بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
نظریات حکیمانه اخلاق ارتباطاتی و فلسفی و تعلیم و تربیتی امام حسن ثانی (سراج) سلام الله علیه
1- امام حسن ثانی (سراج) علیه السلام : أولَی النّاسِ بِالمَحَبَّةِ مِنهُم مَن أمَّلوهُ . امام عسکری علیه السلام : مردم ، کسی را بیشتر دوست دارند که به او امید [ بیشتری ] دارند . أعلام الدین : 313 ، بحار الأنوار : 78 / 379 / 4 .
1-1- نظریه حکیمانه حاکمیت و مردمداری امام حسن ثانی (سراج) سلام الله علیه در عبارت: (مردم ، کسی را بیشتر دوست دارند که به او امید [ بیشتری ] دارند .)، دلالت دارد بر اینکه معیار دوست داشتن مردم از مسئولین و افراد بر اثرامید یاری بیشتری است که به آنها دارند.
2-1- مسئولین دولتی و خصوصی باید مردم داری نمایند و به مسائل و نیازهای مردم به رضایتمندی خداوند بپردازند، زیرا رفتار مردم داری موجب محبت مسئولین و خدمتگزارانشان در مردم می گردد.
3-1- خداوند معیار دوستی مردم نسبت به مسئولین و خدمتگزارانشان مردم داری و خدمت و کار شایسته برای مسائل مردم قرار داد است.
2- امام حسن ثانی (سراج) علیه السلام :
مَن کانَ الوَرَعُ سَجِیَّتَهُ وَالکَرَمُ طَبیعَتَهُ وَالحِلمُ خَلَّتَهُ ، کَثُرَ صَدیقُهُ وَالثَّناءُ عَلَیهِ ، وَانتَصَرَ مِن أعدائِهِ بِحُسنِ الثَّناءِ عَلَیهِ . امام عسکری علیه السلام : هرکه پارساییْ خوی او ، کرمْ سرشت او و بردباریْ صفتش باشد ، دوستش زیاد و ستایشش بسیار گردد و در برابر دشمنانش ، ستایش نیکوی دیگران یاری اش می دهد . أعلام الدین : 314 ، بحار الأنوار : 78 / 379 / 4 .
1-2- نظریه حکیمانه فلسفه و تاثیرات فضائل اخلاقی امام حسن ثانی ( سراج) سلام الله علیه در عبارت: ( هرکه پارساییْ خوی او ، کرمْ سرشت او و بردباریْ صفتش باشد ، دوستش زیاد و ستایشش بسیار گردد و در برابر دشمنانش ، ستایش نیکوی دیگران یاری اش می دهد .)، دلالت دارد بر اینکه تاثیرات پارسا بودن و کِرَم و سخاوت داشتن و حلم و بردباری داشتن موجب: زیاد شدن دوستان و مورد حمایت و محیت و ستایش بسیار قرار گرفتن و همچنینی تعدیل و تضعیف دشمنیها می گردد.
2-2- یکی از راههای موفقیت در ارتباطات با مردم در حاکمیتها و جوامع و خانوادهها بهره مندی از فضائل اخلاقی از جمله، پارسائی سخاوت و کِرَم و حلم و بردباری می باشد.
3-2- آنچه موجب تاثیرات متعالی و برطرف نمودن خواست دشمنان و همچنین محبت و ستایش دیگران می شود ، توجه به رضایتمندی خداوند در بهره مندی از تاثیرات فضائل اخلاقی در ارتباطات با مردم و خانواده وحاکمیت و کارکنان، می باشد.
3- امام حسن ثانی (سراج) علیه السلام : خَیرُ إخوانِکَ مَن نَسِیَ ذَنبَکَ ، وذَکَرَ إحسانَکَ إلَیهِ . امام عسکری علیه السلام : بهترینِ برادرانت ، کسی است که خطایت را فراموش کند و از نیکوکاری ات در حقّ خودش یاد کند .
أعلام الدین : 313 ، بحار الأنوار : 78 / 379 / 4 .
1-3- نظریه حکیمانه اخلاق دوستی و ارتباطات امام حسن ثانی ( سراج) سلام الله علیه در عبارت: ( بهترینِ برادرانت، کسی است که خطایت را فراموش کند و از نیکوکاری ات در حقّ خودش یاد کند .)، دلالت دارد بر اینکه بهترین رفتار برادرانه ( و دوستانه )، در حق برادر خود ( یا دوست خود )، عبارت است از اینکه: خطای برادر خود را ( یا دوست خود را )، فراموش نمائی و نسبت به او کینه نداشته باشید و دوستی و خیرخواهی و محبت او را، در حق خود یاد نمائید.
2-3- بهترین رفتار برادرانه یا دوستانه در حق برادر خویشی خود یا دینی خود خود عبارت است از اینکه، خطای برادر خود را فراموش نمائید و از خوبی او یاد نمائید.
3-3- مفهوم عبارت حکیمانه ( بهترینِ برادرانت، کسی است که خطایت را فراموش کند و از نیکوکاری ات در حقّ خودش یاد کند .)، این نیست که نسبت به خطاها بی تفاوت باشید ولی گذشت نمودن و بدبین نبودن و احتیاط لازم برای ارتباطات سالم لحاظ نمودن و خوبیهای دوستیها و برادریها را در نظر داشتن می تواند از عواقب بد ارتباطات اجتماعی افراد و جامعه را ایمن نگهدارد.
3-3- دیدگاههای اسلامی در مسائل ارتباطات و دوستیها بر اساس اصول و مبانی است که از ایجاد خشونت و بدبینی و بد گمانی و عواقب ارتباطاتی پیشگیری می نماید.
4- امام حسن ثانی (سراج) علیه السلام :
إنَّ مَعرِفَةَ حُقوقِ الإِخوانِ یُحَبِّبُ إلَی الرَّحمنِ ویُعظِمُ الزُّلفی لَدَی المَلِکِ الدَیَّانِ ، وإنَّ تَرکَ قَضائِها یَمقُتُ إلَی الرَّحمنِ ویُصَغِّرُ الرُّتبَة عِندَ الکَریمِ المَنّانِ. امام عسکری علیه السلام : شناخت حقوق برادران دینی ، انسان را محبوب خدای رحمان می کند و او را به آن سلطان قهّار ، نزدیک تر می سازد؛ و به جا نیاوردن آنها ، انسان را در درگاه الهی منفور می سازد و منزلت او را نزد خدای بزرگوار بخشنده، پایین می آورد . التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکریّ علیه السلام : 321 / 164، بحار الأنوار: 74 / 23 / 25 .
1-4- نظریات حکیمانه امام حسن ثانی ( سراج) سلام الله علیه در عبارت: (شناخت حقوق برادران دینی ، انسان را محبوب خدای رحمان می کند و او را به آن سلطان قهّار ، نزدیک تر می سازد؛ و به جا نیاوردن آنها ، انسان را در درگاه الهی منفور می سازد و منزلت او را نزد خدای بزرگوار بخشنده ، پایین می آورد . )،
دلالت دارد بر اینکه: 1- شناخت حقوق برادران دینی ( و خواهران دینی، افراد مرتبط به هم که هم دین هستند )، از اصول و مبانی اساسی و ضروری حقوق ارتباطات اجتماعی می باشد. 2- میزان دوستی خداوند با بندگانش؛ بر اساس میزان شناخت و رعایت حقوق برادران دینی( و خواهران دینی، افراد مرتبط به هم که هم دین هستند )، می باشد. 3- عدم شناخت و رعایت حقوق برادر دینی موجب منفور بودن انسان نزد خداوند می گردد و منزلت انسان را نزد خداوند پائین می آورد.
2-4- تدریس و تبلیغ و فرهنگ سازی حقوق برادری ( و خواهران دینی، افراد مرتبط به هم که هم دین هستند )، در سنین مختلف موجب می گردد که انتظارات خداند بزرگ در ایجاد شناخت و رعایت حقوق برادری ( و خواهران دینی، افراد مرتبط به هم که هم دین هستند )، تحقق یابد.
3-4- خیلی از مشکلات جوامع اسلامی و امتها بخاطر این است که نسبت به حقوق برادری ( و خواهران دینی، افراد مرتبط به هم که هم دین هستند )، از شناخت و رعایت لازم برخوردار و بهره مند نیستند و به همین دلیل ظلم و ستم و بی مهریها و کجرویها و پائین بودن انتظارات خداوند در رعایت حقوق برادری (و خواهران دینی، افراد مرتبط به هم که هم دین هستند )، را موجب شده است.
3-4- با توجه به اینکه غالبا فکر می کنند رعایت برادری ( و خواهران دینی، افراد مرتبط به هم که هم دین هستند )، فقط برای وکلا و دادگاههای حقوقی می باشد و مطالب دانشگاهی و حوزوی هم گواه چنین برداشتی است، لازم و ضرور یست که محتوای درسی و غیر درسی وطرحها و برنامه های رسانه ای لازم صورت پذیرد و معاونتهای اجتماعی و و فرهنگی و موسسه های فرهنگی و وزارت ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش و دانشگاهها و سینما و نمایشها و متون ادبیاتی و پژوهشها نسبت به ایجاد محتوای لازم متناسب با سنین مختلف اهتمام لازم را به قدر لازم داشته باشند.
5- امام حسن ثانی (سراج) علیه السلام : مَن لَم یَتَّقِ وُجوهَ النّاسِ لَم یَتَّقِ اللّه َ . امام عسکری علیه السلام : هر که از مردم پروا [تقوای الهی و پرهیزکاری لازم بر اساس دستورات دینی] نداشته باشد، از خداوند [نیز] پروا نمی کند. بحار الأنوار : 78/377/3.
1-5- نظریه اعتقادی و اخلاقی رعایت رعایت تقوا امام حسن ثانی ( سراج) سلام الله علیه در عبارت: ( هر که از مردم پروا [تقوای الهی و پرهیزکاری لازم بر اساس دستورات دینی] نداشته باشد، از خداوند [نیز] پروا نمی کند.)، دلالت دارد بر اینکه: 1- رعایت تقوای الهی ضروری و فرض واجب است. 2- عدم رعایت تقوای الهی در رابطه با مردم، مساوی هست با عدم رعایت تقوای الهی در محضر خداوند می باشد. 3- مقدمه رعایت تقوای الهی، رعایت تقوای در مورد انسانها می باشد.
لازمه رعایت تقوای الهی برخورداری دانش در مورد رهنمودها و نظریات قرآن و معصومین سلام الله علیه در رابطه با موارد تقوا و چگونگی رعایت تقوا در مورد مردم و خداوند است.
3-5- لازمه رعایت تقوای الهی این است که محتوای لازم درسی در حوزهها و دانشگاهها و آموزش و پرورش و همه عوامل مؤثر در فرهنگ سازیها و رسانه ها با علم لازم و متناسب سنین مختلف انتقال پیام به اندازه و مقدار لازم داشته باشند تا افراد چه در حاکمیت و چه در مردم در مشاغل مختلف رعایت تقوای الهی را در برابر مردم و خداوند به قدر لازم داشته باشند.
6- امام حسن ثانی (سراج) علیه السلام : مَن وَعَظَ أخاهُ سِرّا فَقَدزانَهُ ، ومَن وَعَظَهُ عَلانِیَةً فَقَد شانَهُ . امام عسکری علیه السلام : هر که برادر خود را پنهانی اندرز دهد، او را آراسته است و هر که در برابر دیگران موعظه اش کند، او را لکّه دار کرده است. تحف العقول : 489.
1-6- نظریه اخلاق ارتباطات و تعلیم و تربیتی امام حسن ثانی ( سراج) سلام الله علیه: (هر که برادر خود را پنهانی اندرز دهد، او را آراسته است و هر که در برابر دیگران موعظه اش کند، او را لکّه دار کرده است.)، دلالت دارد بر اینکه: باید برادر ( یا خواهر و افراد)، در پنهانی اندرز داد و نصیحت نمود و نباید در جمع اندرز داد، زیرا هر کس که آشکارا در جلوی دیگرا نصیحت و اندرز نماید شأن آن فرد را کوچک نموده است.
2-5- مشکل جدی که نه تنها در محافل خانوادگی و دوستانه دیده می شود بلکه در رسانه ها و ارتباطات اجتماعی بسیار جدی دیده می شود ولازم است توجه به این موضوع به درستی صورت پذیرد و رویه اشتباه رفتار اخلاق ارتباطاتی که به بی آبرو نمودن افراد میانجامد به تعالی و کمالات متعالی و اصلاح رفتاری منجر شود.
3-6- باید رفتارهای اخلاق ارتباطاتی و تعلیم و تربیتی اشتباه و کجرویها تحقیق و شناسائی و آسیب شناسی گردد و نظریات و رویه های صحیح اسلامی جایگزین رفتارهای اشتباه اجتماعی گردد.
7- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی