زمان تربیت فرزندان و بهره مندی از فرصت جوانی برای امر مهم تعلیم و تربیت جوانان:
برخی از روایات برای امر آموزش به سن هفت سالگی تا چهارده سالگی به عنوان اساس تعلیم و تربیت مهم شمرده شده است، بعضی به همین سبب سنِّ نوجوانی و جوانی را کم اهمیّت می دانند امّا در حدیث زیر سن جوانی را فرصت مهمی برای تعلیم و تربیت بشمار آورده است:
امام على عليه السلام :
فى وَصِيَّتِهِ لاِبنِهِ الحَسَنِ عليه السلام: اِنَّما قَلبُ الحَدَثِ كَالرضِ الخاليَةِ ما اُلقىَ فيها مِن شَىءٍ قَبِلَتهُ فَبادَرتُكَ بِالادَبِ قَبلَ اَن يَقسُوَ قَلبُكَ وَ يَشتَغِلَ لُبُّكَ ؛
در وصيّت به فرزندش امام حسن عليه السلام: دل جوان، مانند زمين كشت نشده است. آنچه در آن افكنده شود، مى پذيرد. از اين رو، پيش از آن كه دلت سخت گردد و خِرَدَت سرگرم شود، به تربيت تو همت گماشتم.
تحف العقول ص70 - نهج البلاغة(صبحی صالح) از نامه 31 ، ص393
برداشت و راهبردها و راهکارهای رهنمود زمان تربیت فرزندان و بهره مندی از فرصت جوانی
- در قسمتی از روایت آمده است: ( دل جوان مانند زمین کشت نشده است، آنچه در آن افکنده شود، می پذیرد.) جمله فوق، بدین معنا ست که در محصول کار جوان آنچیزی هست که تعلیم می دهیم، پس باید مراقب بود که به جوانان آنچه تعلیم داده می شود، حاصل همان تعلیم را خواهیم دید.
- در قسمتی دیگری از روایت آمده است: (از این رو، پیش از آن که دلت سخت گردد و خِردَت سرگرم شود، به تربیّت تو همّت گماشتم. ) جمله فوق بدین معناست که امکان دارد دل انسان بر اثر مسائلی سخت گردد حال این مسائل می تواند گذر زمان یا سنِّ انسان باشد و یا دادهها و مسائلی که بر دل می گذرد. ( که خود این موضوع مسئله مهمی هست که چه عواملی منجر به سخت دلی انسان می شود. ) و ( خرد سر گرم شود )، می تواند بدین معنی باشد که مشغولیات خرد می تواند به مسائلی باشد که مسئله اصلی و ضرورت رشد و تعالی صحیح انسان نباشد، و این موضوع خیلی مهم است که آنچه از عقل برخواسته می شود، به ضروریات رُشد کمالات زندگی و بندگی نمودن خداوند مربوط باشد. و جمله ( به تربیت تو همت گماشتم. ) جمله فوق هم نشان می دهد که پدران باید در تربیّت فرزندان همّت بگمارند و هم نشان می دهد زمان تربیُت و پرورش جوانان قبل از دست رفتن فرصت تعلیم و تربیّت می باشد، ( امر تعلیم و تربیّت قبل از سخت شدن دل و مشغول شدن خِرَد به امور غیر ضرور از تعلیم و تربیّت لازم می باشد، البته این موضوع خیلی مهم است که بدان پرداخته شود که چه مسائلی باید عقل با پرداختن بدان به خِرَد برسد و چه کارهائی باید انجام داد که دل سخت نشود و عقل به ضروریات مسائل مربوطه به موقع بدان بپردازد و این سؤال مطرح است که چه مسائلی مهم است که برای تعلیم و تربیت و خرد به موقع به آن پرداخته شود. )
- چون قسمت عمده تعلیم و تربیّت از طرف پدران و مادران و حاکمیّت بر عهده مراکز مسئول این امر مهم می باشد، بنابراین مسئولین امر تعلیم و تربیت و فرهنگ سازان و وزارت ارشاد اسلامی و فرهنگ سازان و فرهنگسراها و آموزش عالی و انتشارات کتابهای درسی و کتابهای کمک درسی و مطبوعات و حوزهها و مبلغان دینی و تبلیغات امور مختلف باید به نکات مهم روایت فوق و روایات و آیات مربوط و توجّه ویژه به امر تعلیم و تربیّت داشته باشند تا آنچنان که شایسته است و انتظار امام و هدایتگر دین و زندگی است به امر تعلیم و تربیّت اهتمام ورزند وسیاستگزاریها و برنامه ریزی و اجرائیاتشان برای تأمین اهداف و انتظارات فوق بدرستی و بموقع و به اندازه باشد.
گل افشان گل محمدی