مهر | دین و اندیشه | جمعه، 09 اردیبهشت 1401 - 15:47
روزهای پایانی ماه مبارک رمضان در حال سپری شدن است و مسلمان مومن باید سعی کند در روزهای باقیمانده از ماه ضیافت الهی، تا رمضان سال آینده برای خود ذخیره معنوی باقی گذارد.
به گزارش خبرنگار مهر، محمد سفر کرده در یادداشتی اختصاصی که در اختیار مهر قرار داده است نگاهی به منابع روایی توصیه‌های رهبری معظم انقلاب برای ماه رمضان داشته است که در ادامه می‌خوانیم:
در ابتدای ماه رمضان پوستری با عنوان ماه فرصت‌ها در فضای مجازی انتشار پیدا کرد که به ده توصیه رهبر معظم انقلاب اسلامی برای بهره‌برداری از ماه رمضان اشاره داشت.
در این یادداشت با بررسی هر کدام از این توصیه‌ها سعی داریم ریشه‌ها و منابع روایی آن‌ها را به اختصار بررسی کنیم.
یک) توبه از گناهان و اشتباهات
یکی از اسامی که امام رضا (ع) برای ماه رمضان به کار می‌برند، «شهر التوبة و الانابة» است .[۱] پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز می‌فرمایند: «خداوند تبارک و تعالی در هر شب ماه رمضان، سه بار می‌فرماید: آیا توبه کننده ای هست تا توبه اش را بپذیرم ؟»[۲]
دو) تمرین دوری از گناهان
اهل بیت (ع) روزه حقیقی را روزهای می‌دانند که انسان در آن علاوه بر امساک از خوردن و آشامیدن، خود را از گناه‌هان نیز حفظ کند.
امام علی (ع) می‌فرمایند: «روزه اجتناب از گناه و محارم الهی است همانطور که انسان از خوردن و آشامیدن امتناع می‌ورزد .»[۳]
روزه خوب با همه اعضا و جوارح
روزه‌ی خوب و واقعی زمانی است که نه تنها شکم و دهان مؤمن بلکه تمام اعضا و جوارح او روزه دار باشند.
صدیقه طاهره (سلام‌الله‌علیها) می‌فرمایند: «روزه‌داری که زبان، گوش، چشم و سایر اندام‌های خود را حفظ نکند، روزه‌اش به حال او چه سودی دارد ؟»[۴]
استفاده از فرصت سحر
قیام و شب‌زنده‌داری در ماه رمضان هفتاد برابر از سایر ایام سال اثرگذاری دارد.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در توصیف ماه رمضان می‌فرمایند: «هر که شبی از آن (ماه رمضان) را به نماز گزاردن زنده دارد، مانند کسی است که هفتاد شب را در ماههای دیگر زنده داشته باشد .»[۵]
تلاوت قرآن با تدبر
رمضان ماه نزول قرآن است.
این ماه، نورانیت و معنویت خاصی را همراه خود دارد که طراوت ویژه‌ای به تلاوت قرآن می‌بخشد.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
«برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن، ماه رمضان است .»[۶]
همچنین پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در حدیثی نورانی می‌فرمایند: «هرکس یک آیه از آیات قرآن را در ماه رمضان تلاوت کند، پاداشش معادل یک ختم قرآن در ماههای دیگر است .»[۷]
رفع بیماری‌های روحی همچون بخل، بدخواهی و تنبلی
یکی از برکات روزه‌داری در ماه رمضان برطرف شدن بیماری‌های اخلاقی و طهارت قلب است.
امام صادق (علیه‌السلام) در این زمینه می‌فرمایند:
«همانا روزه، قلب را از عیب‌ها تطهیر و باطن را از پلیدی‌ها پاک می‌نماید .»[۸]
ارتباط با خدا از طریق دعاها
یکی دیگر از مواردی که فراوان در روایات به آن سفارش شده و مقام معظم رهبرینیز به آن اشاره می‌کنند، ارتباط با خداوند از طریق دعا در ماه رمضان است.
امیرالمومنین (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «بر شما باد در ماه رمضان به کثرت استغفار و دعا؛ اما دعا وسیله دفع بلا است و اما استغفار وسیله محو گناهان شماست .»[۹]
استفاده حداکثری از لیلة القدر با توسل و ذکر
بدون شک مهم‌ترین شب در ماه رمضان، شب قدر می‌باشد.
شبی که سرنوشت یک سال انسان در آن رقم می‌خورد.
بهترین وسیله برای بهره‌مندی از شب قدر توسل به اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در ذیل آیه ۴ سوره قدر نسبت به نزول ملائکه در این شب می‌فرمایند: «فرشتگان و روح القُدُس بر امام زمان (هر عصری) فرود می آیند و از امور (یکساله انسان)، آنچه را نوشته‌اند، به او تقدیم می‌کنند .»[۱۰]
با توجه به این نکته‌ای که در حدیث آمده، توسل به اهل بیت (علیهم‌السلام) به ویژه امام زمان (عج‌الله‌تعالی‌فرجه) در این شب بسیار در رقم خوردن سرنوشت انسان مؤثر است.
تلطیف روابط انسانی با خیرخواهی و ایجاد محبت
در روایات ما یکی از فلسفه‌های روزه‌داری تلطیف روابط انسانی و چشیدن درد فقر و گرسنگی توسط ثروتمندان عنوان شده است.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «همانا که خدای (عزّوجلّ) روزه را از آن رو واجب ساخت که غنی و فقیر به وسیله آن در یک سطح قرار گیرند.
خدای (عزّوجلّ) اراده کرد تا میان افراد خلقش تساوی برقرار سازد و رنج گرسنگی و درد را به غنی بچشاند تا نسبت به ضعیف دلسوزی کند و بر گرسنه رحم آورد .»[۱۱]
کمک مومنانه به نیازمندان و فقرا
از دیگر اسامی ماه رمضان، «شهر المواساة» است .[۱۲] همدردی و کمک مومنانه از مصادیق بارز عمل نیکو در این ماه است.
در روایتی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) رمضان را «ربیع الفقراء: ماه تنگدستان» نام‌گذاری کرده‌اند .[۱۳]
از بهترین مصادیق صدقه در ماه رمضان افطاری دادن است.
سنت اهل بیت (علیهم‌السلام) همواره بر اطعام و افطاری در ماه مبارک رمضان بوده است.
از امیرالمومنین (علیه‌السلام) نقل شده که درباره‌ی سیره‌ی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «هرگاه پیامبر اراده‌ی افطار می‌نمود به من امر می‌کرد که درب خانه را باز کنم تا هر که مایل است داخل شود و از آن طعام استفاده نماید .»[۱۴]
پی‌نوشت
[۱] فضائل الاشهر الثلاثه، ص ۹۷.
[۲] امالی (مفید)، ص ۲۲۹.
[۳] الغارات (چاپ قدیمیة)، ج ۲، ص ۳۴۳.
[۴] بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۲۹۵.
[۵] امالی (صدوق)، ص ۴۱.
[۶] کافی (دارالحدیث)، ج ۴، ص ۶۶۴.
[۷] امالی (صدوق)، ص ۹۵.
[۸] وسایل الشیعه، ج ۱۰، ص ۱۶۶.
[۹] کافی (دارالحدیث)، ج ۷، ص ۴۴۰.
[۱۰] تفسیر قمی، ج ۲، ص ۴۳۱.
[۱۱] من لایحضره، ج ۲، ص ۷۳.
[۱۲] کافی (دارالحدیث)، ج ۷، ص ۳۸۱.
[۱۳] النوادر (اشعری)، ص ۱۸.
[۱۴] بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۷۸.