مهر | دین و اندیشه | پنجشنبه، 16 تیر 1401 - 15:47
هر ساله با فرا رسیدن ایّام شهادت حضرت مسلم بن عقیل (ع) نخستین شهید واقعه جانسوز کربلا، بنا بر سنتی دیرینه مراسم مسلمیه با حضور هیئت‌های عزاداری در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) برگزار می‌شود.
خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه- فاطمه علی آبادی: هر ساله با فرا رسیدن ایّام شهادت حضرت مسلم بن عقیل (ع) نخستین شهید واقعه جانسوز نهضت کربلا، بنا بر سنتی دیرینه مراسم مسلمیه با حضور هیئت‌های عزاداری در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) برگزار می‌شود.
همچنین روزهای ۶، ۷ و ۸ ذی‌الحجه در تقویم آئین‌های عزاداری شیعه با عنوان مسلمیه به ثبت رسیده است.
نقل شده بنیان گذار این آئین، مدیحه سرایی از اهالی کربلا به نام «حاج مرزوق» بوده است.
حاج محمد مرزوق طلبه اهل کربلا بود که حدود ۱۳۰ سال پیش اهالی هیأت بزازهای بازار تهران از او دعوت می‌کنند تا به ایران بیایند ولی او قبول نمی‌کند اما در پی دعوت دوم که از سوی هیأت بنی‌فاطمه (س) صورت می‌گیرد، در سال ۱۲۷۰ هجری شمسی، از کربلا راهی ایران می‌شود و شیوه سینه زنی سنتی را در ایران بنیان نهاد که توسط هیأت بزازها، پیرعطاء و بنی‌فاطمه ادامه یافت.
بنابراین عزاداری مسلمیه در زمان حضور حاج مرزوق یعنی حدود ۱۳۰ سال پیش مرسوم شده است و از آن زمان تاکنون هیأت‌های عزاداری با راه‌اندازی دسته عزا در این ایام به حرم عبدالعظیم حسنی (ع) می‌روند.
یکی از سنت‌های خوبی که از گذشته ادامه پیدا کرده و امروز هم در مسلمیه جریان دارد سنت چهارپایه‌خوانی است.
این سنت در روزهای تاسوعا و عاشورای بازار تهران نیز حفظ شده است
دلیل اینکه هیأت‌های مذهبی حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) را برای برگزاری این مراسم معنوی انتخاب کردند می‌توان به این روایت از امام هادی (ع) استناد کرد که فرمودند: «مَن زارَ عَبدالعَظیمِ الحَسَنی (ع) بِرِی کَمَن زارَ الحُسَین (ع) بِکَربَلا؛ اگر قبر عبدالعظیم را در شهر ری زیارت کنید، چنان است که گویی امام حسین علیه السلام را در کربلا زیارت کرده اید» بنابراین باتوجه به آن‌که هیأت‌ها امکان حضور در کربلا را در این ایام ندارند لذا برای عزاداری در حرم عبدالعظیم حسنی (ع) حاضر می‌شوند.
ایام مسلمیه طلیعه محرم
لازم به تاکید است ایام مسلمیه طلیعه ماه پیروزی خون بر شمشیر، ماه محرم الحرام است که مشارکت جوانان و هیئات مذهبی، نمایانگر ظرفیت بالای فرهنگی این مراسم و آئین است بنابراین با آمدن ایام مسلمیه طلیعه محرم و دو ماه عزاداری برای امام حسین (ع) و یاران با وفایشان است.
مراسم مسلمیه هر سال، از شب شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) تا روز شهادت مسلم بن عقیل در حرم حضرت عبدالعظیم الحسنی به مدت سه شب بعد از نماز مغرب و عشاء برگزار می‌شود و هیئت‌های مذهبی شهر تهران به اقامه عزا در رثای حضرت مسلم بن عقیل می‌پردازند امسال نیز آستان حضرت عبدالعظیم (ع) به همین مناسب پذیرای عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت است.
مجاوران، زائران و دسته جات مذهبی از سراسر کشور با شرکت در این مراسم که به مراسم مسلمیه معروف است در کربلای ایران به اولین شهید قیام امام حسین (ع) ابراز عشق و علاقه کرده و در رثای شهیدان کربلا به عزاداری می‌پردازند.
دسته‌های سینه زن همچنین در صحن‌های حرم مطهر تجمع کرده و مراسم باشکوهی به یاد نخستین شهید واقعه کربلای حسینی برپا می‌کنند.
با توجه به اقدامات قانونی و پیگیری‌های لازم که از سال‌ها قبل از سوی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم صورت گرفت در نهایت مراسم عزاداری مسلمیه شهر ری در سال ۱۳۹۹ ثبت ملی رسید.
ثبت ملی مراسم عزاداری مسلمیه با دستور و امضای وزیر میراث فرهنگی وقت صورت گرفت و این سند به شماره ۲۰ هزار و ۱۰۱ هم اکنون در مرکز اسناد آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) نگهداری می‌شود.
یکی از دلایل مهم ثبت ملی آئین، سنن و مراسمات مذهبی آن است که موجب جلوگیری از سو استفاده برخی کشورها می‌شود، گاهی مشاهده شده به دلیل غفلت در ثبت ملی یک مراسم یا سنت سایر کشورها با ترفندهای مختلف آن مراسم را به نام خودشان ثبت کرده اند.
بر همین اساس با حاج مرتضی طاهری مداح اهل بیت (ع) به منظور واکاوی تاریخچه و فلسفه برگزاری آئین سنتی مسلمیه به گفتگو پرداختیم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید:
مرتضی طاهری با بیان اینکه حضرت عبدالعظیم هر ساله میزبان عزاداران غریب کوفه است، اظهار داشت: مراسم مسلمیه که امروز به سنتی سالیانه تبدیل شده، از سال‌های بسیار دور آغاز شده است.
تا جایی که بنده به خاطر دارم ۵۵ سال است که این مراسم را شاهد بودم.
در زمان رژیم گذشته مراسم مسلمیه به عنوان یکی از شعائر مذهبی و شیعی توسط سه قشر مداحان، روضه‌خوانان و منبری‌ها برگزار می‌شد.
به گونه‌ای که یک شب به مداحان، یک شب به روضه‌خوانان و یک شب نیز به خطبا و منبری‌ها اختصاص داشت.
شبی که مراسم مسلمیه توسط روضه‌خوانان برگزار می‌شد به سادات شیرازی معروف بود و می‌گفتند سادات شیرازی می‌آیند و مراسم را برگزار می‌کنند.
همچنین هیئت‌های مختلف نیز در مراسم مسلمیه شرکت می‌کردند.
تاریخچه این مراسم گرانقدر در هیاهو و سیل گسترده‌ای که امروز از حضور هیئت‌های مختلف ایجاد می‌شود، کمی کمرنگ شده است.
وی افزود: الحمدلله امروز مسلمیه امتداد و جریان پیدا کرده است.
در حقیقت انگیزه اصلی مسلمیه اعلام عزای محرم است.
این روزها، روزهای شهادت امام محمد باقر (ع)، شهادت حضرت مسلم و روز عرفه نیز هست اما مهمترین هدف از مسلمیه اعلام آمادگی برای ورود به ماه محرم است.
یکی از علاقه‌های بنده و برادرم حاج محسن آقا همین بود که با مرحوم پدرم به مسلمیه می‌رفتیم، می‌ایستادیم و اجرای برنامه‌ها را تماشا می‌کردیم.
دیدن این صحنه‌ها برای ما بسیار زیبا و مشوق بود
این مداح مشهور با بیان اینکه خاطرات فراوانی از ایام مسلمیه دارد گفت: یکی از علاقه‌های بنده و برادرم حاج محسن آقا همین بود که با مرحوم پدرم به مسلمیه می‌رفتیم، می‌ایستادیم و اجرای برنامه‌ها را تماشا می‌کردیم.
دیدن این صحنه‌ها برای ما بسیار زیبا و مشوق بود.
دوران طاغوت تولیت حرم حضرت عبدالعظیم از طرف دستگاه شاهنشاهی منصوب می‌شد برای همین تولیت حرم دستور داده بود هر کسی برای اجرای برنامه می‌آید باید در پایان مراسم برای شاه دعا کند و اگر کسی دعا نمی‌کرد برایش گران تمام می‌شد.
طاهری ادامه داد: مرحوم سید علی آقای میرهادی که حاج منصور و برخی از مداحان در دعاخوانی خود را شاگرد ایشان می‌دانند، برادری داشت که رئیس جامعه مداحان و به آقاشاه معروف بود.
به دلیل فشاری که برای دعا کردن شاه می‌آوردند باعث شده بود وقتی وی می‌خواست دعا کند دستش را روی سینه می‌گذاشت و می‌گفت خدایا حضرت شاه را از خطرات حفظ کن، در اصل خودش را دعا می‌کرد و آنها فکر می‌کردند شاه را دعا می‌کند.
وی یکی از سنت‌های خوب در آئین مسلمیه را چهارپایه خوانی برشمرد و گفت: یکی از سنت‌های خوبی که از گذشته ادامه پیدا کرده و امروز هم در مسلمیه جریان دارد سنت چهارپایه‌خوانی است.
این سنت در روزهای تاسوعا و عاشورای بازار تهران نیز حفظ شده است.
چهارپایه‌خوانی سنت بسیاری زیبایی است، در این سنت مداح روی چهارپایه می‌ایستد تا همه او را ببینند و صدایش را بشنوند، در گذشته به دلیل نبودن ابزارهایی چون بلندگو مداحان از این روش استفاده می‌کردند تا عزاداران و هیئتی‌ها بهتر بتوانند از مراسم استفاده و بهره ببرند.
این مداح مشهور در پایان خاطرنشان کرد: حسن مراسم‌های با شور و شکوهی که این روزها برگزار می‌شود در این است که سنت‌های گذشتگان به نسل جدید و جوان انتقال پیدا می‌کند و جوان‌ها از سنت‌های خوبی که در گذشته وجود داشته، تأثیر می‌پذیرند.
