توکل بر خداوند سخنانی از امام سجاد سلام الله علیه و قرآن و معصومین سلام الله علیهم

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام

توکل بر خداوند سخنانی از امام سجاد سلام الله علیه و قرآن و معصومین سلام الله علیهم

1. امام سجاد علیه السّلام  :مَنْ لَمْ يَرْجُ النّاسَ فى شَىْ‏ءٍ وَ رَدَّ أَمْرَهُ إلَى اللّه‏ِ عَزَّوَجَلَّ فى جَميعِ اُمورِهِ اسْتَجابَ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ فى كُلِّ شَىْ‏ءٍ؛»  هر كس در هيچ كارى به مردم اميد نبندد و همه كارهاى خود را به خداى عزوجل واگذارد، خداوند هر خواسته‏اى كه او داشته باشد اجابت كند.    كافى، ج2، ص 148، ح 3؛ نهج الدعاء، ج 1، ص 616

2- إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ آل عمران/۱۵۹.« همانا که خدا توکّل کنندگان را دوست می دارد. »

3- امام على عليه السلام

اَلتَّوَكُلُّ عَلَى اللّه نَجاةً مِنْ كُلِّ سوءٍ وَ حِرْزٌ مِنْ كُلِّ عَدُوٍّ؛ توكل بر خداوند، مايه نجات از هر بدى و محفوظ بودن از هر دشمنى است. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص 79 ، ح 56

4- امام على عليه السلام :مَنْ تَوكَّلَ عَلَى اللّه ذَلَّتْ لَهُ الصِّعابُ وَ تَسَهَّلَتْ عَلَيْهِ الأَسْبابِ؛ هر كس به خدا توكل كند، دشوارى ها براى او آسان مى شود و اسباب برايش فراهم مى گردد. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 197 ، ح 3888

5- امام صادق علیه السلام :

إِنَّ الغِنى و َالْعِزَّ يَجولانِ فَإِذا ظَفِرا بِمَوْضِعِ التَّوَكُّلِ أَوْطَنا؛ بى نيازى و عزّت به هر طرف مى گردند و چون به جايگاه توكل دست يافتند در آنجا قرار مى گيرند. كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 65، ح 3

6- امام محمد باقر علیه السلام :مَنْ تَوَكَّلَ عَلَى اللّه لا يُغْلَبُ و َمَنِ اعْتَصَمَ بِاللّه لا يُهْزَمُ؛ هر كس به خدا توكل كند، مغلوب نشود و هر كس به خدا توسل جويد، شكست نخورد. جامع الاخبار(شعیری) ص 118

7- رسول الله صلى الله عليه و آله :اَلطِّيَرَةُ شِرْكُ وَ ما مِنّا إِلاّ و َلكِنَّ اللّه يُذْهِبُهُ بِالتَّوَكُّلِ؛ فال بد زدن شرك است و هيچ كس ازما نيست مگر اين كه به نحوى دستخوش فال بد زدن مى شود، اما خداوند با توكل به او آن را از بين مى برد. مرآة العقول ج 11 ، ص 392 - بحار الأنوار (ط - بيروت) ج‏ 55 ، ص 322 ، ح 10

8- رسول الله صلى الله عليه و آله :رَأى رَسولُ اللّه صلى الله عليه و آله قَوْما لا يَزْرَعونَ قالَ: ما أَنْتُمْ؟ قالوُا: نَحْنُ الْمُتَوَكِّلونَ، قالَ: لا، بَلْ أَنْتُمْ المُتَّكِلونَ؛ رسول اكرم صلى الله عليه و آله گروهى را كه كشت و كار نمى كردند، ديدند و فرمودند: شما چه كاره ايد؟ عرض كردند ما توكل كنندگانيم. فرمودند: نه، شما سر باريد. مستدرك الوسائل ج 11 ، ص 217، ح 12789

9-  امام موسی كاظم علیه السلام : سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ فَقَالَ التَّوَكُّلُ عَلَى اللَّهِ دَرَجَاتٌ مِنْهَا أَنْ تَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ فِي أُمُورِكَ كُلِّهَا فَمَا فَعَلَ بِكَ كُنْتَ عَنْهُ رَاضِياً تَعْلَمُ أَنَّهُ لَا يَأْلُوكَ خَيْراً وَ فَضْلًا وَ تَعْلَمُ أَنَّ الْحُكْمَ فِي ذَلِكَ لَهُ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ بِتَفْوِيضِ ذَلِكَ إِلَيْهِ وَ ثِقْ بِهِ فِيهَا وَ فِي غَيْرِهَا.از ایشان درباره کلام خدای عز و جل سوال شد که می فرمایند «و هر كس به خدا توكل كند او براى وى بس است» توكل كردن بر خدا درجاتى دارد: يكى از آنها اين است كه در تمام كارهايت به خدا توكل كنى و هر چه با تو كرد از او خشنود باشى و بدانى كه او نسبت به تو از هيچ خير و تفضّلى كوتاهى نمى كند و بدانى كه در اين باره حكم، حكم اوست، پس با واگذارى كارهايت به خدا بر او توكل كن و در آن كارها و ديگر كارها به او اعتماد داشته باش. كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 65 ، ح 5

10- رسول الله صلى الله عليه و آله :يَقولُ اللّه عَزَّ وَ جَلَّ ما مِنْ مَخْلوقٍ يَعْتَصِمُ دونى إِلاّ قَطَعْتُ أسْبابَ السَّماواتِ و َأسبابَ الأَرْضِ مِنْ دونِهِ فَإِنْ سَأَلَنى لَمْ اُعْطِهِ و َإِنْ دَعانى لَمْ اُجِبْهُ؛ خداوند عزوجل مى فرمايد: هيچ مخلوقى نيست كه به غير من پناه ببرد، مگر اين كه دستش را از اسباب و ريسمان هاى آسمانها و زمين كوتاه كنم، پس اگر از من بخواهد عطايش نكنم و اگر مرا بخواند جوابش ندهم. امالى (طوسى) ص585، ح1210

11-  امام موسی كاظم علیه السلام :مَنْ أَرَادَ أَنْ يَكُونَ أَقْوَى النَّاسِ فَلْيَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّه‏ هر که می خواهد که قویترین مردم باشد بر خدا توکل نماید. فقه الرضا ص 358

12-  امام رضا علیه السلام :ما حَدُّ التَّوکل؟ فَقال لی: اَن لا تَخافَ معَ اللهِ اَحَداً؛ حد توکل چیست؟ حضرت فرمودند: اینکه با وجود خدا از هیچ کس نترسی. امالی(صدوق) ص 240 ، ح 8

13- امام موسی کاظم علیه السلام :مَنْ أَرَادَ أَنْ يَكُونَ أَقْوَى النَّاسِ فَلْيَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّه‏ هر که می خواهد که قویترین مردم باشد بر خدا توکل نماید . فقه الرضا ص 358

14- امام جواد علیه السلام :الثِّقَةُ بِاللهِ ثَمَنٌ لِکٌلِّ غالٍ و سُلَّمٌ اِلى کُلِّ عالٍ؛ اعتماد به خدا بهاى هر چیز گرانبها است و نردبانى به سوى هر بلندایى.نزهة الناظر و تنبيه الخاطر ص 136 ، ح 6

15-  امام محمدجواد علیه السلام :ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ لَمْ يَنْدَمْ تَرْكُ الْعَجَلَةِ وَ الْمَشُورَةُ وَ التَّوَكُّلُ عِنْدَ الْعَزْمِ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَل‏

سه چیز است که هر کس آن را مراعات کند ، پشمیان نگردد : 1 - اجتناب از عجله ، 2 - مشورت کردن ، 3 - و توکل بر خدا در هنگام تصمیم گیری . كشف الغمة (ط - القديمة) ج ‏2 ، ص 349

16- امام علی علیه السلام : مَن تَوکَّلَ عَلَی اللهِ ذَلَّت لَهُ الصِّعابُ وَ تَسَهَّلَت عَلَیهِ الأسبابُ هر که بر خدا توکل کند دشواریها برایش آسان شده و اسباب برایش فراهم گردد. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 197 ، ح 3888 

17-  امام معصوم علیه السلام : یَقُولُ اللهُ(عز و جل): لاقَطَّعن أمَلَ کُلّ مُومِنٍ أمَّلَ دونی بالإیاسِ. خداوند (عز و جل) می فرماید: بی گمان امید هر مومنی که به غیر من امید ببندد را با مأیوس کردن او قطع می کنم.مستدرک الوسائل ج 11 ، ص 221 ، ح 12799    

18-  امام جعفرصادق علیه السلام : ُسنُ الظَّنِّ بِاللَّهِ أن لا تَرجُوَ إلّا اللَّهَ، و لا تَخافَ إلّا ذَنبَكَ. خوش گمانى به خدا اين است كه جز به خدا اميد نداشته باشى و جز از گناهت نترسى.کافی(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 72 ، ح 4

19-  امام محمد جواد علیه السلام: مَن اِنقَطَعَ الی غَیرِ اللهِ وَ کَلَهُ اللهُ اِلَیهِ.كسى كه به غیر خدا تكیه كند، خدا وى را به ھم او وامى گذارد. دررالباهرة(ط-قدیمة) ص 39

برداشت و راهبرد رهنمودهای توکل بر خداوند سخنانی از امام سجاد سلام الله علیه و قرآن و معصومین سلام الله علیهم

1. هر كس در هيچ كارى به مردم اميد نبندد و همه كارهاى خود را به خداى عزوجل واگذارد، خداوند هر خواسته‏اى كه او داشته باشد اجابت كند.    
2. انسانها نیاز دارند تا از کودکی تمرین نمایند تا به امید بستن به خداوند برای انجام کارهایشان تلاش نمایند و برای انجام کارها به بندگان امید نداشته باشند، البته این به معنی این نیست که افراد خواست خداوند در بندگی، یاری هم، صلحۀ رحم و یاری بندگان خدا برای انجام وظیفه بندگی نمودن خدا را انجام ندهند.
3. خدا توکّل کنندگان را دوست می دارد.
4. فردی که به خداوند توکل می نماید ، محبوب خداوند می شود.
5. توكل بر خداوند، مايه نجات از هر بدى و محفوظ بودن از هر دشمنى است.
6. هر كس به خدا توكل كند، دشوارى ها براى او آسان مى شود و اسباب برايش فراهم مى گردد.
7. توکل به خدا برای فردی که توکل می نماید، عزت و بی نیازی به همراه دارد.
8. در توکل به خدا و توسل به خداوند، مغلوب شدن و شکست خوردن راه ندارد.
9. فال بد زدن شرك است و هيچ كس ازما نيست مگر اين كه به نحوى دستخوش فال بد زدن مى شود، اما خداوند با توكل به او آن را از بين مى برد.
10. فال بد از نظر اسلام قابل قبول و پسندیده نیست و آنچه موجب می شود آثار فال بد از بین برود و فال بد تاثیر نداشته باشد اعتماد و توکل به خداوند است.
11. فال بد که در فرهنگ های جوامع وجود دارد، نشان از بی اعتمادی نسبت به خداوندمحسوب می شود، و لازم است با تصحیح فرهنگ و نگرشها، تلاش نمود اگر فال انجام کار بد است و لازم است کار انجام شود نتیجه با توکل و توسل به خداوند برای انجام آن کار خوب اقدام لازم صورت پذیرد.
12. توکل کردن به خداوند به این معنا نیست که انسان وظائفی را که خداوند برای زندگی انسانها لازم دانسته و جزء وظائف بندگی خداوند است و خود از عبادت محسوب می شود انجام ندهد، مانند، تلاش برای امرار معیشت زندگی و تامین زندگی خود و خانواده و یا یاری رساندن به بندگان خداوند در کنار تامین معیشت خانواده، آنرا نادیده بگیرد و انجام ندهد، به بهانه اینکه توکل به خدا کرده ، پس فکر نماید خدا هم روزی را می رساند، بلکه باید در عین حالی که توکل به خدا می شود وظائفی که خداوند بر عهده انسانها گذاشته است،  به درستی و به اندازه انجام شود.
13. توكل كردن بر خدا درجاتى دارد: يكى از آنها اين است كه در تمام كارهايت به خدا توكل كنى و هر چه با تو كرد از او خشنود باشى و بدانى كه او نسبت به تو از هيچ خير و تفضّلى كوتاهى نمى كند و بدانى كه در اين باره حكم، حكم خداوند است، پس با واگذارى كارهايت به خدا بر او توكل نما و در آن كارها و ديگر كارها به او اعتماد داشته باش.
14. اگر انسان به غیر از خداوند پناه ببرد موجب می شود که انسان از رحمت الهی خود را محروم نماید.
15. توکل بر خدا موجب می شود که انسان قویتر از دیگران باشد.
16. حد توکل عبارت است از اینکه با وجود خدا از هیچ کس نترسی، متاسفانه در تربیت اجتماعی افراد به جای اینکه با آگاهی کار انجام دهند ، با ترساندن هم کار انجام می دهند، ترس بوجود آمده در انسانها از غیر خود به رضایتمندی خداوند نیست، بلکه همه باید از خداوند حساب ببرند و همه کاری را که خداوند درست می داند انجام دهند.
17. ‏ هر که می خواهد که قویترین مردم باشد بر خدا توکل نماید .
18. اعتماد به خدا بهاى هر چیز گرانبها است و نردبانى به سوى هر بلندایى.
19. وقتی که کسی کارش را با عجله انجام ندهد و در کارش مشورت نماید و همچنین هنگام تصمیم گیری توکل به خداوند نماید، از انجام کارش پشیمان نمی شود.
20. توکل به خداوند موجب می شود که دشواریها آسان شود و اسباب کارش هم فراهم شود.
21.  اگر انسان به غیر از خدا توکل نماید، خداوند امیدیش را از آن فرد ناامید گرداند. ( تا فرد متوجه خداوند شود و بر خدا توکل نماید. )
22. توکل نمودن به غیر از خداوند موجب می شود که خداوند انجام کارش به همان کس واگذار نماید و انسانی که به غیر از خدا توکل نماید  انجام سطح کارش و انجام یا عدم انجام کارش به فردی واگذار می شود که به آن توکل نموده است.
23. راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:

1-  مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود  را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.

2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)،  به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.

گل افشان گل محمدی