پیامها و راهبردها و راهکارهای نظریات و رهنمودهای فضیلت صبر در سخنان بزرگان دین قسمت سوم

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام

پیامها و راهبردها و راهکارهای نظریات و رهنمودهای فضیلت صبر در سخنان بزرگان دین قسمت سوم

1. امام على عليه السلام : الْحِلْمُ حِجَابٌ مِنَ الْآفَاتِ. بردبارى، مانعى در برابر آفت هاست. عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 24 ، ح 228
   1. نظریه تاثیر و فلسفه بردباری امام علی سلام الله علیه (بردبارى، مانعى در برابر آفت هاست.)، دلالت دارد بر اینکه 1- آنچه که موجب می شود آفتی و زیانی برای کار صورت نپذیرد بردباری می باشد. 2- برای پیشگیری از بوجود آمدن آفتهای زیانبار با ایجاد مانع برای آفتها می توان با بردباری کارها را از آفت رسیدن مصونیت بخشید. 3- یکی از عوامل پیشگیری از آفت رسیدن به کارها و مصونیت کارها از آفتها، بردباری می باشد.

1. 1. از جمله راههای مقابله با آفت کارها بردباری می باشد و راه تحقق انجام خوب و عالی کار حلم و بردباری در انجام کارها و حفظ کار انجام شده می باشد.

2- امام باقر عليه السلام : فى قَولِهِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً قَالَ قُولُوا لِلنَّاسِ أَحْسَنَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ يُقَالَ لَكُمْ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُبْغِضُ اللَّعَّانَ السَّبَّابَ الطَّعَّانَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ الْفَاحِشَ الْمُتَفَحِّشَ السَّائِلَ الْمُلْحِفَ وَ يُحِبُّ الْحَيَّ الْحَلِيمَ الْعَفِيفَ الْمُتَعَفِّفَ.  امام باقر سلام الله علیه درباره اين گفته خداوند كه «با مردم به زبان خوش سخن بگوييد» فرمود: بهترين سخنى كه دوست داريد مردم به شما بگويند، به آنها بگوييد، چرا كه خداوند، لعنت كننده، دشنام دهنده، زخم زبان زن بر مؤمنان، زشت گفتار، بدزبان و گداى سمج را دشمن مى دارد و با حيا و بردبار و عفيفِ پارسا را دوست دارد. امالى (صدوق) ص 254

1. 2. نظریه بردباری در اخلاقِ امام محمد باقر سلام الله علیه (امام باقر سلام الله علیه درباره اين گفته خداوند كه «با مردم به زبان خوش سخن بگوييد» فرمود: بهترين سخنى كه دوست داريد مردم به شما بگويند، به آنها بگوييد، چرا كه خداوند، لعنت كننده، دشنام دهنده، زخم زبان زن بر مؤمنان، زشت گفتار، بدزبان و گداى سمج را دشمن مى دارد و با حيا و بردبار و عفيفِ پارسا را دوست دارد.)، دلالت دارد بر اینکه 1- یکی از راههای بهبود روابط با مردم و دیگران این است که با زبان خوش و حُسن گفتار خطابشان نمائیم و با آنها رفتار نمائیم و مواجه شویم. 2- لعنت نمودن رفتار درستی نیست و از نظر اسلام رفتاری ناپسند است و از رذائل اخلاقی محسوب می شود. 3- دشنام دادن رفتار درستی نیست و از نظر اسلام رفتاری ناپسند است و از رذائل اخلاقی محسوب می شود.  4- زخمِ زبان زدن به مؤمنان رفتار درستی نیست و از نظر اسلام رفتاری ناپسند است و از رذائل اخلاقی محسوب می شود.  5- گفتارِ زشت و بدزبانی رفتار درستی نیست و از نظر اسلام رفتاری ناپسند است و از رذائل اخلاقی محسوب می شود.  6- گدای سمج بودن رفتار درستی نیست و از نظر اسلام رفتاری ناپسند است و از رذائل اخلاقی محسوب می شود.  ( اساسا در اسلام گدائی رفتار درستی نیست و توصیه اسلام به پیروانش این است که با کار و تلاش کسب روزی حلال داشته باشند. 7- با حیا بودن از ارزشهای دینی است و در اسلام رفتاری پسندیده هست و از فضائل اخلاقی محسوب می شود. 8- بردباری از ارزشهای دینی محسوب می شود و در اسلام رفتاری پسندیده ای هست و از فضائل اخلاقی محسوب می شود. 9- عفیفِ پارسا بودن از ارزشهای دینی است و در اسلام رفتاری پسندیده ای هست و از فضائل اخلاقی محسوب می شود.10- بهترين سخنى كه دوست داريد مردم به شما بگويند، به آنها بگوييد و با مردم رفتاری پسندیده و ارزشمند داشته باشید.

2. 2. بردباری از جمله رفتارهای نیکوئی هست که موجب زینت کارها و انسانها می باشد و از فضائل اخلاقی هست که موجب حفظ و مصونیت کارها ست و موجب انجام موفق کارها می باشد.
3. رسول اكرم صلى الله عليه و آله : يَا عَلِيُّ أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِأَشْبَهِكُمْ بِي خُلُقاً قَالَ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً وَ أَعْظَمُكُمْ حِلْماً وَ أَبَرُّكُمْ بِقَرَابَتِهِ وَ أَشَدُّكُمْ مِنْ نَفْسِهِ إِنْصَافا رسول اکرم سلام الله علیه به اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند: آيا تو را خبر ندهم كه اخلاق كدام يك از شما به من شبيه تر است؟ عرض كردند: آرى، اى رسول خدا. فرمودند: آن كس كه از همه شماخوش اخلاق تر و بردبارتر و به خويشاوندانش نيكوكارتر و با انصاف تر باشد.من لا یحضره الفقیه ج 4 ، ص 370  
   3. نظریه خلق بردباری حضرت محمد سلام الله علیه (به اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند: آيا تو را خبر ندهم كه اخلاق كدام يك از شما به من شبيه تر است؟ عرض كردند: آرى، اى رسول خدا. فرمودند: آن كس كه از همه شما خوش اخلاق تر و بردبارتر و به خويشاوندانش نيكوكارتر و با انصاف تر باشد.)، دلالت دارد بر اینکه 1- خوش اخلاقی، اخلاق پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه می باشد و خوش اخلاقی از ارزشهای اسلامی هست و خوش اخلاقی از فضائل اخلاقی می باشد. 2- بردباری از جمله اخلاق پیامبر اکرم سلام الله علیه می باشد و بردباری از ارزشهای اسلامی هست و بردباری از فضائل اخلاقی می باشد. 3- نیکوکاری با خویشاوندان از جمله اخلاق پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه می باشد. نیکوکاری با خویشاوندان از ارزشهای اسلامی هست و نیکوکاری با خویشاوندان از فضائل اخلاقی می باشد. 4- با انصاف بودن با خویشاوندان اخلاق پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه می باشد. با انصاف بودن با خویشاوندان از ارزشهای اسلامی هست و با انصاف بودن از فضائل اخلاقی می باشد. 5- کسی به پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه شبیه تر است، که در اخلاق از همه شما خوش اخلاق تر و بردبارتر و به خويشاوندانش نيكوكارتر و با انصاف تر باشد.

2-3- انسانها بخصوص مؤمنان با خوش اخلاق تر بودن و بردبارتر بودن و نيكوكارتر و با انصاف تر بودن به خويشاوندانشان می توانند به اخلاق حضرت محمد سلام الله علیه شبیه تر باشند.

3-3- از جمله ارزشها و شاخصهای فضائل اخلاقی پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه و اسلام خوش اخلاق بودن و بردبار بودن و نیکوکاری و انصاف در ارتباط با خویشاوندان می باشد.

4- امام على عليه السلام : اِنَّ العَبدَ لَيَحرُمُ نَفسَهُ الرِّزقَ الحَلالَ بِتَركِ الصَّبرِ، و َلا يُزادُ عَلى ما قُدِّرَ لَهُ؛

بنده به سبب بى صبرى، خودش را از روزى حلال محروم مى كند و بيشتر از روزى مقدّر هم نصيبش نمى شود.

شرح نهج البلاغه(لبن ابی الحدید) ج 3، ص 160

1. 4. تاثیر نظریه بی صبری امام علی سلام الله علیه (بنده به سبب بى صبرى، خودش را از روزى حلال محروم مى كند و بيشتر از روزى مقدّر هم نصيبش نمى شود.)، دلالت دارد بر اینکه 1- برای بدست آوردن روزی حلال نباید بی صبر بود. 2- برای رسیدن به نتیجه مطلوب کارها بخصوص کسب روزی حلال باید با صبر و حلم رفتار شود. 3- بی صبری می تواند انسان را از کسب روزی حلال محروم نماید. 4- انسان با بی صبری روزی بیشتر کسب نمی نماید. 5- صبر و بردباری و حلم شخصیت انسان را قوام می بخشد و بردباری شخصیت انسان را، توانمند تر می نماید.

2-4- نباید با بی صبری موجب محرومیت خود از روزی حلال شد و با بی صبری، بیشتر از مقدرات، روزی نصیب انسان نمی شود.

 

5- امام على عليه السلام : اَلحِلمُ يُطفى نارَ الغَضَبِ و َالحِدَّةُ تُؤَجِّجُ إِحراقَهُ؛ بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى آن را شعله ورتر مى كند. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 287 ، ح 6450

1. 5. نظریه تاثیرات بردباری و خشم بر مسائل زندگی امام علی سلام الله علیه (بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى آن را شعله ورتر مى كند.)، دلالت دارد بر اینکه 1- بردباری آتش خشم و تندی را فرو می نشاند. 2- باید بردباری داشت تا خشم و تندی فرو نشانده شود. 3- صبر و بردباری در اسلام از ارزشهای پسندیده و فضائل اخلاقی محسوب می شود. 4- بی صبری تندی و آتش خشم را شعله ورتر می نماید. 5- نباید بی صبری و در نتیجه تندی و خشم داشت. 6- خشم و تندی و بی صبری از رذائل اخلاقی هست و در اسلام کاری ناپسند و نادرست هست.

2-5- بردباری نتیجه مثبتی از نظر تاثیرگذاری اخلاقی دارد و شخصیت انسان را مثبت و متعالی می نماید و بی صبری تاثیر گذاری منفی اخلاقی دارد و شخصیت انسان را منفی و غیر معقول و غیر قابل قبول می نماید.

3-5- دعای متناسب با حدیث صبر و حلم و بردباری:

خداوندا! بندگانت را بردبار نما و کارهای آنها را از آفتها، از جمله آفت بی صبری مصونیت بخش.

پروردگارا! بندگانت را خوش اخلاق و بردبار و صابر نما و همه انسانها را از بد اخلاقی و خشمگین شدن و تندی و بی صبری و بد زبانی محفوظ دار.

خداوندا! چنان نما که بندگانت خوش اخلاق و صابر و بردبار باشند و با خویشاوندان با انصاف و نیکوئی رفتار نمایند.

پروردگارا!  چنان نما که بندگانت در بردباری و خوش اخلاقی به پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه شبیه تر باشند و همواره با صبر و بردباری به کسب روی حلال بپردازند.

7- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:

1-  مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت ( از جمله نشرها و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و مبلغین و رسانه ها)، برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، قرار دهند.

2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، و تولید کنندگان محتوای ادبیّات و بسترهای تبلیغاتی و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم هماهنگ با دیدگاههای قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم مطالب تعلیم و تربیتی بهای لازم را بدهند و به مطالب  به اندازه پرداخته شود و آن را به جامعۀ هدف به تعالی لازم عرضه نمایند.

گل افشان گل محمدی