بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام

شرحی بر انشراح نظریات و رهنمودهای سوره عادیات کتاب قرآن

سوره ۱۰۰: العاديات - جزء ۳۰ - ترجمه فولادوند

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان

وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا ﴿۱﴾ سوگند به ماديانهائى كه با همهمه تازانند و با سم[هاى] خود از سنگ آتش مى ‏جهانند (۱)

فَالْمُورِيَاتِ قَدْحًا ﴿۲﴾ و برق [از سنگ] همى جهانند (۲)

فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحًا ﴿۳﴾ و صبحگاهان هجوم آرند (۳)

فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعًا ﴿۴﴾ و با آن [يورش] گردى برانگيزند (۴)

فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعًا ﴿۵﴾ و بدان [هجوم] در دل گروهى درآيند (۵)

إِنَّ الْإِنْسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ ﴿۶﴾ كه انسان نسبت به پروردگارش سخت ناسپاس است (۶)

وَإِنَّهُ عَلَى ذَلِكَ لَشَهِيدٌ ﴿۷﴾ و او خود بر اين [امر] نيك گواه است (۷)

وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ ﴿۸﴾ و راستى او سخت‏ شيفته مال است (۸)

أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِي الْقُبُورِ ﴿۹﴾ مگر نمى‏ داند كه چون آنچه در گورهاست بيرون ريخته گردد (۹)

وَحُصِّلَ مَا فِي الصُّدُورِ ﴿۱۰﴾ و آنچه در سينه‏ هاست فاش شود (۱۰)

إِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ يَوْمَئِذٍ لَخَبِيرٌ ﴿۱۱﴾ در چنان روزى پروردگارشان به [حال] ايشان نيك آگاه است (۱۱(

 

(اطلاعات عمومي سوره عاديات):

100 ـ عاديات ـ مدني ـ 11 آيه ـ 40 كلمه ـ 163 حرف

(معني):اسبهاي تند رو و دونده.

(علت نامگذاري):در آيه اول به عاديات اسبهاي تيز تك و تند رو در ميدانهاي نبرد،سوگند ياد كرده است. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 130 – جعفر شيخ الاسلامي.

(مأخذ نامگذاري):سوره عاديات به معني اسبهاي دونده- ممكن است اشاره باشد به رفتن حضرت علي(ع)به غزوه ذات السلاسل مأخذ نامگذاري آيه اول سوره است. دانستنيهاي قرآن – ص 184 – مصطفي اسرار.

(نامهاي ديگر):ندارد.

(ترتيب نزول و جمع آوري سوره عاديات):

به ترتيب جمع آوري،صدمين سوره است.

به ترتيب نزول،سيزدهمين سوره است كه بعد از سوره«عصر»و قبل از سوره«كوثر»نازل شده است.

(ترتيب آغاز و پايان سوره عاديات):

آغاز:«وَ الْعادِياتِ ضَبْحاً».

پايان:«اِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ يَوْمَئِذٍ لَخَبيرٌ». آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 130 – جعفر شيخ الاسلامي.

(محتواي سوره عاديات):

1.  سوگندهاي پي در پي و بيدار كننده(سوگند به اسبهاي تند رو و اشاره به شبيخوني كه علي(ع)و عده اي در سال هشتم هجري در جنگ ذات السلاسل گروه كثيري از كفار را به اسارت در آورده و آنها را با طنابهاي محكم بستند).
2.  بيان ضعفهاي نوع انسان همچون كفر و بخل و دنيا پرستي و مال دوستي.
3.  جزء سوره هايي است كه يكجا نازل شده اند.
4.  جزء سوره هايي است كه با سوگند آغاز شده اند. - آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 18 / 21 – جعفر شيخ الاسلامي.
5. عاديات جمع عاديه يعني دوندگان است و مقصود اسبان تيز رو جنگي است.
6.  سوره«و العاديات»در خصوص موضوع جنگ ذات السلاسل كه به فرماندهي علي(ع)صورت گرفت و خبر از پيروزي آنان داد. پرسش و پاسخ هايي در شناخت تاريخ و علوم قرآني – ص 117 / 212 – دكتر مجيد معارف.
7. مسأله معاد و احاطه علمي خداوند به بندگان. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 130 – جعفر شيخ الاسلامي.

پیامها و راهبردها و راهکارهای نظریات و رهنمودهای سوره عادیات کتاب قرآن

1. نظریه آیه ( بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان)، دلالت دارد،  بر اینکه انسان نیازمند است که همیشه با مدد خداوند بخشنده و مهربان کارهایش را شروع نماید.
2. نظریات آیات یک تا پنج سوره عادیات قرآن عبارت است از: (وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا ﴿۱﴾ سوگند به ماديانهائى كه با همهمه تازانند و با سم[هاى] خود از سنگ آتش مى ‏جهانند. (۱) فَالْمُورِيَاتِ قَدْحًا ﴿۲﴾ و برق [از سنگ] همى جهانند (۲)فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحًا ﴿۳﴾ و صبحگاهان هجوم آرند (۳)فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعًا ﴿۴﴾ و با آن [يورش] گردى برانگيزند (۴) فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعًا ﴿۵﴾ و بدان [هجوم] در دل گروهى درآيند (۵))، دلالت دارد بر این است که، 1-2- خداوند عالیترین زیبائیها و توانمندیهای آفرینش را به رخ هستی به تصویر واقعی به ظهور رسانده است.2-2- تازیدن اسبها در هنگام دویدن، اسبهای چابک قوی که می توانند صحنه های قدرت و قوت تلاش چهارپایان را به منظر همراهی با انسانها و در خدمت ارادههای انسانها به نظر بینندگان و شاهدان عینی به عینیت رسانند و این نشان قدرت نمائی خدائی می باشد. 3-2- جریان ارتباط الکتریسته زمانی که اسب در حال دویدن هست، و با برخورد سُمها با سنگها آتش برق اصطحکاک بین سم اسبها و سنگها پدید می آید و این نشان دهنده توان آثار فیزیک اجسام و اشیاء هست که در آن مستتر می باشد.4-2- اسبها قادرند صبحگاه بتازند بطوری که خاک بپا نمایند و در دل گروهی دیگر درمی آیند. 5-2- خداوند توانمندیهای طبیعت در به خدمت درامدن انسان را به قدرت نمائیهای انسان را توانائیهای طبیعت بیان می نماید که قابل سوگند و ارزشمند است.
3. نظریات آیات ششم تا  هفتم سوره عادیات قرآن عبارت است از: (إِنَّ الْإِنْسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ ﴿۶﴾ كه انسان نسبت به پروردگارش سخت ناسپاس است (۶) وَإِنَّهُ عَلَى ذَلِكَ لَشَهِيدٌ ﴿۷﴾ و او خود بر اين [امر] نيك گواه است)، دلالت دارد بر اینکه 1-3- انسانها با وجود اینکه می بینند نعمتهای خداوند را باز به شدت و بسیار نسبت به نعمتها و الطاف بسیار خداوند ناسپاس هستند، ( به عبارت دیگر: ناسپاسی انسانها مانند این است که متوجه نعمتها و محبتهای خداوند نیستند و یا از بسیار تکبر و غرور از نعمتهای خداوند غافلند و ضرورتی برای سپاس گزاری از نعمتهای خداوند نمی بینند. ) 2-3- و موضوع ناسپاس بودن انسانها در حالی هست که می داند و گواه و شاهد این موضوع هست که خداوند نعمتهای بسیاری آفریده است. ( البته این موضوع می تواند به این مربوط شود که انسانها از کودکی نعمتهای خداوند را در اطراف خود می بیند و دیگر برایش نعمتهای خداوند عادی هست و چنین فکر می نماید هستی با همه این داشته هایش معنا پیدا می نماید و لازم است که فرزندان به خاطر همه نعمتها سپاسگزار پرورش داد تا آنها فکر نکنند که وظیفه خداوند این بوده که این نعمتها را بیافریند و انسانها نیاز نیست، سپاسگزار باشند، بنابراین ضروریست که از کودکی فرزندان را با روحیه سپاسگزاری نسبت به نعمتهای مختلف خداوند پرورش داد تا آنان همواره در بزرگی هم شاکر و سپاسگزار نعمتهای خداوند باشند. ) 3-3- خداوند دوست دارد بندگانش همواره سپاسگزار نعمتهایش باشند و از اینکه چنین نیستند با دیده بی انصافی بندگان و انسانها به این مسئله اشاره می نماید که (إِنَّ الْإِنْسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ ﴿۶﴾ كه انسان نسبت به پروردگارش سخت ناسپاس است (۶) وَإِنَّهُ عَلَى ذَلِكَ لَشَهِيدٌ ﴿۷﴾ و او خود بر اين [امر] نيك گواه است (۷))، بنابراین انسانها باید نسبت به رفتار ناسپاس خود تجدید نظر نمایند.
4. نظریات آیات هشتم تا  یازدهم سوره عادیات قرآن عبارت است از((۷) وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ ﴿۸﴾ و راستى او سخت‏ شيفته مال است (۸)أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِي الْقُبُورِ ﴿۹﴾ مگر نمى‏ داند كه چون آنچه در گورهاست بيرون ريخته گردد (۹)وَحُصِّلَ مَا فِي الصُّدُورِ ﴿۱۰﴾ و آنچه در سينه‏ هاست فاش شود (۱۰)إِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ يَوْمَئِذٍ لَخَبِيرٌ ﴿۱۱﴾ در چنان روزى پروردگارشان به [حال] ايشان نيك آگاه است (۱۱(، دلالت دارد براینکه 1-4- انسانها به شدت دچار مشغولیات دنیا و اموال آن و آنچه به آن مربوط هست، می باشند. 2-4- مشغولیات انسانها به دنیا و آنچه در آن است مانند این است که نمی دانند یک روز قیامت می شود و آنچه در گورها هست بیرون می ریزد و آنچه حاصل و محصول ذهنها و نیتها  هست،  آماده نتیجه گرفتن می شود. 3-4- و پروردگار به حال انسانها و بندگان در قیامت و روز حساب و کتاب اعمال زندگیشان آگاه هست. 4-4- خبیر و آگاهی داشتن از صفات خداوند است. 5-5- برای اینکه انسانها غافل به دنیا نشود، تعلیم و تربیت باید بگونه ای عمل نماید که افراد معاد باور باشند و برای رضایتمندی خداوند تلاش نمایند و سپاسگزار نعمتهای خداوند باشند و همچنین برنامه های زندگی و فرهنگی بگونه ای دیده شود که انسانها برای مراقباتو محاسبات اعمالشان و همچنین سپاسگزار خداوند و عباداتشان وقتی قائل باشند و این موضوع باید در برنامه های تعلیم و تربیتی رسمی و غیر رسمی و تبلیغ مبلغان دینی بخوبی دیده شود.
5. نظریات بزرگان دین در رابطه با فضیلت خواندن سوره عادیات:

1. امام صادق(ع)فرمود:«هر كس سوره و العاديات را بخواند و بر آن مداومت كند خداوند روز قيامت او را با امير المؤمنان علي(ع)مبعوث مي كند و در جمع او و ميان دوستان او خواهد بود».(مجمع البيان جلد 10 ص 527)
2. حضرت صادق(ع)فرموده:هر كه سوره و العاديات را هميشه بخواند روز قيامت خدا او را با امير المؤمنين(ص)بر انگيزد،و در كنار او و از رفقاء و همراهان آن حضرت خواهد بود. وسائل ج ٤ ص ٨٩٥.
3. حضرت امام صادق(ع) می‌فرماید: هر آدم خائف و یا گرسنه و تشنه و یا حیران و یا مدیون آن را بخواند به یاری حق‌تعالی از آن گرفتاری رهائی می‌یابند. مصباح کفعمی ص ٤٦١.
4. حضرت امام صادق(ع) می‌فرماید: جهت دفعِ نظر و چشم‌زدن سه ‌بار این سوره‌ی را تلاوت نمایند. خواص‌الآیات ص ١٦١.

5-دعای متناسب با سوره عادیات:

خداوندا! آن سان که با نعمتهای عظیمت انسانها را غرق در نعمتهایت می نمائی، چنان کن بنده غافل از نعمتت، متوجه نعمتهای بی شمارت باشد و همچنان که از لذات نهمتهایت بهره مند می شود، به شکر نعمتهایت نیز بپردازد.

بارالها! انسانها باید برای زنده ماندن تلاش نمایند تا غذا و مایحتاج نیازهای زندگی خود را فراهم آورند و اگر بدین سبب غافل از الطاف تو می شوند، رفتارشان به سبب غفلت آنها قرار مده، بلکه آنها برای بهره مندی از سلامت زندگانی و زندگی سالم و حلال تلاش برای بدست آوردن روزی حلال می نمایند و اگر چنین است که غافل دنیا هستند و آنچه به دنیا مربوط می شود، تو ای خداوند بخشنده و مهربان به بزرگی احسان و رآفتت بر بندگان بنگر و بر دلها و نظر و زبان آنها همیشه حمد و شکر خود را جاری نما، تا آنها آنچنان باشند که تو می خواهی.

خداوندا! حال که آنگاه که همه آنچه در قبرهاست بیرون ریخته می شود تو در دنیا چنان کن که بندگانت گناهانشان آمرزیده شود و آبرویشان حفظ شود و تحت ولایت خودت و امامان معصوم سلام الله علیهم به کمالات بندگی خداوند نمایند و آنگاه که انسانها حاصل اندیشه ها و اعمالشان را در می یابند، تو ای بزرگ بی نهایت نور و منزهی و احسان و دارای اسماء الحسنای بی نظیر، بر رأفتت چنان نما که آبرویشان نریزد و گناهشان فاش نشود و جز خوبی از آنان به ظهور نرسد.

بارالها! بندگانت به جز تعالی احسان تو سخاوتمند احسان دیگری نمی شناسند، به تعالی سخاوت احسانت، همه بندگانت را دریاب و به شرف پیامبران و معصومین سلام الله علیهم که عالی بندگی خداوند نمودند، همه بندگانت را مورد شفاعت پیامبران و معصومین سلام الله علیهم قرار ده و کاری کن که در ظهور امام زمان حضرت مهدی سلام الله علیه تعجیل شود و همه مخلوقات به منزهی و رشد لازم همیشه تحت ولایت خودت و امام زمان سلام الله علیه به تعالی بندگی خداوند نمایند و به تعالی یاری امام زمان سلام الله علیه دهند و چنان نما که هم تو از بندگانت راضی باشی و هم بندگانت از تو راضی باشند و پاداش آنها را به الطاف عمیم خودت تقرب به درگاهت و نائل شدن به لقاء خودت و بهشت را خانه ابدی آنان قرار ده. امین یارب العالمین. به حرمت محمدٍ وآله طاهرین به برکت صلوات بر محمد و آل محمد. اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم. اللهم عجل لولیک الفرج وجعلنا من خیر انصاره و اعوانه و شیعه

 

گل افشان گل محمدی