مهر | فرهنگی و هنری، دین و اندیشه | دوشنبه، 06 تیر 1401 - 08:46
کتاب «مواجهه امامان شیعه با اباحه گری» اثر یدالله حاجی زاده است که در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۴۰۱ صفحه منتشر شد.
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «مواجهه امامان شیعه با اباحه گری» اثر یدالله حاجی زاده است که در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۴۰۱ صفحه منتشر شد.
اباحه گری از انحرافاتی که فرهنگ اسلامی را از گذشته تا به امروز با خطراتی جدی مواجه ساخته است؛ به همین جهت واکاوی مصادیق اباحیان در صدر اسلام و گمانه‌های آنان و توجه به نوع برخورد پیشوایان دینی با ایشان از اهمیت زیادی برخوردار است.
برخی مسلمانان همانند پیروان دیگر ادیان دچار کج روی شده و به انحراف کشیده شده اند.
برخی از نادیده گرفتن حدود شرعی به اسقاط تکالیف پرداخته و خود را بی نیاز از انجام آن دانسته اند.
البته چگونگی، علل و میزان اباحی گری آنان و عدم پایبندی شأن به احکام اسلامی مختلف بوده و واکنش‌ها نیز در برابر آنان متفاوت بوده است.
امامان (ع) که سیره آنان همواره برای مسلمانان اسوه است، به منظور حفظ و صیانت از فرهنگ اصیل اسلامی، مواجهه بسیار جدی و غیر قابل اغماضی با گمانه‌ها و عملکرد اباحیان داشته اند.
آنان با اهل اباحه مبارزه کرده و تلاش کرده اند در سیره خویش نادرستی راه و روش آنان را برای شیعیان و مسلمانان بیان کنند.
نوشتار حاضر ضمن معرفی اهل اباحه، سیره قولی و عملی پیشوایان دینی را در مبارزه با اهل اباحه و تفکر اباحه گری به تصویر کشیده است.
ساختار اثر
این پژوهش در شش فصل سامان یافته است.
فصل اول به کلیات اختصاص دارد و در آن به پیشینه و منابع نیز توجه شده است.
در فصل دوم، تاریخچه اباحه گری در جامعه اسلامی ذیل عنوان «گونه شناسی تاریخی اباحه گری» مورد توجه قرار گرفته است.
در این فصل، اباحیان شیعی (مرجئه، بنی امیه، خرّمیّه، زنادقه، پیروان مانی) و اباحیه منتسب به شیعه (غالیان و اسماعیلیه) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
شناسایی اهل اباحه مقدمه و لازمه فصل بعدی است که در آنها از مواجهه ائمه اطهار (ع) با ایشان سخن به میان آمده است.
در فصل سوم این پژوهش، «مبانی و علل اباحه گری» مورد واکاوی قرار گرفته است.
از جمله مباحث این فصل می‌توان به تأویل واجبات و محرمات، گمانه نجات بخشی انتساب به اهل بیت (ع)، مغایرت نهی از محرمات با حکمت الهی و گمانه‌های نادرست اشاره کرد.
در فصل چهارم به پیامدهای منفی اباحه گری بر جامعه اسلامی توجه شده است.
رواج فساد اخلاقی در جامعه، بدبینی به شیعیان، رواج خواب‌های مخرب عمل، و ترویج فرهنگ بی اعتنایی به دستورهای دینی، برخی از مباحث این فصل به شمار می‌رود.
فصل پنجم این پژوهش که مفصل تر از سایر فصول است، به مواجهه امامان شیعه با اباحه گری های منتسب به شیعه و به تعبیری اباحه گری های درون فرقه‌ای اختصاص یافته است.
در این فصل، به رد گمانه «سقوط تکلیف در پی معرفت امام»، مخالفت با گمانه کفایت ولایت اهل بیت (ع)، رد گمانه نجات یابی با صرف انتساب به اهل بیت (ع)، نهی از بی توجهی به فرامین الهی به خاطر رحمت خداوند، نهی از بی توجهی به فرامین الهی به جهتِ شفاعت، رد تأویل های بی پایه احکام و حدود الهی، رد باور هدف توجیه گر وسیله، نهی شیعیان از همنشینی با اهل اباحه و لعن و برائت و اشاره به شرکت اهل اباحه پرداخته شده است.
فصل ششم نیز به مواجهه امامان شیعه با اباحه گری های بیرون از جامعه شیعه و به تعبیری برون فرقه‌ای پرداخته است؛ مقابله با مرجئه، مواجهه با اباحه گری جبرگرایان، مواجهه با زنادقه، و مقابله با تفکرات اباحی گرایانه حاکمان از جمله مباحث این فصل است.
امام علی (ع) و رد گمانه سقوط تکلیف
تأکید حضرت علی (ع) بر خارج نشدن از دایره فرامین الهی، بدعت گذاری نکردن در آن و منحرف نشدن از دستورهای دینی، نشان می‌دهد از منظر آن حضرت هر کس به هر دلیلی دستورهای الهی را زیر پا بگذارد و به اباحه گری بیفتد، شخصی منحرف و بدعت گذار است و از رحمت الهی دور خواهد شد.
علاوه بر این، تأکیدی که امام علی (ع) بر این حدیث بر عمل دارد و توجهی که آن حضرت به پایان کار داده و از استقامت، صبر و تقوا سخن گفته و تکراری که در بیان واژه‌های «عمل»، «استقامت»، «صبر» و «تقوا» دارد، همگی نشان می‌دهد از منظر امام علی (ع) جهت دستیابی به سعادت، توجه به این امور تا پایان زندگی لازم است.
در پایان این فراز از سخنان امام علی (ع) آن حضرت بر این نکته تأکید دارد که اسلام دارای هدف مشخصی است و آن این که مسلمانان باید با انجام دستورهای دینی (فرایض) تلاش کنند خدا را به گونه‌ای ملاقات کنند که این حقوق را به طور کامل رعایت و حق اسلام را ادا کرده باشند.
این تأکیدات دقیقاً بر خلاف گمانه کسانی بوده است که معرفت و شناخت را بهانه‌ای در جهت رهاسازی تکالیف دینی شمرده اند.