مهر | دین و اندیشه | پنجشنبه، 24 آذر 1401 - 09:06
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به راهبردهای رشد و ارتقای پژوهش در دفتر تبلیغات اسلامی، به تبیین وجه شناختی جنگ ترکیبی در اغتشاشات اخیر، پرداخت.
به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی در آئین افتتاحیه هشتمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی به تبیین راهبردهای رشد و ارتقای پژوهش در دفتر تبلیغات اسلامی پرداخت و اظهار داشت: سه راهبرد اصلی را برای رشد و ارتقای پژوهش مجموعه دفتر تبلیغات اسلامی عرض کنم نخست جدی گرفتن فرآوری پژوهش و عدم اکتفا به صرف خروجی مکتوب است و دیگر راهبردها شامل افزایش وجه انضمامی و راهبردی در پژوهش‌های دفتر با هدف کمک به حل مسائل کشور و اهتمام به افزایش مخاطبین و بازنمایی پژوهش‌های علمی مجموعه دفتر تبلیغات به ویژه در فضای جهان اسلام می‌شود.
در هر سه راهبرد گام‌هایی برداشته شده اما کافی نیست و انتظار می‌رود که بخش‌های علمی دفتر تبلیغات اسلامی به ویژه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی این سه راهبرد را در سال پیش‌رو به طور جدّی‌تری دنبال کنند.
وی درباره تبیین وجه شناختی جنگ ترکیبی در اغتشاشات اخیر گفت: اتفاقاتی که در این یکی دو ماه اخیر افتاد حقیقتاً یک جنگ ترکیبی بود که ابعاد بسیار متنوعی داشت، از ابعاد امنیتی، وجه توطئه خارجی، نظامی، قومی و جهات مختلف دیگر اما یک ضلع بسیار مهم این جنگ ترکیبی، جنگ شناختی بود؛ یعنی کارکردن روی ذهنیت‌های جامعه و تغییر نوع داوری‌ها و شناخت‌ها نسبت به واقعیت‌های جامعه ایران و نسبت به نظام و مسئولین نظام و یا نادیده گرفتن موفقیت‌های نظام، سیاه نمایی کردن، پمپاژ حس یأس و ناامیدی و جهاتی که بر می‌گردد به جنبه نرم افزارانه و جنبه شناختیِ جامعه.
این جنگ شناختی مخاطرات و نگرانی‌هایی را متوجه جامعه ما کرده است.
یعنی الان می‌توان فهرستی ارائه کرد از مخاطراتی که جامعه امروز ما را تهدید می‌کند که این مخاطرات لبه شناختی دارد یعنی آن هجمه‌های شناختی و آن اتفاقاتی که در وجه شناختی رقم خورد این مخاطرات را به دنبال آورده است.
تضعیف هویّت ملّی و انسجام اجتماعی
واعظی بیان کرد: مهمترین مخاطره جامعة ایران امروز، که می‌تواند ما را در معرض خطر جدّی قرار دهد، تضعیف هویت ملی و از بین رفتن وحدت و انسجام اجتماعی ماست.
یعنی جامعه در معرض قطبی شدن قرار بگیرد که آن یکپارچگی اجتماعی، وحدت ملی و هویت ملی مخدوش شود.
بنده بدبین نیستم و نمی گویم قطبی شدن در مورد جامعه ایرانِ امروز به معنای کامل اتفاق افتاده است، اما خطر، خطر مهمی است و نشانه‌ها و شواهد آن دیده می‌شود.
منشأ اصلی این مسأله مهم است که، مسأله شناختی است.
یعنی آن کانون‌هایی که قطبی‌سازی جامعه ایران را هدف گذاری کردند و در این تنور می دمند، مرکز ثقل فعالیت خودشان را، ذهنیت‌ها، تغییر نگرش‌ها و شناخت‌ها قرار داده اند یعنی هجمه شناختی در دستور کارشان است.
و مسخ هویت ملّی و ضربه زدن به انسجام اجتماعی و یکپارچگی عاطفی و ملّی جامعه ایران در کانون این هجمه شناختی است.
وی افزود: بین این مخاطرات و نگرانی‌هایی که ذکر می‌کنم، با مسأله هجمه شناختی و تضعیف وجه شناختی و معرفتی جامعه ما یک رابطه دیالکتیکی وجود دارد، مثل رابطه بین ایمان و عمل صالح، هر چه ایمان شخص افزوده شود عمل صالح بیشتر می‌شود و هر چه عمل صالح فرد افزوده شود، قوت ایمان را به دنبال دارد؛ اینجا نیز همینطور است، هرچه این هجمه شناختی و این کارکردن محرفانه بر وجه شناختیِ جامعه افزوده شود این ازبین رفتن انسجام ملی و هویت ملی و قطبیدگی بیشتر می‌شود و هر چه این خطر بیشتر شد، دامنه جنگ شناختی توسعه بیشتری پیدا می‌کند و این همان رابطه دیالکتیکی است.
انتقال مرجعیت رسانه‌ای به خارج از مرزها
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با بیان اینکه مخاطره دوم و نگرانی دوم، انتقال مرجعیت رسانه‌ای به خارج از مرزهاست اظهار داشت: از مهمترین اهرم‌های حفظ امنیت ملی هر جامعه‌ای این است که رسانه‌ها و کانون‌هایی که متعلق به آن جامعه و نظام است بر اذهان و آحاد جامعه مرجعیت داشته باشد.
اگر این مرجعیت از داخل یک کشوری به خارج از کشور برود مخاطره و نگرانی بسیار بزرگی است.
چه چیز این انتقال مرجعیت را رقم می‌زند؟
از مهمترین ابزارش توفیقات در این جنگ شناختی است یعنی اگر دشمنان این مرزوبوم در این جنگ شناختی موفق شوند اعتماد به رسانه‌های داخلی و کانون‌های خبررسانی و اطلاع رسانی و معرفت بخشی داخلی را تضعیف کنند، و اعتماد سازی کنند به خارج از مرزها، این انتقال مرجعیت صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: برای هرکدام از این محورها می‌توان علل و عوامل زیادی بیان کردکه فرصت نیست، این که رسانه ملی وکانون های اطلاع رسانی ما چه ضعف عملکردی داشته و چه راهبردهای غلطی را دنبال کردند یک بخش از ماجرا است اما منشأ این مخاطرات همگی خارجی نیست، چنین نیست که همه آن به دشمن برگردد بلکه بخشی از آن به خود ما برمی گردد.
مرجعیت سلبریتی ها بجای نخبگان
واعظی با اشاره به اینکه سومین مخاطره و نگرانی در وجه شناختی این است که سلبریتی ها و چهره‌های هنری و ورزشی، جایگزین مولدان اصیل فرهنگی شوند گفت: مولدان اصیل فرهنگی هر جامعه باید اقشار نخبه آن جامعه باشند.
شخصیت‌های علمی، دانشمندان، نویسندگان، متفکران و کسانی که تولید اندیشه و فکر می‌کنند.
به هر میزانی که در جامعه‌ای مرجعیت اقشار نخبه در تأثیرگذاری شناختی آن جامعه بیشتر باشد آن جامعه سرافزارتر، پویاتر و رشدیابنده تر خواهد بود و هر چه در جامعه‌ای متفکر، نخبه و اندیشمند به حاشیه رانده شود و به جایش چهره‌های سطحی نگر، احساسی و به دنبال گرایش‌های پوپولیستی و جمع کردن فالوور و … باشند، ابتذال در آن جامعه بیشتر می‌شود چون ابتذال خصلتش این است که هر کجا فکر، اندیشه و اصالت برود، ابتذال رخنه می‌کند و حریم خاصی نمی‌شناسد و هر کجا مجرایی پیدا کند وارد می‌شود.
در همین اتفاقات اخیر دیدید حتی برخی از کسانی که کارشان در فضای مجازی مدلینگ بود، به یکباره تبدیل شدند به رجل سیاسی، زیرا تا الآن درگیر ابتذال بودند و وقتی میدان خالی باشد به یکباره تغییر شیفت می‌دهند و تبدیل به سیاست مدار می‌شوند.
این خطر برای یک جامعه خطر بسیار بزرگیست که اندیشمندان به حاشیه روند و طرد نخبگانی در جامعه اتفاق بیافتد و رفته رفته ذائقه‌ها ابتذال پسند شوند.
تضعیف فرهنگ گفتگو
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی بیان کرد: چهارمین مخاطره در وجه شناختی، مسأله تضعیف فرهنگ گفتگو در سطوح مختلف است.
از فضای حکمرانی و تصمیم گیری کشور گرفته تا اقشار و لایه‌های مختلف جامعه که اگر این اتفاق بیافتد در حوزه امنیت ملی، رشد و تعالی کشور بسیار باعث نگرانی می‌شود.این چهار نگرانی همه اش وجه شناختی دارد اگر تلاش‌های خوبی در ساحت آگاهی بخشی و شناخت جامعه اتفاق بیافتد، این نگرانی‌ها کمرنگ می‌شوند و اگر فکر جدی برای این جنگ شناختی نسبت به این چهارمحور صورت نگیرد، این نگرانی‌ها تشدید می‌شوند.
وظایف نهادهای علمی در خصوص جنگ شناختی دشمن
وی به وظایف نهادهای علمی در خصوص جنگ شناختی دشمن اشاره و بیان کرد: حساس کردن جامعه نسبت به مخاطرات: اولین کاری که ما به عنوان نهاد علمی باید انجام دهیم این است که جامعه را نسبت به این مخاطرات حساس کنیم، نسبت به اقشار مختلف و گروه‌های مختلف چه در محیط نخبگانی و چه در فرهنگ عمومی این خطر را منعکس کنیم که قطبیدگی جامعه، بی اعتنایی به هویت ملی، از بین رفتن انسجام ملی چه مهالکی را می‌تواند برای حال و آینده ایران در پی داشته باشد و این کار شماست که نخبه جامعه هستید و یکی از بایسته‌ها این است که ما به مسؤولین رسانه‌ای کشور خطرات مهلک این انتقال مرجعیت رسانه‌ای از داخل به خارج را گوشزد کنیم و این که چه راهکارهایی می-شود پیمود و چه تغییر ریل‌ها و راهبردهای جدیدی باید در نهادهای اطلاع رسانی ما و در رأس آن صدا و سیما اتفاق بیافتد که این اعتماد عمومی بیشتر جلب شود.
اکنون آمارها در رابطه با تعداد مخاطبین صداوسیما صرف نظر از تک برنامه‌های موفق، رقم خوبی نیست و باید اصلاح شود و تلاش جدی در این زمینه صورت گیرد.
واعظی افزود: مجاهدت در جایگزینی متفکر محوری بجای سلبریتی محوری: اندیشه محوری، متفکر محوری باید جایگزین سلبریتی محوری شود و این یک مجاهدت لازم دارد، باید دست را به لحاظ فکر و اندیشه پر کرد و باید آرام آرام در بخش‌های مختلف ذائقه جامعه را نسبت به گوش دادن به حرف‌های جدی و تأمل کردن در آنها به جای دلخوش کردن به ابتذال و حرکت‌های احساسی زودگذر عوض کرد تا جامعه اندیشه محور و فکور شود.
تا گفته می‌شود این فضای تفکر و اندیشه در رسانه ملی، در محیط‌های علمی ایجاد شود، اولین نگرانی برخی این است که شاید این اندیشه‌ها اندیشه‌های مخربی باشند یا برخی از این متفکران ممکن است خیلی در چارچوب اهداف و اندیشه اسلامی و نظام نباشند اما مسأله این است که هیچوقت هیچ اندیشمند و هیچ متفکری دعوت به ابتذال نمی‌کند، دعوت به اغتشاش و تخریب نمی‌کند چرا که مخاطب او فکر و اندیشه است و اگر محیط‌های آکادمیک ما مانند دانشگاه‌ها و صداوسیما محیط گفتگوی علمی باشد، هیچوقت الفاظ رکیک و شعارهای دور از شأن انسانیت را مشاهده نمی‌کنیم و خیر و برکت برای جامعه‌ای خواهد بود که در آن رواج فکر و اندیشه باشد و نخبه و متفکر باید در صدر بنشیند نه سلبریتی ای که متحرک به پول و شهرت و جریانات پوپولیستی است.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: وقتی ما می‌توانیم این را در جامعه مستقر کنیم که خودمان به عنوان صاحبان اندیشه با دست پر وارد شویم و در عرصه‌های مختلف بیاندیشیم تا بتوانیم ذائقه جامعه را در این زمینه تغییر دهیم.
نهادها و عرصه‌های علمی کشور بایستی پیش‌قراول این حرکت با برکت باشند.