مهر | دین و اندیشه | چهارشنبه، 17 اسفند 1401 - 07:00
موضوع مهدویت هم ظرفیت جهانی سازی دارد و هم ظرفیت جهانی شدن. آموزه‌های مهدوی نسبت فوق العاده ای با فطرت دارد و فطرت هم زبان مشترک تمام انسان در تمام ادوار تاریخ، تمام مکان‌ها همه موقعیت هاست.
خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه-نگار احدپور اقبلاغ: امروز پانزدهم شعبان المعظم سالروز میلاد قطب عالم امکان، حضرت بقیة الله الاعظم مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف است.جشن نیمه شعبان جشن آمادگی است؛ آمادگی برای شرکت در نهضتی بزرگ و انسانی؛ نهضتی که سازنده و حیاتبخش است.
آغاز آن با ظهور مهدی(عج) و فرجام آن شکست سیهروزیها، جهلها، شرکها، فسادها و جنایتهاست.
آنکس که ولادت مهدی را این چنین جشن می‌گیرد به حقیقت می‌خواهد برای شرکت در این نهضت اعلام آمادگی کند و آنکس که به نام مهدی و از شنیدن لقب قائم علیه السلام قیام می‌نماید، می‌خواهد بگوید که من جان بر کف، مهیای قیامم و در این قیام آمادگی همه جانبه دارم و در نهضت عظیمی که به رهبری آن امام برای سر و سامان یافتن امور جهان صورت می‌گیرد، شرکت می‌کنم و اعلام آمادگی می‌نمایم.
به همین مناسبت با محمود مطهری نیا، پژوهشگر تاریخ تشیع و سرپرست مدیریت امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می خوانید:
محمود مطهری نیا با اشاره به مفهوم جهانی شدن تمدن‌ها، عنوان کرد: در دهه ۸۰- ۹۰ میلادی بود که مفهوم جهانی شدن، به صورت جدی در ادبیات آمریکا مطرح و به تدریج در غرب فراگیر شد و در حقیقت ناظر بر حاکمیت و سلطه آمریکا بر جهان است و طبیعتاً در وهله اول ابعاد سیاسی را در نظر می‌گیرد و در مرحله بعدی اقتصاد و باقی جنبه‌ها را شامل می‌شود و زمینه سازی آن هم به طور مشخص بیشتر ازهر عرصه دیگری در عرصه فرهنگ نمود پیدا می‌کند.
وی افزود: پدیده جهانی شدن، یک پدیده و فرآیند طبیعی نیست و یک برنامه طراحی شده است برای هدف نهایی حاکمیت آمریکا به دنیا و این موضوع تمام ابعاد را در بر می‌گیرد و آغاز آن که جلوه بیرونی دارد، بعد سیاسی است که حاکمیت مطلق آمریکا به دنیا را محقق می‌کند و در باقی جنبه‌ها نیز فرهنگ آمریکایی و اقتصاد مطلوب آمریکا را در دنیا رقم بزند.
مطهری نیا با اشاره به اینکه نقطه مقابل جهانی سازی آمریکایی، جهانی سازی و جهانی شدن فرهنگ مهدویت است، گفت: موضوع مهدویت هم ظرفیت جهانی سازی دارد و هم ظرفیت جهانی شدن.
آموزه‌های مهدوی نسبت فوق العاده ای با فطرت دارد و فطرت هم زبان مشترک تمام انسان در تمام ادوار تاریخ، تمام مکان‌ها همه موقعیت هاست.
زبان مهدویت، زبان فطرت است
این پژوهشگر تاریخ تشیع خاطرنشان کرد: دوره ظهور حضرت حجت (عج)، همان دوره تحقق مطالب و موضوعات و مقوله‌هایی است که زبانش زبان فطرت است و خواسته و آرزوی همه انسان‌هاست و باید در نظر داشت، که اگر ویژگی‌های دوره ظهور امام زمان (عج) را فهرست کنیم، در واقع این ویژگی‌ها همان آرزوهای بشر است در تمام طول تاریخ.
رفاه و آسایش اقتصادی در سایه فرهنگ جهانی مهدویت
وی بیان کرد: بی شک از مهمترین مشکلات تاریخ حیات انسان، مشکل اقتصادی و معیشتی و مسائل مربوط به آن همچون فقر، گرانی، محدودیت تجارت و داد و ستد و تورم، ناتوانی اقتصادی، تولید کم و تقاضای بسیار و مسائلی از اینگونه که بیشتر آنها از ثمرات شوم اقتصاد ضد اسلامی حاکم بر جهان است.
انسان‌ها در دوره‌ها و تاریخ متفاوتی که پشت سر گذاشته، بر سر مباحث مالی درگیری‌ها و جنگ‌های فراوان داشته و به یکدیگر فراوان لطمه زده اند.
اما در دوره ظهور حضرت حجت (عج) مردم به گونه‌ای ثروتمند می‌شود که در تمام جهان مستحقی یافت نمی‌شود که به او خمس و زکات تعلق بگیرد.
بنابراین از جمله اصلاحات گسترده و بازتاب حکومت عادلانه امام مهدی (عج)، حل مشکلات اقتصادی در خانواده بزرگ بشری است و این کار بزرگ و برنامه عظیم از راه پیاده کردن مقررات عادلانه و رهایی بخش و زندگی ساز اقتصاد اسلامی خواهد بود.
امنیت و آرامش در جامعه جهانی مهدوی
مطهری نیا با اشاره به ویژگی‌ها ی دیگر حکومت جهانی مهدوی تصریح کرد: در جهان معاصر جامعه انسانی، در شرایط سخت و طاقت فرسایی از نظر فقدان امنیّت و آرامش در ابعاد گوناگون حیات، زندگی می‌کند.
اما در عصر ظهور امام مهدی (ع) ترس و دلهره در همه ابعادش نابود گردیده و امنیّت و آرامش بر کران تا کران کره زمین سایه گستر و حاکم می‌شود.
و اما اینکه چگونه این امنیّت و آرامش بر سراسر گیتی و بر جان و دل‌ها حاکم می‌گردد؟
باید گفت که فقدان امنیّت به یکی از سه عامل ویرانگر زیر بر می‌گردد که در جامعه مهدوی از سه عامل فقر و محرومیت، ضعف ایمان و ضعف مدیریت خبری نیست.
وی افزود: در عصر ظهور حضرت، امنیت و آسایش مردم به قدری تأمین خواهد شد که یک خانم به راحتی و تنهایی می‌تواند از شام تا مکه سفر کند بدون اینکه حتی یک نفر به او و دارایی‌هایش متعرض شود.
سرپرست مدیریت امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه با ذکر یکی دیگر از ویژگی‌های جامعه مهدوی بیان کرد: از جمله عواملی که در نیکبختی یا نگون‌بختی، اصلاح، سازندگی، تباهی و انحطاط جامعه‌ها و تمدن‌ها نقش سرنوشت سازی دارد؛ قوانین و مقررات حاکم بر جامعه و تمدن در ابعاد گوناگون حیات، بویژه حکومت و سیاست و قضاوت است.
قوانین با همه انواع و اقسام آن، ابزارهای جهت دهنده و دستگاه‌های تربیت کننده‌ای هستند که جامعه را بسوی ارزش‌ها یا ضد ارزش‌ها جهت می‌دهند و بسوی نیکی و نیکبختی یا شرارت و نگون‌سازی سوق می‌دهند.
عدالت و حاکمیت قانون در جامعه مهدوی
وی همچنین خاطرنشان کرد: قوانین حاکم بر نظام و اجتماع مهدوی، قوانین اسلام است که از طریق وحی بر پیامبر بزرگ اسلام اعلام شده است.
همگان به خصوص هیئت حاکمه در این خط مستقیم با احساس مسئولیت و تعهّد قدم بر می‌دارند.
سلیقه‌های شخصی یا گروهی خود را کنار گذاشته و به راست و چپ منحرف نشوند.
آنجا که پیامبر (ص) می‌فرماید: «بنده ای مؤمن نخواهد بود مگر اینکه و خواست او تابع آنچه من آورده ام، باشد و از آن منحرف نشود»
مطهری نیا تصریح کرد: داوری و قضاوت در جامعه مهدوی، عادلانه و انسانی و بر اساس حق و عدالت است.
امام مهدی (عج) با نمایندگان و حاکمان و قضاتی که برای کشورهای سراسر جهان نصب فرموده و آنان را برای تدبیر امور و تنظیم شئون و حل مشکلات و رفع کشمکش‌ها و تأمین امنیت و نیکبختی جامعه بزرگ مهدوی در عصر ظهور، منصوب نمودند، بطور دائم در ارتباط است و آنان با فرماندهی و امامت آن اصلاحگر بزرگ جهانی و در پرتو دانش و عدالت او انجام وظیفه می‌نمایند.
و با اجرای سیستم قضائی واحد، در کران تا کران گیتی به عدالت واقعی رسیده و عدالت اداری، اجتماعی و اقتصادی و قضائی بر جهان حاکم خواهد شد و ظلم و ستم و بیدادگری از دنیا رخت برخواهد بست.
وی افزود: وقتی بشر یقین پیدا کند که آرزوهایش از طریق رسیدن به دوره ظهور امام زمان (عج) محقق می‌شود و از این طریق راحت تر به مقصد می‌رسد، حتماً به این موضوع اقدام خواهد کرد.
در حوزه اخلاق اگر احترام، ادب و آرامشی که مناسبات انسانی را رقم می‌زند در دوره ظهور لحاظ کنید، به جز انسان‌های بیماری که لذت و مطلوبشان در استثمار ضعیفان و آزار و اذیت محرومان است، قطعاً انسان‌های آزاده دیگر، با لذت، آرزومند ظهور امام زمان (عج) خواهند بود.
مهدویت و تجلی اسلام اصیل
مطهری نیا در ادامه گفت: فرهنگ مهدوی تجلی و تبلور قرآن و فرهنگ اسلام اصیل است، وقتی سوره ماعون را مطالعه می‌کنیم، با منطقی که خداوند در این سوره مبارکه به نمایش گذاشته، در واقع منکر قیامت کسی نیست مه قیامت را رد می‌کند و اگر کسی نماز بخواند و روزه بگیرد، نمی‌تواند منکر قیامت باشد.
بلکه در منطق سوره ماعون، اگر کسی اهل نماز و روزه باشد و نسبت به یتیمان جامعه، بی سرپرستان و فقرا، بی تفاوت باشد، نه تنها بی اعتقاد به قیامت است بلکه منکر قیامت است.
در بحث رسیگی به نیازمندان هم در تعبیر این سوره نکته جالبی نهفته است، آن هنگام که می‌فرماید مسئله این نیست که شما ثروتمند باشید و صدقه بدهید، در بلکه حتی اگر آنچنان پولی نداشته باشی، اما خداوند آبرویی به شما عطا کرده که می‌توانی دیگران را به دستگیری از مستمندان تشویق و ترغیب کنی و به این مهم نپردازی و کوتاهی کنی، باز هم این امر، مصداق بارز انکار قیامت است.
توجه به کرامت انسانی در جامعه مهدوی
وی با ذکر حدیثی از حضرت امیرالمومنین (ع) در زمینه روابط انسانی در جامعه دینی یا همان جامعه مهدوی بیان کرد: در تعبیری از امیرالمونین (ع) یک اصل جدی نهفته است، آنجا که حضرت به کرامت انسان توجه داشته و به کارگزاران خود می‌فرمایند، «رعیت دو دسته اند: دسته‌ای برادر دینی تواند، و دسته دیگر در آفرینش با تو همانند» هرگاه گناهی از ایشان سر می‌زند، یا علت‌هایی بر آنان عارض می‌شود، یا خواسته و ناخواسته خطایی بر دستشان می‌رود، به خطاهایشان منگر، و از گناهشان درگذر».
هر چند این سخن در ظاهر یک دستور اخلاقی است، اما می‌تواند مبنای حقوقی در مناسبات سیاسی مردم و دولت قرار گیرد.
توجه به کرامت انسان فقط در قالب قواعد خشک حقوقی جلوه‌گر نیست، بلکه علی (ع) با اعمال و رفتار خود مردم را به آن توجه داده و دست به فرهنگ‌سازی می‌زند.
مناسبات اجتماعی در جامعه مهدوی
مطهری نیا در ادامه حدیث دیگری از حضرت علی (ع) اشاره و تصریح کرد: حضرت علی (ع) در روایتی بی مانند، مناسبات انسانی و مسائل فرهنگی را در جامعه دینی اینچنین بیان می‌کنند.«و أیُّ کَلِمَةِ حُکْمٍ جامِعَةٍ: أنْ تُحِبَّ للنّاسِ ما تُحِبُّ لنَفْسِکَ، و تَکْرَهَ لَهُم ما تَکْرَهُ لَها؟!» «آنچه بر خود می‌پسندی برای مردم نیز بپسند و آنچه برای خود نمی‌پسندی برای آنها نیز نپسند» و اگر مردم به همین این یک اصل عمل کند، مناسبات انسانی و مسائل فرهنگی در جامعه متفاوت خواهدشد و در واقع یک جامعه کاملاً متفاوت در همه عرصه‌ها رقم خواهد خورد.
این پژوهشگر تاریخ تشیع همچنین خاطرنشان کرد: اساساً مهدویت یعنی حاکمیت دین و حکومت جهانی خدا بر دنیا و ذات موضوع مهدویت یک مسئله کاملاً جهانی است که بخشی از آن بعد از ظهور جهانی می‌شود، یعنی جهانی سازی اتفاق می‌افتد و بخش قابل توجهی نیز قبل از ظهور محقق می‌شود.
این در حالی است که ما آنطور که باید و شاید فعالیت جدی نداریم و اقدام عملی جدی نداریم اما با این اوصاف فرهنگ انقلاب اسلامی به کشورهای مختلف دنیا صادر شده و مسائل و تجلیاتی از انقلاب اسلامی را می‌بینیم که بعضاً برخی کشورها حتی از جمهوری اسلامی هم فراتر رفتند و این فرهنگ انقلاب که مجدد تاکید می‌کنم زبانش زبان فطرت بوده و همسویی جدی با فطرت انسان‌ها دارد، خوب توانسته جای خود را باز کند و این پیام هر چقدر که بهتر منتقل بشود، بهتر هم می‌تواند جای خود را باز کند.
ما پرتویی از نور خورشید عالم تاب مهدویت را در انقلاب اسلامی می‌توانیم ببینیم که در حال حاضر این پرتو چه بخشی از دنیا را توانسته روشن کند و اگر خود آن خورشید عالم تاب بیاید و ظهور رخ دهد، باید منتظر اتفاقات روشن‌تر و نورانی تری باشیم.
وی در پایان گفت: بخشی از این فرهنگ جهانی مهدویت به طور عادی محقق می‌شود، یک بخشی هم وظیفه ما است که اقدام کنیم، یک بخشی هم با اقداماتی که بعد از ظهور امام زمان (عج) به دست خود ایشان و یارانشان محقق می‌شود.
ما اگر بتوانیم در وهله اول امام زمان را خوب بشناسیم و بتوانیم در عرصه جهانی هرچه در توان داریم حضرت حجت (ع) راخوب معرفی کنیم و از اهداف و آرمان‌های انقلاب به عنوان زمینه ساز ظهور امام زمان (ج) خوب دفاع کنیم، مجموعه تکالیف ما نسبت به زمینه سازی ظهور امام زمان (عج) و جهانی شدن این فرهنگ است که باید ادا کنیم.