باشگاه خبرنگاران | فرهنگی و هنری | دوشنبه، 24 مرداد 1401 - 17:53
«کاروان شعر عاشورا» به قلم محمد علی مجاهدی با سابقه چهل سال مطالعه درباره ادبیات آیینی در ۷۲۷ صفحه از سوی نشر زمزم هدایت به چاپ رسیده است.
معرفی کتاب؛
«کاروان شعر عاشورا» به قلم محمد علی مجاهدی با سابقه چهل سال مطالعه درباره ادبیات آیینی در ۷۲۷ صفحه از سوی نشر زمزم هدایت به چاپ رسیده است، این کتاب در ۶ فصل تصویر امام حسین در شعر فارسی، منظومه‌های عاشورایی دور از دسترس و چهره‌های نام آشنای عاشورایی از سده چهارم تا زمان معاصر را بیان کرده است.
در مقدمه نخست، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده و در مقدمه نویسنده خلاصه‌ای از محتوای فصول کتاب، ارائه شده است، نویسنده، معتقد است با پدید آوردن آثارى از این قبیل، مىتوان در مسیر احیاى شعر عاشورا و روند تکاملى آن گام برداشت و با معرفى و گرامیداشت پدیدآورندگان آثار منظوم عاشورایى، انگیزههاى لازم را در شعراى جوان براى پیمودن این مسیر هموار و درعین‌حال دشوار، به وجود آورد.
فصل اول با عنوان «سیماى امام حسین (ع) در شعر فارسى»، به شاعرانى اختصاص دارد که اثر منظوم مستقلى درباره سالار شهیدان و شهداى کربلا و حادثه کربلا ندارند، ولى با رویکردى کوتاه و گذرا در برخى از آثار منظوم خود از این مهم غافل نماندهاند، در این بخش، نمونههایى از آثار ۳۵ تن از شاعران فارسى‌زبان، از سده پنجم تا سده سیزدهم، ارائه شده است که عبارت اند از ابوزید محمد غضائری رازی، قطران تبریزی، حکیم ناصرخسرو قبادیانی، ادیب صابر ترمذی، سیدحسن غزنوی، انوری ابیوردی، عطار نیشابوری و...
نویسنده در فصل دوم، بیش از هشتاد منظومه نادر عاشورایى را معرفى کرده است که اغلب آنها به زیور طبع آراسته نشده و از نسخههاى خطى آنها در کتابخانههاى داخل و خارج از ایران نگهداری مىشود و معدودى از آنها که به چاپ رسیده، همانند نسخههاى خطى کمیاب و نادر هستند، این بخش از تذکره، بیشتر جنبه کتابشناسى دارد و نویسنده با معرفى این منظومهها و سرایندگان غالباً گمنام آنها، راه تحقیق را در قلمرو شعر فارسى روشن کرده اند؛ به این امید که هریک از آنان در حد توان و فرصتى که دارند در احیای نشر این گنجینههاى ارزشمند بکوشند و غبار غربت را از چهره این آثار منظوم عاشورایى و سرایندگان گمنام و بااخلاصشان پاک و بر غناى گنجینه گران سنگ شعر آیینى در زبان فارسى اضافه کنند.
در فصل سوم به نقل اشعارى پرداخته شده که نام سرایندگان آنها مشخص نیست.
نویسنده، معتقد است این آثار منظوم عاشورایى که بیشتر از مقتل هاى فارسى نقل شده‌اند، به‌خاطر نامعلوم بودن سرایندگانشان نمىتوان در مقطع زمانى خاصى قرار داد، ولى شیوه کلامى آنها را مىتوان به تفاوت مورد، با سبک بیانى رایج در سدههاى پنجم تا دهم مقایسه کرد.
در فصل چهارم با عنوان: «چهرههاى آشناى شعر عاشورا»، به معرفى شاعرانى پرداخته شده که از سده چهارم تا نیمه اول سده سیزدهم در جاى‌جاى ایران و سایر کشورهاى اسلامى میزیستهاند و داراى آثار منظوم عاشورایى مستقلى می‌باشند، نویسنده براى بررسى بیشتر در این فصل نویسنده این گروه از شاعران و آثار عاشورایى آنان، چهار محور موضوعى را براى هریک از آنان در نظر گرفته که شامل زندگی‌نامه؛ سبک شعرى؛ دامنه تأثیر آثار عاشورایى و برگزیده آثار عاشورایى
برخى از این شاعران داراى یک یا دو اثر منظوم عاشورایی‌اند که به ناگزیر به نقل آنها پرداخته شده، ولى در مورد سایر شعرا، برگزیده و منتخبى از آثارشان ارائه شده و اگر داراى ترکیببند عاشورایى بودهاند، نویسنده سعى کرده است در حد ضرفیت موجود، تماما و یا بندهایى از آنها را انتخاب کند.
این بخش حاوى شرح احوال و برگزیده آثار ۲۷ تن از شاعران فارسى زبان مىباشد.
در فصل پنجم این تذکره، رویهاى که در فصل چهارم اعمال شده، ادامه پیدا کرده است و به شرح احوال و آثار عاشورایى ۵۱ تن از شاعران فارسى‌زبانى اختصاص یافته که در مقطع زمانى نیمه دوم سده ۱۳ تا پایان سده ۱۴ زندگى میکردهاند که عبارت اند از وصال شیرازی، فنای زنوزی، نصرت اردبیلی، یغمای جندقی، فدایی مازندرانی، گلشن شیرازی و...
در فصل ششم به شرح احوال و نقل آثار عاشورایى شاعران معاصر پرداخته شده است.
نویسنده در این فصل، تنها به معرفى ۱۰۳ تن از چهرههاى عاشورایى‌سراى معاصر بسنده کرده و آن را در معرض نظر و داورى مشتاقان فرهنگ ماندگار عاشورا قرار داده است.
از جمله این افراد عبارتند از: غلامرضا آذر حقیقی، محمد آزادگان، محمدرضا آقاسی، خسرو آقایاری، سید رضا آل یاسین، حسین آهی، خسرو احتشامی هونه‌گانی، علی اخوان ارمکی، حسین اخوان کاشانی، حسین اسرافیلی، امیر اکبرزاده، محمود اکرامی، قیصر امین‌پور، علی انسانی، علی باباجانی، عباسعلی براتی‌پور، سید محمداسماعیل بلخی و ...
