ایران در منظر معصومین
پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به هنگام تلاوت قرآن به این آیه رسیدند که خداوند می‌فرماید: و اگر روی برگردانید (خداوند) جای شما را به مردمی غیر از شما خواهد داد که مانند شما نخواهند بود.» از آن حضرت پرسیدند: کسانی که اگر ما روی برگردانیم خداوند آن‌ها را به جای ما قرار می‌دهد چه کسانی هستند؟ رسول خدا در حالی که بردوش سلمان فارسی می‌زد فرمود: «این مرد و قوم او هستند.»
فهرست مندرجات
۱ - مقدمه
۲ - ایرانیان در منظر قرآن
۳ - ایرانیان از زبان پیامبر و ائمه
۴ - فضیلت شهر قم و اهل آن
۵ - پانویس
۶ - منبع
۱ - مقدمه
[ویرایش]
ایران اسلامی، دارای دو پیشینه تاریخی تلخ و شیرین است: پیشینه تلخ آن مربوط به دوران سخت و تاریک حکومت دو هزار و پانصد ساله پادشاهان ظالم و مستبد می‌باشد و پیشینه شیرین آن مربوط به دوران ظهور اسلام است که ایرانیان با پذیرش دین الهی، جایگاه و ارزش فطری، عقلانی و الهی خود را یافتند و به پاس این افتخار از همان سال‌های آغازین ظهور اسلام، خدمات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی ارزنده‌ای به جامعه اسلامی ارائه کرده و در همه زمینه‌ها، حماسه آفریدند، به گونه‌ای که بالاترین تشویق‌ها و مقام‌ها را از سوی قرآن و عترت به خود اختصاص دادند. که در این مجال به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره می‌شود.
۲ - ایرانیان در منظر قرآن
[ویرایش]
طبق استناد به احادیثی که وارد شده در قرآن آیاتی وجود دارد که اشاره به قوم ایران و ایرانیان دارد که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود. پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به هنگام تلاوت قرآن به این آیه رسیدند که خداوند می‌فرماید: «...وَ اِنْ تَتَوَلَّوْا یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ ثُمَّ لا یَکُونُوا اَمْثالَکُمْ؛
و اگر روی برگردانید (خداوند) جای شما را به مردمی غیر از شما خواهد داد که مانند شما نخواهند بود.» از آن حضرت پرسیدند: کسانی که اگر ما روی برگردانیم خداوند آن‌ها را به جای ما قرار می‌دهد چه کسانی هستند؟ رسول خدا در حالی که بردوش سلمان فارسی می‌زد فرمود: «این مرد و قوم او هستند.»
در حدیثی دیگر ابوهریره می‌گوید: خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نشسته بودیم که سوره جمعه نازل شد. آن را برای ما تلاوت کرد و وقتی به آیه «و آخرینَ منهم لمّا یلحقوا بِهم»
رسید، مردی پرسید یا رسول الله آن گروه چه کسانی‌اند؟ آن حضرت ضمن اشاره به سلمان فرمودند: «قسم به جان کسی که جانم در دست او است «لو کان الایمان معلقاً بالثریا لتناوله رجل من العجم و اسعدهم به الفارس؛
اگر ایمان به ستاره ثریا بسته باشد و در آسمان قرار گیرد افرادی از عجم آن را به دست می‌آورند و سعادتمند‌ترین آن‌ها مردم فارس (ایران) هستند.»
آیه دیگری در قرآن است که طبق حدیث نبوی از ایرانیان به عنوان پاسداران و نگهبانان دین یاد شده است. آیه می‌فرماید: «اگر این قوم نسبت به آن (هدایت الهی) کفر ورزند (مهم نیست) زیرا کسانی را نگاهبان آن ساختیم که نسبت به آن کافر نیستند.»
شخصی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پرسید: ای رسول خدا منظور از آن گروه نگهبان دین در این آیه چه کسانی هستند؟ حضرت فرمودند: سوگند به خدا، این گروه نگهبان، سلمان و قوم او هستند.»
قرآن از اسلام آوردن ایرانیان، کوشش‌ها، خدمات و تلاش‌های پر ثمر آنان برای پیشرفت اسلام، در زمینه‌های مختلف پیش‌گویی می‌کند که نشانگر جایگاه بلند ایرانیان است که به اسلام ناب محمدی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ایمان آورده و با عشق و معرفت از قرآن و عترت پاسداری می‌کنند.
۳ - ایرانیان از زبان پیامبر و ائمه
[ویرایش]
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) غیر از احادیثی که در تفسیر آیات در مورد ایرانیان آوردیم، بارها در مورد ایران و ایرانیان سخن گفته و از آن‌ها به نیکی یاد کرده است که به چند مورد اشاره می‌شود. پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند «ایرانیان خویشاوندان ما اهل بیت‌اند...»
و در جای دیگر می‌فرمایند: «اعظم الناس نصیباً فی الاسلام اهل الفارس؛
در بین مردم، مردم فارس بیشترین سهم را از اسلام دارند.» و در جایی دیگر از ایرانیان به عنوان خوشبخت‌ترین مردم یاد کرده و می‌فرمایند: «اسعد العجم بالاسلام اهل الفارس؛
خوشبخت‌ترین ملت غیر عرب به واسطه اسلام مردم ایرانند.» و در مقالی دیگر ایرانیان را اهل بهشت می‌نامد و آن‌ها را جزء شفاعت شدگان در قیامت به حساب می‌آورد و می‌گویند: «اول کسانی که در روز قیامت برایشان شفاعت می‌کنم از میان امتم، اهل بیتم هستند سپس نزدیک‌ترین نزدیکانم از قریش...سپس از عجم‌ها»
علی (علیه‌السّلام) هم که حکومتش حکومت عدل و داد بود و ملاک برتری انسان‌ها را به یکدیگر تقوا و ایمان آن‌ها می‌دانست احترام خاصی به ایران و ایرانیان داشت و هیچ تبعیضی میان اعراب و آن‌ها قائل نمی‌شد و همیشه از آن‌ها به نیکی یاد می‌کرد روزی اشعث نزد امیر مؤمنان (علیه‌السّلام) آمد و از میان صفوف جماعت گذشت تا خود را به نزدیکی حضرت رساند و گفت: «ای امیر مؤمنان این سرخ رویان (ایرانیان) که اطراف شما را گرفته و نزد شما نشسته‌اند بر ما چیره شده‌اند.» حضرت از این سخن اشعث ناراحت شد و سرش را به زیر افکند، بعد فرمودند: «آیا امر می‌کنید که آنان (ایرانیان) را طرد کنم؟ هرگز طرد نخواهم کرد چون در این صورت از زمره جاهلان خواهم بود. اما سوگند به خدایی که دانه را شکافت و بندگانش را آفرید، حتماً شما را برای برگشت مجدد به آیین‌تان سرکوب می‌کنند، همان‌گونه که شما آنان (ایرانیان) را در آغاز برای پذیرش این آیین سرکوب نمودید.»
علی (علیه‌السّلام) همیشه در بزرگداشت ایرانیان می‌کوشید و به آن تاکید می‌کردند، هنگامی که عمر از راه ایران به طرف مدینه می‌رفت، قصد کرد زنان ایرانی را بفروشد و مردان آن‌ها را عبد عرب قرار دهد تا افراد ضعیف را حمل کنند و پیران را بر پشت خود طواف دهند. امام علی (علیه‌السّلام) به او فرمود: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «بزرگان قوم را احترام کنید، هرچند مخالفت شما کردند و این ایرانیان حکیم و با احترام‌اند آن‌ها به ما سلام می‌کنند و رغبت به اسلام دارند...» عمر گفت علی بن ابیطالب از من پیشی گرفت و عزم مرا درباره عجم‌ها نقض کرد.
وقتی ایرانیان از تبعیض اعراب نسبت به خود شکایت کردند علی (علیه‌السّلام) به پیش اعراب رفت و در این زمینه با آن‌ها صحبت کرد و مفید واقع نشد آن حضرت میان موالی آمد و گفت: «با کمال تاسف اینان حاضر نیستند با شما روش مساوات در پیش گیرند و مانند یک مسلمان متساوی الحقوق رفتار کنند. من به شما توصیه می‌کنم که بازرگانی پیشه کنید، خداوند به شما برکت خواهد داد.»
ائمه دیگر هم در مناسبتی و رویداد‌های مختلف از ایران و ایرانیان و آداب و رسوم آن‌ها تعریف و تمجید کردند همواره سعی داشتند ذهنیت برتری اعراب بر ایرانیان را از بین ببرند مخصوصاً همان‌طور که از روایات و شواهد بر می‌آید امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف به ایران عنایت خاصی دارند آن حضرت خطاب به میرزای قمی می‌فرمایند: «این جا (ایران) خانه شیعیان ما است. می‌شکند، خم می‌شود، خطر هست ولی ما نمی‌گذاریم سقوط کند، ما نگه‌اش می‌داریم.»
روایات و احادیث در مورد شهرهای ایران مخصوصاً قم و خراسان هم بسیار چشم‌گیر می‌باشد و در این روایات از شهر قم بسیار تعریف و تمجید شده است که به طور اختصار به بعضی اشاره می‌شود.
۴ - فضیلت شهر قم و اهل آن
[ویرایش]
در فضیلت شهر قم و اهل آن روایات بی‌شماری وجود دارد که در آن‌ها از قم با عناوین و القاب مختلف و ستایش‌های گوناگونی یاد شده مثل سرزمین نجیبان، حجت بلاد، معدن علم و فضل، استراحت‌گاه مؤمنان، ماوای فاطمیان، محل باز شدن در بهشت، سرزمین مقدس، حرم اهل بیت، شهر پر برکت، کوفه کوچک و...که به بعضی اشاره می‌شود. امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «اهل خراسان اعلامنا و اهل قم انصارنا و اهل کوفه اوتادنا
؛ مردم خراسان بزرگان ما و مردم قم یاران ما و مردم کوفه حامیان استوار ما هستند.»
در جای دیگر امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «بر مردم قم فرشته‌ای بالهایش را گشوده است که هیچ جباری نمی‌تواند اراده بد کند مگر این که خداوند او را ذوب می‌کند، مانند نمک در آب. سپس به عیسی بن عبدالله اشاره کرد و فرمود: سلام خدا بر اهل قم که شهرهای آنان را از آب باران سیراب می‌کند و برکاتش را بر آن‌ها نازل می‌کند و بدی‌هایشان را به خوبی بدل می‌کند. آن‌ها اهل رکوع، سجود، قیام و قعود هستند. آن‌ها فقها و علما و فهمیده‌ها هستند. آن‌ها اهل درایت و روایت و حسن عبادت هستند.»
و یا در مورد شهر طالقان امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «خدای متعال را گنج‌هایی است در طالقان که نه طلاست و نه نقره و درفشی که از آغاز تا کنون باز نشده و به اهتزاز در نیامده است. این خطه دارای مردانی است که نسبت به ذات مقدس خداوند تردیدی در آن قلب‌ها ایجاد نمی‌شود...آنان زاهدان شب و شیران روزند. در اطاعت از امام و رهبرشان مطیع‌تر از کنیزکان نسبت به مولای خویش‌اند...شعار آنان خون‌خواهی سالار شهیدان امام حسین (علیه‌السّلام) است...به واسطه این رادمردان خداوند امام بر حق مهدی (علیه‌السّلام) را پیروز می‌گرداند.»
۵ - پانویس
[ویرایش]
| ۱. | ↑ محمد/سوره۴۷، آیه۳۸. |
| ۲. | ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ری‌شهری، ج۹، ص۸۲. |
| ۳. | ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۳. |
| ۴. | ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدرالمنثور، ج۷، ص۵۰۶. |
| ۵. | ↑ انعام/سوره۶، آیه۸۹. |
| ۶. | ↑ نوری طبرسی، حسین، نفس الرحمن، ص۴۸. |
| ۷. | ↑ متقی هندی، علاءالدین، کنزالاعمال، ج۲، ص۳۰۳. |
| ۸. | ↑ متقی هندی، علاءالدین، کنزالاعمال، ج۱۲، ص۹۰. |
| ۹. | ↑ متقی هندی، علاءالدین، کنزالاعمال، ج۱۲، ص۹۰. |
| ۱۰. | ↑ متقی هندی، علاءالدین، کنزالاعمال، ج۲، ص۹۴. |
| ۱۱. | ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج‌البلاغه، ج۲۰، ص۲۸۴. |
| ۱۲. | ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۴، ص۳۳۰. |
| ۱۳. | ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۹، ص۱۲۴. |
| ۱۴. | ↑ کریمی جهرمی، علی، عنایات ولی عصر به علماء و مراجع، ص۱۰۹. |
| ۱۵. | ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۶۰، ص۲۱۴. |
| ۱۶. | ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۶۰، ص۲۱۷. |
| ۱۷. | ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۸۷ |
۶ - منبع
[ویرایش]
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ایران در منظر معصومین»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۶/۶.
https://fa.wikifeqh.ir/ایران_در_منظر_معصومین