تقسیم بندی تعلیم و تربیت فرزندان
پیامبر اکرم در یک نگاه عالمانه بر اساس آن تقسیم بندی رفتاری نسبت به سن فرزندان برای پدران و مادران و افرادی که مسئول تعلیم و تربیت هستند، سه نوع رفتار متفاوت مقاطع مختلف سنی را لازم می دانند. از پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه آمده است:
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلوَلَدُ سَيِّدٌ سَبعَ سِنينَ وَ عَبدٌ سَبعَ سِنينَ و َوَزيرٌ سَبعَ سِنينَ؛
فرزند هفت سال سروَر، هفت سال فرمانبردار و هفت سال وزير است.
مكارم الأخلاق، ص 222
برداشت و راهبرد و راهکارهای حدیث تقسیم بندی تعلیم و تربیت فرزندان
- تقسیم بندی نحوه رفتار با انسان در سنین مختلف از نظر حضرت محمد سلام الله علیه:
( سن 7-0 ) سن سروری فرزند.
( سن14-8 ) سن فرمانبرداری فرزند.
( سن 21- 15) سن وزیری فرزند.
2- فرزند در هفت سال اول زندگی سرور است و به حرفها و خواسته های فرزند توجّه داشت اما در هفت سال دوم که از سن هشت سالگی تا سن چهارده سالگی می شود باید کودک از این سن کودکی تا سن نوجوانیش اطاعت نماید و از سن پانزده سالگی تا بیست و یک سالگی که سن نوجوانی رو به سن جوانی است، باید به عنوان وزیر و یا به عبارتی در اموری فرزند را مورد مشورت قرار داد. در واقع انسان در این سه دوره می تواند به مرحله ای برسد که به مرحله کمال نقش آفرینی نزدیک شود.
- سخن فوق نشان دهنده این است که انسان در سه مقطع سنی فوق سه وضعیت متفاوت به لحاظ رشد دارد، در مقطع اول
( هفت سال اول ) باید به حرفها و خواسته هایش توجه داشت، در واقع هم ناتوانیهای این سن و هم نیاز به مورد توجه بودن و نیاز به اعتماد پیدا نمودن به پدر و مادر باید به نیازها و خواسته های فرزند پاسخ متناسب داده شود. در مقطع دوم ( هفت سال دوم ) باید فرزند حرف شنوی و فرمانپذیری داشته باشد و در واقع مقطع دوم مقطع آموزش پذیری بیشتری دارد یا مهمترین مقطع در آموزش دیدن و فراگیری را می توان در هفت سال دوم لحاظ نمود. درمقطع سوم ( هفت سال سوم) باید مورد مشورت قرار گیرد و در واقع به نوعی انسان در این سن به رشد و دانائی رسیده است که بتواند در در نقش آفرینیها سهیم باشد.
- قابل ذکر است دیدگاه فوق در مورد محوریت رفتار هست و اینطور نیست که کاملا منظور این باشد که همه رفتارها را شامل شود بدین معنی که در هفت سال اول بچّه ها حرف شنوی هم دارند، آموزش هم می بینند، و در هفت سال دوم نیازهائی هست که مادران و پدران و بزرگترها باید بدان توجه داشته باشند و نسبت به آن حرف شنوی داشته باشند و در هفت سال سوم فرزندان هم نیازهائی دارند که باید توجه شود و هم تعلیم پذیرند و حرف شنوی هم دارند و هم می توانند در مواردی نظرات خوبی دهند که مفید هست، پس محوریت با رهنمود پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه هست و موارد دیگر در هر سه مقطع توجّه به آنها لازم است.
- مسئولین و دست اندرکاران مراکز تعلیم و تربیت مهدکودکها و آمادگیها و مدارس آموزش و پرورش و آموزش عالی و فرهنگسراها و رسانه ها و برنامه ها و کتابهای آموزشی و تعلیم و تربیتی باید به رهنمود فوق توجه کافی داشته باشند و از این رهنمودِ راهبردی بعنوان دستورالعمل استفاده نمایند.
گل افشان گل محمدی