اسلام با دیدگاه روانشناسانه مسائل متنابه انسان و جامعه انسانی را مورد توجه قرار داده است، در اینجا توجه بزرگان دین را به تأثیر غم و آرامش خاطر و تأثیر شائی نکاتی را مورد توجه قرار داده است:
حضرت علي ( ع ):
اثر غم و غصّه، انسان نيرومند را ناتوان مي كند و در جواني او را فرسوده و نيمه پير مي سازد.
نهج البلاغه ، فيض ، ص 1143
تحفه موجب هديه آرامش به بيمار:
توجّه به مسائل روانشناسانه دیدگاههای اسلامی در رهنمودهای متعدد نگرشهای فرامين و رهنمودهای اسلامی می توان مشاهده نمود، آداب عيادت بيمار از جمله موارديست که نگرش اسلامی با توجّه به روانشناسي سلامتی بيمار می باشد و تحفه به مريض را موجب آرامش رواني بيماري عنوان نموده اند. در اين رابطه آمده است:
چند نفر از شيعيان به عيادت مريضي مي رفتند. بين راه به امام صادق (ع) بر خوردند. "حضرت سئوال كرد كجا مي رويد؟ گفتيم به عيادت فلاني. فرمود آيا ميوه يا عطر، خلاصه تحفه اي براي مريض داريد؟ عرض كردند چيزي با خود نداريم. فرمود مگر متوجه نيستيد كه تحفه، باعث آرامش خاطر و راحت روان مريض است."
كافي، جلد 3، ص 118
مبانی و اصول سلامت فردی و اجتماعی:
تأثیر شادی بر روان و روحیه و فکر انسان از جمله عوامل مؤثر در رابطه با با سلامت فردی و اجتماعی برای زندگی شادی می باشد.
امام علی (ع) در رابطه با تآثیر شادی بر انسان می فرماید:
" شادی، انبساط خاطر و نشاط می آورد. "
در حدیث زیر ، حضرت علی (ع) به تأثیرات حالات رفتاری و نگرشی مختلف انسان توجه دارد.
حضرت علی ( ع ) فرمودند :چه عجيب و حيرت آور است كار بشر، اگر در موردی اميدوار شود طمع خوارش خواهد
كرد، اگر طمع او را به جنبش آورد حرص هلاكش می كند، اگر دچار نااميدی شود غصه و غم او را می كشد، اگر به
خوشبختی و سعادت رسد نگاهداری آن را فراموش می كند، اگر دچار خوف و هراس شود از ترس حيرت زده مي
گردد، اگر در گشايش امنيت قرار گيرد غافل مي شود، اگر نعمت بر او تجديد شود دچار گردن كشی و بلند پروازی
می گردد، اگر دچار مصيبتی شد تأثر و حزن او را رسوا می كند ، اگر ثروتی به دست آورد دچار طغيان مالي می
گردد، اگر فقر گريبان گيرش شد غرق اندوه می شود، اگر گرفتار تعب گرسنگی شد از ناتوانی زمين گير می گردد،
و اگر در خوردن زياده روی كند از فشار شكم ناراحت می شود، پس كند رويها در زندگی بشر مضر است و تند رويها
نيز مايه ويرانی و فساد، هر خيری را شری و هر نوشی را نيشی است.
آداب النفس ، جلد 2 ، ص 111 – ارشاد مفيد ص 142
دیدگاه اسلامی با توجه به روانشناسی تأثیر ظاهر بر روحیه انسان بر رفتارهائی که موجب نشاط و در نتیجه حفظ جوانی می شود تأکید دارد. حضرت رسول اكرم ( ص ) در این باره می فرماید: " خضاب كنيد كه بر جوانی و زيبايی شما می افزايد." مكارم الاخلاق ، ص 43
دیدگاه اسلامی در کنار توصیه های آراستگی اخلاق به فضیلتها " به رنگ نمودن که اصلاحا خضاب گفته می شود و زیبائی و روحیه ناشی از آن که موجب جوانی می شود و همگی عواملی هستند که در سرزندگی انسان و جامعه انسانی مؤثر است توصیه می نماید.
از جمله دیدگاههای توجه به تأثیرات روانشناختی اسلام ، توجه به تأثیر نوشیدن خوردنیهای حرام است.
علت و فلسفه حرام بودن شرابهای الکلی و زیان آور و تأثیر شراب و الکل خوردن بر جسم و رفتار انسان است.
از آنجا که خداوند گردش کارها را بر اساس اقتضای علل آن صورت می دهد، چون تأثیرات بد بعضی خوراکیها و آشامیدنیها بر رفتار و جسم انسان نامطلوب و مضر است، خوردن آنها را بر انسان حرام نموده است. از جمله آشامیدن شراب و الکل می باشد، که حرام بودن آن به دلیل مضرّاتیست که برای انسان ایجاد می نماید. از جمله زیانهای آشامیدن شراب و الکل از دیدگاه اسلامی عبارت است از: تأثیرات پزشکی نامطلوب و خطرناکی که سم شراب و الکل بر نسجهای بدن، مغز، اعصاب، کلیه و کبد می باشد. تاثیر دیگر تآثیر رفتاریست، آشامیدن شراب و الکل موجب می شود که انسان شارب الخمر وقتی مست می شود کنترل خود را از دست می دهد، عقل او بر رفتارش احاطه ندارد، هواهای نفسانی او را به کارهای خلاف رهنمون می دارد.
دست به سرقت می زند، آدم می کشد و فریضه نماز را ترک می گوید، در واقع انسان شارب الخمر به کارهای ناپسند رو می آورد و از انجام کارهای خوب فاصله می گیرد. در رابطه با تاثیرات نوشیدن الکل و شراب چنین آمده است.
حضرت علي ( ع ) فرمودند :
خداوند جريان امور جهان را طبق اقتضاي علل آن مي گرداند نه طبق رضا و ميل شما . الكل ، اين سم مهلك روي نسجهاي بدن، روی مغز و اعصاب، روی كليه و كبد آثار نا مطلوب و خطرناكي مي گذارد . اين خود قانون خلقت است .غرر ، ص 219
شارب الخمر وقتي مي مي خورد و مست مي شود زنا مي كند، به سرقت دست مي زند، آدم مي كشد و فريضه نماز را ترك مي نمايد .كافي 6 ، ص 403
امام حسین (ع):
چیزی را بر زبان نیاورید که از ارزش شما بکاهد.
جلاءالعیون،ج2،ص205
گل افشان گل محمدی