مهر | فرهنگی و هنری | یکشنبه، 25 دی 1401 - 11:49
حسام‌الدین سراج از خوانندگان شاخص موسیقی ایرانی چندی پیش بود که با همراهی تعدادی از نوازندگان مطرح آلبوم «شکوه وطن» را پیش روی مخاطبان قرار داد.
خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: اگرچه در تعریف و تشریح آنچه بر موسیقی ملی ایران زمین گذشت می‌توان به گزاره‌های رسانه‌ای متعددی رجوع کرد و پی به علل کاهش مخاطب در این عرصه به دلیل سو مدیریت‌ها و اشتباهات مختلف برد، اما یکی از بارزترین ویژگی‌هایی که رجعت دوباره به آنها حداقل می‌تواند یادآوری و بازخوانی مناسبی برای خوانش دوباره آثار موسیقایی در این عرصه کند، تولید آثار ملی میهنی متعددی است که طی سالهای گذشته توسط هنرمندان دارای احترام و ارزشمند موسیقی ایرانی چه در قالب «آلبوم»، چه در قالب «تک آهنگ» و چه در قالب «یک اثر موسیقایی در یک آلبوم» پیش روی مخاطبان این حوزه قرار گرفته‌اند.
آثاری که به دلیل هوشمندی آهنگساز و نوازنده و خواننده در انتخاب آثاری که برای تولید انتخاب کردند، این کارها را نه تنها تبدیل به ماندگارترین و ممتازترین آثار ملی – میهنی کردند، بلکه از آنها می‌توان به عنوان ممتازترین آثار موسیقایی در حوزه موسیقی ایرانی یاد کرد.
آثاری که بسیاری از آنها فارغ از دیدگاه سیاسی – اجتماعی که در زمان انتشار خود داشتند و مخاطب می‌توانست به صلاحدید آنچه در روزگارش اتفاق افتاده از آن برداشت‌های مختلفی داشته باشد، اما دربرگیرنده مؤلفه‌های موسیقایی ارزشمند و ممتازی بودند که نمی‌توان از نام آنها به راحتی عبور کرد.
اساساً توجه به آثار موسیقایی که در حوزه‌های وطن دوستی و وطن پرستی توسط هنرمندان موسیقی کشورمان تولید شده، به ویژه در این روزها که کشورمان در بطن اتفاقات و التهابات مختلفی قرار دارد، امری اجتناب ناپذیر است که می‌تواند فارغ از دل‌زدگی‌ها، دعواهای سیاسی، اختلافات درون گروهی، منازعات اجتماعی و تقابل رویکردهای مختلف اندیشه‌ای که پرداخت به آنها مجال دیگری می‌طلبد، شرایط روحی مناسبی را برای فرار از این التهابات فراهم سازد که شنیدن به آن هم دربرگیرنده ایجاد روحیه وحدت طلبی و ایران دوستی و هم شنیدن موسیقی است که روزی روزگاری نقل محافل و دستگاه‌های پخش صوتی خانه‌ها و اتومبیل‌ها و مغازه‌های بودند اما هم اینک در مهجورترین شکل ممکن میان موجی از آلودگی‌های صوتی نشأت گرفته از تولیدات نازل موسیقایی قرار گرفته‌اند.
آنچه در سلسله گزارش‌های «بازخوانی مهر از نواهایی برای میهن» مورد توجه قرار گرفته، رجعتی دوباره و اجمالی به آثار موسیقایی است که طی دهه‌های گذشته و سالهای اخیر توسط هنرمندان ارزنده موسیقی کشورمان در سبک‌های مختلف پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند و در این گزاره‌های رسانه‌ای بدون تقدم و تأخر زمانی به آنها می‌پردازیم.
شرایطی که نقد و تحلیل و واکاوی هر یک از این آثار دربرگیرنده ابعاد مختلفی بوده و همواره مورد توجه منتقدان، مدرسان و پژوهشگران این عرصه قرار گرفته‌اند اما در این گزارش‌ها تلاش می‌شود تا معرفی مختصری از آنها صورت پذیرد.
در سیزدهمین شماره از این مجموعه گزارش‌ها به سراغ آلبوم «شکوه وطن» به خوانندگی حسام الدین سراج خواننده مطرح موسیقی ایرانی رفتیم که بهار سال ۱۴۰۱ با همراهی تعدادی از نوازندگان شناخته شده موسیقی ایرانی پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
آلبومی که اگرچه دربرگیرنده قطعات مختلف با موضوعات مختلفی بود اما دست اندرکاران اثر ترجیح دادند تا به دلیل آنچه از آن به عنوان یک اثر ملی – میهنی یاد می‌شود، نام قطعه «شکوه وطن» به عنوان یکی از قطعات آلبوم را به عنوان نام اصلی این پروژه موسیقایی انتخاب کنند.
شرایطی که حسام الدین سراج به عنوان یکی از با شخصیت ترین و ممتازترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی طی سالهای اخیر در عمل هم نشان داده که همواره به اجرای چنین آثاری که ریشه در باورهای ملی و اعتقادی مردم ایران دارد، همواره روی خوش نشان داده و تلاش کرده تا اثر در خور شخصیت و جایگاه ایران و ایرانی پیش روی مخاطبان قرار دهد.
آثاری که هم در معنا و مفهوم از غنای ادبی و محتوای استانداردی برخوردارند و هم به لحاظ ساختار موسیقایی دربرگیرنده رعایت قواعد و اصولی است که متاسفانه طی سالهای اخیر به مدد تکنولوژی‌های عجیب و غریب و البته اجتناب ناپذیر در موسیقی وارد مرحله‌ای از افراط شده که دیگر رنگ و بوی اثار ایرانی با سازهای ایرانی را کمتر می‌توان در آثار ملی - میهنی جستجو کرد.
آنچه حسام الدین سراج و هم نسلانش در این آلبوم و البته سایر آثار مرتبط با مضامین ملی - میهنی در سالهای پیشین انجام دادند، گرچه از همان اول تولید پروژه هم معلوم بود نمی‌تواند با غول‌های بی شاخ و دم موسیقی پاپ رقابت اصولی و سازنده‌ای در پروسه بازاریابی و فروش محصولات داشته باشد.
اما هرچه بود به دور از شعارهای رایج و آثار سفارش رنگ و بویی از ایرانی بودن و ایرانی شدن داشت که متاسفانه در سالهای اخیر تولیدات مرتبط با آن بنا به دلایل متعدد چه از جانب تهیه کنندگان، چه از جانب هنرمندان و چه از جانب مخاطبان روند کاهنده‌ای را سیر می‌کند که قطعاً و حتماً در آینده‌ای نه چندان دور عواقب خطرناک خود را در گوش شنیداری مخاطبان ایرانی خواهد گذاشت، کما اینکه در عصر حاضر نیز کم و بیش شاهد احوالاتی در گوش مخاطبان هستیم که آنچنان که باید توجه چندانی به تولیدات ملی - میهنی ندارند.
پیشینه هنری و فرهنگی حسام الدین سراج نشان می‌دهد آنچه او از موسیقی در زمانه خودش می‌خواهد، تنها ابزاری برای سرگرمی و تفنن نیست.
کما اینکه انگیزه‌های او برای همکاری با آهنگسازان شاخص و صاحب اندیشه موسیقی ایرانی نشان از وسواس فکری و فعالیتی خواننده‌ای می‌دهد که تحصیلات آکادمیک در حوزه معماری و علاقه‌های وافرش به تولید اندیشه در ساحت فرهنگ و هنر که این روزها زنگ خطر خالی شدنش به شدت به گوش می‌رسد، به او کمک کرده تا در حوزه ساخت آثار ملی - میهنی نیز کوشا باشد.
چارچوبی مستحکم که اگر رزومه فعالیت‌های این خواننده را بررسی کنیم متوجه آنچه از او توصیف می‌کنیم، می‌شویم.
حسام الدین سراج در بیست و ششم مرداد ماه سال ۱۳۳۷ در اصفهان متولد شد.
وی خواننده موسیقی ایرانی و نوازندهٔ سنتور و سه‌تار است و فرزند «سید محمدرضا سراج» است.
پدر سراج، بر علوم قدیمه و ادبیات احاطه داشت و از صدای خوش آهنگی برخوردار بود.
او با اساتید ادب و هنر نظیر استاد جلال الدین همایی، استاد تاج اصفهانی، استاد حسن کسایی و تعدادی دیگر از هنرمندان از جمله حسن کسایی، فرهنگ شریف، جلیل شهناز، جلال ذوالفنون، محمد موسوی رفت و آمد داشت.
این هنرمند که دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس معماری از دانشگاه شهید بهشتی و دکترای پژوهش هنر از دانشگاه هنر است تاکنون علاوه بر خوانندگی و تلاش برای اناشار آلبوم‌های متعدد با همکاری آهنگسازان مطرح موسیقی کشورمان، تحقیقات و پژوهش‌هایی نیز در قالب زیبایی شناسی تطبیقی هنرهای گوناگون داشته است.
این هنرمند در سن ۱۳ سالگی بود که موسیقی را با آموختن تمبک آغاز کرد و سپس سنتور نوازی را نزد استاد ساغری فرا گرفت.
حسام الدین در زمینه آواز نیز تلاش کرد تا از حضر هنرمندان و استادانی چون محمود کریمی و محمدرضا شجریان استفاده کند.
این در حالی است که سرپرستی گروه موسیقی سنتی ایرانی «بی دل» و تدریس در دانشکده هنرهای زیبا در حوزه مرتبط با مباحث شناخت هنر از جمله فعالیت‌هایی است که سراج در عرصه‌های مختلف فرهنگی هنری انجام داده است.
«شکوه وطن» یکی از معدود آلبوم‌های منتشر شده در ماههای اخیر است که تلاش کرده در قالب یک اثری که نام ملی - میهنی را برای خودش انتخاب کرده، گامی موثر در حفظ دستاوردهای فرهنگی هنری هنرمندانی بردارد که در این سال‌ها جانانه برای حفظ و اعتلای فرهنگ ایرانی تلاش‌های موثری را انجام داده‌اند» «همپای جلودار» به آهنگسازی حسام الدین سراج، «باغ ارغوان - ۱۳۶۰» به آهنگسازی حسام الدین سراج، «وصل مستان - ۱۳۶۱» به آهنگسازی محسن نفر، «شمس الضحی - ۱۳۶۳» به آهنگسازی محسن نفر، «یادیار - ۱۳۶۵ به آهنگسازی محسن نفر، «طریقت عشق - ۱۳۷۳» با آهنگساز ی حسن یوسف زمانی و فریدون شهبازیان، «آینه رو - ۱۳۷۴» به اهنگسازی جلال ذوالفنون، «بوی بهشت - ۱۳۷۴» به آهنگسازی رامین کاکاوند، «دل آرا - ۱۳۷۵» به آهنگسازی افشین رامین و تهمورس پورناظری، «بی نشان - ۱۳۷۶» به آهنگسازی حسام الدین سراج، «نگاه آسمانی - ۱۳۷۷» به آهنگسازی علی رحیمیان، «نرگس مست - ۱۳۷۷» به آهنگسازی گروه بی دل، «شهر آشنایی – ۱۳۷۸» به آهنگسازی مجید درخشانی، «شرح فراق - ۱۳۷۸» به آهنگساز حسام الدین سراج، «رویای وصل - ۱۳۸۰» به آهنگسازی رامین کاکاوند، «وداع - ۱۳۸۲» به آهنگساز سید محمد میرزمانی، «بوسه بر ماه» به آهنگسازی حسام الدین سراج، «نازنین یار - ۱۳۸۲» به آهنگسازی مجتبی صادقی، «عشق و مستی - ۱۳۸۳» به آهنگسازی رامین کاکاوند، «ماه نو - ۱۳۸۳» به آهنگسازی حسام الدین سراج، «آئینه و آه - ۱۳۸۴» به آهنگساز محمد جواد ضرابیان، «قصه گیسو- ۱۳۸۷» به آهنگسازی رامین کاکاوند، «گریه بی بهانه - ۱۳۸۷» به آهنگسازی فرهاد رحیمیان – محمد حقیقی فرد و جمال الدین منبری، «جام الست - ۱۳۸۸» به اهنگسازی علی طریقت، «راه بی نهایت - ۱۳۸۹» به آهنگسازی میدیا فرج نژاد، «خوشا سرو - ۱۳۹۱» به آهنگسازی امین حیدری، «مسیحا - ۱۳۹۳» به آهنگسازی بهرام خانی، «لب خوانی باران - ۱۳۹۴» به آهنگسازی سید صادق موسوی و حسام الدین سراج، «چشم بی خواب» به اهنگسازی مجید مولانیا آلبوم‌هایی هستند که تاکنون از حسام‌الدین سراج در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
«شکوه وطن» هم از تازه‌ترین آثار منتشر شده این خواننده در حوزه موسیقی ردیف دستگاهی ایرانی است که به خوانندگی حسام‌الدین سراج با همراهی گروه «بی دل» در دسترس شنوندگان قرار گرفت.
این آلبوم در سبک کلاسیک ایرانی و شامل ۶ عدد قطعه موسیقی به نام‌های «ساقی ماهرو»، «ساز و آواز شور»، «سوار صبح»، «ساز و اواز شور به چهارگاه (کهن بوم وبر)»، «باده جان»، «پریشانی» و «شکوه وطن» است که ترانه‌های آن توسط مهیار کاوه، مولانا، حافظ شیرازی و مهدی اخوان ثالث سروده شده است.
حسام‌الدین سراج درباره این اثر نوشته است: «ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم … وطن، چونان مادری سخاوتمند، مردم زادگانش را در دامان پر مهر خود می‌پرورد و هماره در سختی‌ها و مشکلات بی هیچ منتی چونان ابر بهاری، مهر و رافت می‌بارد.ایران عزیز ما، این روزها در حال گذار از جاده‌های پرنشیب و فراز تاریخ خویش است.
امید که بتوانیم، با عشق و مهرورزی به ایران و ایرانیان، هوشمندانه سبب ساز سربلندی و شکوه وطن باشیم.»
داود ورزیده نوازنده نی، مسعود حبیبی نوازنده دف، محمود فرهمند نوازنده تمبک، مسعود آرامش نوازنده سنتور، صابر سوری نوازنده عود، سینا جهان آبادی نوازنده کمانچه، بهرام خانی نوازنده تار و بم تار گروه اجرایی این آلبوم را تشکیل می‌دهند.
به هر ترتیب آلبوم «شکوه وطن» یکی از معدود آلبوم‌های منتشر شده در ماههای اخیر است که تلاش کرده در قالب یک اثری که نام ملی - میهنی را برای خودش انتخاب کرده، گامی موثر در حفظ دستاوردهای فرهنگی هنری هنرمندانی بردارد که در این سال‌ها جانانه برای حفظ و اعتلای فرهنگ ایرانی تلاش‌های موثری را انجام داده‌اند.
لینک کوتاه خبر