مهر | دین و اندیشه | جمعه، 18 شهریور 1401 - 13:00
مشاور معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم گفت: تلاش برای تدوین "سند نظام ملی نوآوری در حوزه آموزش عالی" یکی از اقداماتی است که در سطح راهبردی در معاونت فناوری و نوآوری در حال انجام است.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت علوم، مصطفی صفدری رنجبر در اجلاس معاونان پارک‌های علم و فناوری کشور که در جزیره کیش برگزار شد، گفت: معاونت فناوری و نوآوری از زمانی که شروع به فعالیت کرده، طیف متنوعی از برنامه‌های اجرایی را در دستور کار خود قرار داده است.
اما در کنار این برنامه‌های اجرایی و عملیاتی این معاونت فعالیت‌هایی از نوع سکانداری، ریل‌گذاری، تنظیم‌گری و مشارکت در تدوین اسناد بالادستی و راهبردی دارد که سرنوشت حوزه فناوری و نوآوری کشور طی سال‌های آینده را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.
صفدری افزود: یکی از اقدامات معاونت فناوری و نوآوری در حوزه راهبردی و ریل‌گذاری تدوین "آیین‌نامه حمایت از تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در حوزه علوم، تحقیقات و فناوری" است که اخیرا به تصویب هیات وزیران رسیده و ابلاغ شده است که مخاطب بسیاری از بندهای این آیین‌نامه، پارک‌های علم و فناوری هستند.
وی اظهار داشت: تلاش برای تدوین "سند نظام ملی نوآوری در حوزه آموزش عالی" دومین کاری است که در سطح راهبردی در معاونت فناوری و نوآوری در حال انجام است.
ماموریتی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به این معاونت ابلاغ شده است و در حال انجام است.
مشاور معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم تصریح کرد: ما در فرآیند تدوین این سند، نشست‌های تخصصی با ۱۰ گروه هدف شامل معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه ها، روسای پارک های علم و فناوری، صنایع مادر، فعالان زیست بوم استارتاپی، اندیشکده‌ها و دیگر بازیگران را برگزار و نقطه‌نظرات آنها را برای تدوین این سند دریافت کرده‌ایم.
امیدواریم چارچوب‌های اصلی این سند تا پایان سال مشخص شود و به تصویب شواری عالی انقلاب فرهنگی برسد.
صفدری ادامه داد: قطعا سال آینده برنامه جدی برای تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی این سند خواهیم داشت.
این سند سه ویژگی ممتاز دارد که عبارتند از: " مشارکتی بودن"، "مساله محور بودن" و "عملگرایانه بودن".
وی یادآور شد: تدوین احکام پیشنهادی پژوهش، فناوری و نوآوری در برنامه هفتم توسعه نیز یکی دیگر از کارهایی است که در این معاونت در سطوح راهبردی انجام می‌شود.
این برنامه نیز با مشارکت ذینفعان مختلف انجام شده و به زودی احکام پیشنهادی به موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی ارائه می شود.
مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم گفت: امروز عمده مسائل شرکت‌ها، واحدهای فناور و نوآور ما اصلا مربوط به حوزه فنی و فناورانه نیست.
اتفاقا ما نشان داده ایم از پس پیچیدگی‌های فنی به خوبی بر می‌آییم.
عمده مسائل ما مربوط به "پیچیدگی‌های اجتماعی" است.
مثلا ما نمی‌توانیم خیلی از سازمان‌های کشور را متقاعد کنیم که نگاه نوآورانه و دانش‌بنیان داشته باشند و مسیر را برای نوآوری هموار کنند.
وی عنوان کرد: در نگاه سیستمی، مجموعه ای از نقش آفرینان بنگاهی و غیر بنگاهی، بخش دولتی و غیردولتی، تحت نهادهای رسمی و غیررسمی فعالیت می‌کنند.
به عنوان مثال قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و قانون جهش تولید دانش‌بنیان نهادهای رسمی هستند که اکنون از شرکت‌ها و فعالان نظام نوآوری حمایت می کنند.
در کنار این نهادها، نهادهای غیررسمی هستند که با ریل‌گذاری موانع را برطرف کرده و فرهنگ نوآوری را ترویج می‌دهند که مثال بارز آن فرمان سال می باشد.
وی گفت: در نظام نوآوری، نگاهی ساختاری شامل تحلیل بازیگران و روابط فی مابین داریم.
یعنی من باید بتوانم تمام بازیگران نظام نوآوری را در ماتریس و در سطر و ستون قرار دهم و بگویم آیا بازیگران آن با یکدیگر تعامل دارند یا خیر.
آیا تعامل درستی بین آنها حاکم است یا خیر.
وی افزود: در نظام نوآوری مجموعه ای از کارکردها را نیز داریم.
در این نظام بازیگران نقش های مختلفی را بازی می کنند.
برخی از بازیگران در زنجیره ارزش صنعت فعال هستند، اما نباید نقش سایر بازیگران این نظام را نیز نادیده بگیریم.
یک سری بازیگران این مجموعه کارشان سیاستگذاری و هماهنگی، نظارت و ارزیابی است.
سری دیگر کارشان تحقیق و توسعه است.
برای مثال، ما نمی توانیم در مورد نوآوری در کشور صحبت کنیم در حالی که تحقیق و توسعه بنیادی را تعطیل کرده باشیم.
صفدری اظهار داشت: هر کشور پیشتاز در حوزه نوآوری مانند کره جنوبی در حوزه تحقیقات بنیادین موفق عمل کرده است.
به عنوان مثال، بودجه بنیاد ملی پژوهش کره جنوبی ۹ هزار برابر بودجه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور ماست.
پس نباید بگوییم چرا کشور کره نوآور است، زیرا به تمام کارکردهای این نظام فکر می کند و نهاد متولی آن را نیز دارد.
به گفته وی، نظام نوآوری یک سری ورودی و خروجی دارد.
خروجی‌ها باید به تناسب ورودی‌ها باشد، یعنی تعداد پژوهشگران و زیرساخت ها مانند پارک های علم و فناوری، مرکز رشد، دانشگاه، آزمایشگاه و سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و حتی سهم آن از GDP (تولید ناخالص داخلی) مهم است.
وی گفت: در نقشه جامع علمی کشور سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی در سال ۱۴۰۴ باید ۴ درصد باشد، اما اکنون به سختی توانسته‌ایم نیم درصد آن را محقق کنیم، در حالی که کشوری مانند کره جنوبی از مرز ۴ درصد هم گذشته است.
وی بیان کرد: اکنون رتبه ایران در توسعه علم پانزدهم دنیاست.
در توسعه فناوری و ثبت پتنت نیز رشد داشته ایم، اما در خلق ثروت از دانش و فناوری وضعیت خوبی نداریم.
ما باید کل این زنجیره را در نظر بگیریم.
وی افزود: در شاخص نوآوری جهان ما توانسته‌ایم از رتبه ۱۲۰ (در سال ۲۰۱۴) به ۶۰ (در سال ۲۰۲۱) برسیم.
در خروجی‌های دانشی و فناورانه و خلاقانه نیز اکنون رتبه ۴۶ جهانی (بهتر از میانگین دنیا) را داریم، اما ضعف اصلی ما در شاخص های نهادی (مانند قوانین، مقررات و کیفیت فضای کسب و کار) است که رتبه ۱۲۴ را داریم.
وی در پایان گفت: مشکل ما در حوزه فناوری و نوآوری خارج از حوزه فناوری و نوآوری است.
آنجایی که تمام سازمان ها و کنشگران باید بسیج شوند که نوآوری اتفاق بیفتد.
در حال حاضر، مقاومت اقتصاد سنتی در مقابل جریان اقتصادی جدید و نوآوری احساس می شود.
این مشکل را باید با نگاه سیستمی برطرف کنیم.
پارک ها نقش جدی در این زمینه دارند و می توانند فرهنگ نوآوری را به تک تک سازمان ها و بازیگران در استان ها تزریق کنند.