توبه
توبه به معنای پشیمانی و ندامت از گناه است. هر فردی که از گناه توبه میکند باید عمیقا از گناه خود پشیمان و تصمیم به ترک گناه در آینده داشته باشد . در واقع توبه انجام واجبات و به جا آوردن قضای آنچه که به آن عمل نشده و ترک گناهان و محرّمات می باشد. توبه هر فرد از ۵ رکن اصلی تشکیل شده است که به شرح ذیل است.
- ندامت از گناه و افسوس
- تصمیم بر ترک گناه در آینده
- جبران گذشته
- استغفار
نحوه خواندن نماز توبه
ابتدا غسل و وضو بگیرید. سپس دو نماز دو رکعتی بخوانید. در هر رکعت از نماز بعد از سوره حمد، ۳ بار سوره توحید، ۱ بار سوره فلق و ۱ بار سوره ناس را بخوانید. سپس بعد از تمام کردن نماز ، ۷۰ مرتبه ذکر« استغفرالله ربی و اتوب الیه» بگویید و بگویید: «لا حَولَ وَ لا قُوَّهَ إلّا بِالله العَلِیِّ العَظیمِ»
سپس بگویید : « یا عَزیزُ یا غَفّارُ إغفِر لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمیعِ المؤمِنینَ وَ المُؤمِناتِ فَإنَّهُ لا یَغفِرُ الذُّنوبَ إلّا أنتَ» ترجمه: « ای خدای عزیز و ای خدایی که بسیار آمرزنده ای! گناهان من و گناهان همه ی مردان و زنان مؤمن را بیامرز، چرا که کسی جز تو آمرزنده ی گناهان نیست»
نماز توبه پیامبر اکرم (ص)
جالب است بدانید نمازی که در بند قبل به آن پرداختیم از پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله) نقل شده است. ایشان این نماز را در ماه ذی القعده و اصحاب و یاران خود آموزش داده و فرموده اند: «هیچ مسلمانی نیست که این نماز را بگذارد جز اینکه از آسمان به وی ندا آید: ای بنده خدا! توبه تو پذیرفته شد و گناهانت بخشوده. اکنون کار خود را از نو شروع کن. فرشته ای هم از عرش به زمین فرود می آید و به وی میگوید: ای بنده خدا! خوشا به حالت، مبارک باد بر تو و بر خاندان و خانواده تو.
فرشته دیگری نیز به او ندا می دهد:ای بنده خداوند! باک مدار که خصمان و مدعیان خود در قیامت را، راضی ساختی. دیگری ندا میدهد:ای بنده خدا! با ایمان بمیری، دین از تو دور مباد و قبرت گسترده و نورانی باد. فرشته دیگری دیگری میگوید:ای بنده خدا! پدر و مادرت از تو خرسندند، گناهان آنها و گناهان تو و گناهان خاندان تو آمرزیده است و روزی تو در جهان و آخرت گسترده است و جبرئیل به وی ندا میدهد: دل خوش دار، من همراه با فرشته مرگ (ملک الموت) پیش تو خواهم آمد و به وی دستور خواهم داد که با تو مهربان باشد؛ تا مرگ، تو را اصلاً آزرده نسازد و روح از جسمت به آرامی و خوشی بیرون رود.
آیا نماز توبه باعث بخشش تمام گناهان میشود؟
باید به این نکته توجه داشت که در ابتدا برای خواندن نماز توبه باید ارکان توبه را مد نظر بگیریم و رعایت کنیم تا گناهانمان آمرزیده شود. در نکته دوم نیز باید به این مورد توجه کنیم که نماز توبه بیشتر برای گناهانی که بین خود فرد و خداوند اتفاق افتاده است . به عبارت دیگر حق الله است. بخشش گناهانی که مربوط به سایر افراد است یا به عبارتی حق الناس است. مشروط بر گرفتن رضایت قلبی ( خواه از طریق جبران گذشته یا برگرداندن مال و آبرو و یا گرفتن حلالیت) است. نمیشود که انسان آبرو از چندین نفر ببرد و یا به مال افرادی دست اندازی کند و سپس با نماز توبه پاک شود.
پس اگر تصمیم به توبه و خواندن نماز توبه گرفتید در صورتی که تکالیف و واجبات خود را در گذشته انجام ندادید ، پس از خواندن نماز توبه سعی بر جبران و خواندن قضای آنها کنید. و همچنین اگر گناهانتان مربوط به حق الناس است باید بدنبال جبران گذشته برای فردی که حقی از آن ضایع کرده اید رفته و رضایت قلبی اش را جلب کنید.
زمان خواندن
طبق روایات و اسناد ، بهتر است که این نماز را در روز یک شنبه بخوانید و برای خواندن آن از اذان صبح تا به هنگام اذان مغرب مهلت دارید. ضمناً میتوان این نماز را هر یک شنبه خواند. البته خواندن این نماز در روز های دیگر نیز منعی ندارد و همان تاثیر را خواهد داشت.
علامه استاد حسن حسن زاده آملی در رساله لقاء الله از کتاب اقبال سید بن طاووس نوشته اند: رسول الله (صلی الله علیه و آله) روز یکشنبه ماه ذی‌القعده از منزل خارج شدند و در جمع مردم تشریف فرما شدند و فرمودند: ایها الناس کدامیک از شما حاضرید که توبه کنید؟ همگان عرض کردند آقا جان همه ما می‌خواهیم توبه کنیم و دیگر بد نکنیم. ییامبر فرمودند : یکشنبه این ماه غسل کنید، وضو بگیرید و بعد چهار رکعت به نیت نماز توبه روز یکشنبه بخوانید ( به همان شرحی که در همین مقاله توضیح داده شد) سپس پیامبر در جواب سائلی فرمودند که این نماز را در هر یکشنبه هم می‌توانید انجام دهید. وقت این نماز از اذان صبح تا اذان مغرب است.
همچنین گفتند:«ای رسول خدا! اگر کسی این اعمال را در زمان دیگری به جای آرد چه؟ » در پاسخ فرمودند:«همان پاداش و خواص را دارد.» سپس در پایان افزود: «اینها را جبرئیل در شب معراج به من آموخت».