علما و مراجع و محققین و پژوهشگران علوم اسلامی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴿١﴾
به نام خدا که رحمتش بیاندازه است و مهربانیاش همیشگی
همیشه سودمند و با برکت است آنکه فرمانروایی [همه هستی] به دست اوست و او بر هر کاری تواناست. (۱)
2
الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ۚ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ ﴿٢﴾
آنکه مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید، و او توانای شکست ناپذیر و بسیار آمرزنده است. (۲)
3
الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا ۖ مَا تَرَىٰ فِي خَلْقِ الرَّحْمَٰنِ مِنْ تَفَاوُتٍ ۖ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَىٰ مِنْ فُطُورٍ ﴿٣﴾
آنکه هفت آسمان را بر فراز یکدیگر آفرید. در آفرینش [خدای] رحمان، خلل و نابسامانی و ناهمگونی نمی بینی، پس بار دیگر بنگر آیا هیچ خلل و نابسامانی و ناهمگونی می بینی؟ (۳)
4
ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنْقَلِبْ إِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَهُوَ حَسِيرٌ ﴿٤﴾
سپس بار دیگر بنگر تا دیده ات در حالی که خسته و کم سو شده [و از یافتن خلل، نابسامانی و ناهمگونی فرو مانده] و درمانده گشته است، به سویت باز گردد. (۴)
5
وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ ۖ وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِيرِ ﴿٥﴾
همانا ما آسمان دنیا را با چراغ هایی آراستیم و آنها را تیرهایی برای راندن شیطان ها قرار دادیم، و برای آنان [در آخرت] آتشی افروخته، آماده کرده ایم؛ (۵)
6
وَلِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿٦﴾
و برای کسانی که به پروردگارشان کافر شدند، عذاب دوزخ است و بد بازگشت گاهی است. (۶)
مهر | دین و اندیشه | جمعه، 28 آذر 1404 - 19:52
چهلمین دفتر از «شبهای فرهنگ» که به همت اکبر نبوی، نویسنده و پژوهشگر برجسته حوزه فرهنگ و هنر برگزار میشود به دیدار با منوچهر صدوقی سها استاد و پژوهشگر حکمت و عرفان اسلامی اختصاص پیدا کرد.
خلاصه خبر
به گزارش خبرگزاری مهر، چهلمین دفتر از «شبهای فرهنگ» که به همت اکبر نبوی، نویسنده و پژوهشگر برجسته حوزه فرهنگ و هنر برگزار میشود به دیدار با منوچهر صدوقی سها استاد و پژوهشگر حکمت و عرفان اسلامی اختصاص پیدا کرد.
در ابتدای این جلسه پس از خیر مقدم اکبر نبوی به حاضران، غلامرضا اعوانی، استاد فلسفه و رئیس سابق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران طی سخنانی گفت: حضور در این مجلس برای بنده موجب مسرت و افتخار است.
رئیس سابق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران تصریح کرد: یکی از خدمات مهم استاد صدوقی سها، ثبت تاریخ زنده حکمت در ایران است.
وی افزود: به یاد دارم که استاد روزی با شگفتی از حضور نسل جوان در این دروس سخن گفته و اظهار نمودند که گمان میکردند نسل آخرِ حاملان این معارف باشند.
وی ادامه داد: حکمت متعالیه ملاصدرا پس از قرنها بهتدریج به محور آموزش فلسفه بدل شد و توانست در کنار عرفان نظری و حکمت مشاء، جایگاهی استوار پیدا کند.
در پایان، منوچهر صدوقی سها به ایراد سخن پرداخت و گفت: یکی از دلایل ماندگاری فلسفه در ایران، پیشینه حکمت و عرفان در ایران پیش از اسلام است.
برخلاف تبلیغاتی که در دورهای رواج داشت و همه چیز را به ایران باستان تقلیل میداد یا بالعکس، حقیقت آن است که هم فلسفه و هم عرفان در ایران پیش از اسلام وجود داشته و همین زمینه تاریخی سبب شده است که فلسفه در ایران اسلامی استمرار یابد.
برخلاف این تلقی رایج که فلسفه اسلامی را صرفاً ترجمهای از فلسفه یونانی میداند، باید گفت فلسفه اسلامی دستگاهی مستقل و متمایز است.
لذا ابنسینا صرفاً اندیشه ارسطو را تکرار نکرد؛ فلسفه یونانی در اسلام دگرگون شد و به نظامی تازه بدل گشت.
ظلم بزرگی است اگر بگوییم فلسفه اسلامی همان فلسفه یونانی است که فقط جهت نوشتن آن تغییر کرده است.
این پژوهشگر حکمت و عرفان اسلامی افزود: برخلاف این ادعا که فلسفه دینی ممکن نیست، باید گفت معارف قرآن و احادیث خود واجد بنیانهای عقلیاند.
نتیجه آنکه؛ فلسفه، اسلام و ایران در تاریخی زنده به هم پیوستهاند و این پیوند همچنان باید پاس داشته شود.
مهر | فرهنگی و هنری | شنبه، 29 آذر 1404 - 16:30
نویسنده آثار نوجوان در کتاب جدید خود به سراغ سید ابوالحسن اصفهانی رفته و زندگی او را برای بزرگسالان نوشته است.
خلاصه خبر
«نشسته در دهلیز» داستان زندگی سید ابوالحسن اصفهانی از فقها و مراجع مهم شیعیان و یکی از شاگردان خاص مرحوم آخوند خراسانی است.
در اهمیت این مرجع بزرگ و پرداختن به زندگینامه او میتوان به نقش بیبدیل و تاثیرگذار وی دست کم در دو برهه حساس سیاسی نظیر مشروطه و تبعید علما از عراق به ایران اشاره کرد.
سید ابوالحسن اصفهانی به همراه همفکران خود با تصمیمگیریهای بهموقع توانستند نقش مهمی در تاریخ ایران و عراق و حتی دنیای اسلام ایفا کنند.
این مرجع بزرگ که متولد روستای مدیسه از توابع اصفهان است در نوجوانی به اصفهان و سپس در جوانی به نجف اشرف هجرت نمود که این مهاجرت تا پایان زندگی پرثمر او ادامه داشت.
بازاریان تهران و قم هر ماه وجوهات شرعیشان را به عراق میفرستادند و سید علاوهبر پول نان و شهریه، گاهی پول بیشتری به طلبهها میداد تا بتوانند روزهای زیارتی دست زن و بچهشان را بگیرند و به زیارت کربلا و سامرا بروند.
ایادی رضاشاه تمام تلاششان را میکردند تا راه رسیدن وجوهات به نجف را ببندند.
برگزاری نشست علمی بررسی و نقد الهیات رهایی
مهر | دین و اندیشه | جمعه، 28 آذر 1404 - 14:29
نشست علمی بررسی و نقد الهیات رهایی بخش به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار میشود.
به گزارش خبرنگار مهر، نشست علمی بررسی و نقد الهیات رهایی بخش به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار میشود.
در این نشست که به مناسبت هفته پژوهش برگزار خواهد شد محمدرضا برته و نعیمه پورمحمدی به ارائه نظر پرداخته و دبیر علمی آن محمد کاشی زاده است.
زمان برگزاری شنبه ۲۹ آذرماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۳۰
در قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است.
علاقمندان میتوانند با حضور مجازی از طریق لینک skyroom.online/ch/iict/naghd نیز در این نشست شرکت کنند.
مهر | دین و اندیشه | چهارشنبه، 26 آذر 1404 - 11:40
آیتالله جوادی آملی با بیان اینکه کسی که اختلاس میکند یا مرتکب خلافی میشود، عقل خود را داده و مال حرام و گناه گرفته است،گفت:کتاب کامل نهجالبلاغه، باید درس رسمی حوزه باشد.
خلاصه خبر
«إِنَّمَا الْمَرْءُ فِی الدُّنْیَا غَرَضٌ تَنْتَضِلُ فِیهِ الْمَنَایَا وَ نَهْبٌ تُبَادِرُهُ الْمَصَائِبُ، وَ مَعَ کُلِّ جُرْعَةٍ شَرَقٌ وَ فِی کُلِّ أَکْلَةٍ غَصَصٌ؛ وَ لَا یَنَالُ الْعَبْدُ نِعْمَةً إِلَّا بِفِرَاقِ أُخْرَی، وَ لَا یَسْتَقْبِلُ یَوْماً مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا بِفِرَاقٍ آخَرَ مِنْ أَجَلِهِ؛ فَنَحْنُ أَعْوَانُ الْمَنُونِ وَ أَنْفُسُنَا نَصْبُ الْحُتُوفِ، فَمِنْ أَیْنَ نَرْجُو الْبَقَاءَ؛ وَ هَذَا اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ لَمْ یَرْفَعَا مِنْ شَیْءٍ شَرَفاً إِلَّا أَسْرَعَا الْکَرَّةَ فِی هَدْمِ مَا بَنَیَا وَ تَفْرِیقِ مَا جَمَعَا».
البته همیشه ضرر هم همراه انسان است، زیرا انسان گرانبهاترین سرمایه خود یعنی عمرش را میدهد تا متاعی از دنیا به دست آورد.
این مفسر قرآن و نهجالبلاغه افزود: طبق سوره تغابن، بسیاری از انسانها مغبون هستند و غبن آنها در قیامت آشکار میشود، زیرا ظرف تجارت دنیا است و نتیجه این تجارت در قیامت نمایان خواهد شد.
غبن دائمی انسان در دنیا
اگر دنیا چیزی به انسان بدهد، خوردن آن همراه با غصه است؛ زیرا غصه چیزی است که هرگز از یاد انسان نمیرود و هرگاه به یاد آن میافتد، اندوهگین میشود؛ چنانکه در نهجالبلاغه آمده است: «وَ فِی کُلِّ أَکْلَةٍ غَصَصٌ».
«وَ نَحْنُ أَعْوَانُ الْمَوْتِ»؛ یعنی بیماریها و آسیبهای انسان نیز خود، یاریدهنده مرگ هستند و حوادث پیدرپی یکی پس از دیگری به سراغ انسان میآیند تا هر کدام بخشی از عمر او را بگیرند.
مهر | دین و اندیشه | چهارشنبه، 26 آذر 1404 - 11:58
حمید پارسانیا گفت:شناخت موقعیت فرهنگی ایران در جهان امروز و فهم رقابتهای تمدنی، نهتنها هویتبخش است، بلکه یک کنش فعال تاریخی به شمار میرود که میتواند مسیر آینده را تحت تأثیر قرار دهد.
خلاصه خبر
به گزارش خبرگزاری مهر، نشست رونمایی و بررسی کتاب مسئله شناسی فرهنگی به روایت جریان مجدّد توسط گروه فرهنگ پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
حجتالاسلام والمسلمین پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، در آئین رونمایی و بررسی کتاب «مسئله شناسی فرهنگی به روایت جریان مجدّد» با تقدیر از تلاشهای علمی فرشاد مهدیپور، اظهار داشت: این اثر حاصل سالها پیگیری، دغدغه و تأمل علمی مؤلف در حوزه فرهنگ است و از نقاط قوت آن، ورود مباحث جریانشناسی به عرصه سیاستگذاری فرهنگی است؛ امری که میتواند نقش تعیینکنندهای در فهم و هدایت تحولات فرهنگی کشور داشته باشد.
حجتالاسلام والمسلمین پارسانیا با تأکید بر ضرورت طرح زنده و عمومی این مباحث در سطح جامعه گفت: چنین موضوعاتی باید در ارتباط مستقیم با مخاطبان و در سطح فرهنگ عمومی مطرح شود.
شناخت موقعیت فرهنگی ایران در جهان امروز و فهم رقابتهای تمدنی، نهتنها هویتبخش است، بلکه یک کنش فعال تاریخی به شمار میرود که میتواند مسیر آینده را تحت تأثیر قرار دهد.
اگر این مسیر بهدرستی دنبال شود، میتواند یکی از اثرگذارترین جریانهای فکری در عرصه هویت، فرهنگ و سیاستگذاری فرهنگی کشور را رقم بزند و امیدوارم این نوع فعالیتها در پژوهشگاه و جامعه علمی با جدیت بیشتری ادامه یابد.
متقیان مسئول اطلاعرسانی کنگره علامه واعظزاده خراسانی شد
مهر | فرهنگی و هنری، دین و اندیشه | چهارشنبه، 26 آذر 1404 - 17:52
سید عباس صالحی در حکمی مسئول اطلاعرسانی کنگره نکوداشت علامه واعظزاده خراسانی را معرفی کرد.
به گزارش خبرگزاری هر، علی متقیان مدیرعامل مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران به عنوان مسئول اطلاع رسانی کنگره نکوداشت علامه واعظزاده خراسانی معرفی شد.
طی حکمی از سوی سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس ستاد نکوداشت علامه محمد واعظزاده خراسانی، علی متقیان مدیرعامل مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران به عنوان «مسئول اطلاعرسانی ستاد همایش بازخوانی اندیشهها، آثار و نوآوریهای علامه فرزانه آیت الله محمد واعظزاده خراسانی» معرفی شد.
به مناسبت یکصدمینسال تولد علامه واعظ زاده خراسانی.
به همت دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی، آستان قدس رضوی، دانشگاه فردوسی مشهد، مجمع تقریب مذاهب اسلامی، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم کنگره نکوداشت علامه واعظزاده، در بهمن برگزار خواهد شد.
مهر | دین و اندیشه | دوشنبه، 24 آذر 1404 - 08:00
شیخ محمود شلتوت رفت، اما میراث او همچنان زنده است، او به جهان اسلام آموخت که میتوان سنی بود و به شیعه عشق ورزید؛ میتوان رئیس الازهر بود و فقه جعفری را تدریس کرد.
خلاصه خبر
دوران کودکی او با یتیمی آغاز شد؛ پدرش شیخ محمد شلتوت خیلی زود از دنیا رفت و سرپرستی او را عمویش شیخ عبدالقوی شلتوت، که خود از عالمان دین بود، بر عهده گرفت.
شلتوت جوان در سال ۱۹۰۶ میلادی وارد مؤسسه دینی اسکندریه شد.
هجرت به الازهر شریف و فراز و نشیبهای اصلاحگری
در سال ۱۹۲۷ میلادی، آوازه علمی شلتوت به قاهره رسید و شیخ مصطفی المراغی، رئیس نواندیش دانشگاه الازهر، او را برای تدریس به بخش عالی این دانشگاه دعوت کرد.
این دعوت، آغاز فصلی نوین در زندگی شلتوت بود.
او به الازهر رفت تا ایدههای اصلاحی خود را در عالیترین سطح آموزشی جهان اهل سنت مطرح کند.
زمانی که شیخ المراغی به دلیل کارشکنیهای دربار سلطنتی و مخالفت سنتگرایان از ریاست الازهر استعفا داد، شلتوت نیز در حمایت از استاد و برنامه اصلاحی او، از کرسی تدریس کنارهگیری کرد.
در دوران دوری از الازهر، شلتوت به وکالت در دادگاههای شرعی روی آورد و قلم خود را در نقد جمود فکری و دفاع از اصلاحات به کار گرفت.
او معتقد بود که فقه اسلامی باید پاسخگوی نیازهای زمانه باشد و از انجماد در متون قرون گذشته رهایی یابد.
سرانجام با بازگشت المراغی به ریاست الازهر در سال ۱۹۳۵، شلتوت نیز با عزت و احترام بازگشت و پلههای ترقی را یکی پس از دیگری طی کرد؛ از ریاست دانشکده شریعت تا عضویت در هیئت کبار العلما و سرانجام رسیدن به مسند «شیخ الازهر» در سال ۱۹۵۸ میلادی.
شلتوت، فقیهی بود که مرزهای مذهبی را نه دیوارهای جداکننده، بلکه پنجرههایی به سوی حقیقت میدید.
شلتوت با شجاعت اعلام کرد که حقیقت در انحصار یک مذهب خاص نیست و خداوند باب اجتهاد را برای همیشه باز گذاشته است.
او با تأسیس کرسی «فقه مقارن» (فقه تطبیقی) در دانشگاه الازهر، اقدامی انقلابی انجام داد.
شاید بتوان شاهکار زندگی شیخ شلتوت را نقش او در تأسیس و بالندگی «دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة» دانست.
پاسخ شیخ شلتوت صریح، قاطع و مبتنی بر روح شریعت بود.
آیتالله بروجردی، شلتوت را میستود و شلتوت نیز شیفته شخصیت و علم آیتالله بود.
شیخ شلتوت، وحدت اسلامی را تنها در حوزه نظر محدود نمیکرد.
زمانی که دولت وقت ایران در سال ۱۳۲۶ شمسی اقدام به شناسایی دوفاکتوی اسرائیل کرد، شلتوت به میدان آمد.
این اقدام نشان داد که برای شلتوت، مسئله فلسطین و قدس، مسئلهای فرامذهبی و ناموسی است.
از دیگر اقدامات ماندگار شلتوت، نگارش مقدمهای عالمانه بر تفسیر گرانسنگ شیعی «مجمع البیان» اثر شیخ طبرسی بود.
سرانجام، قلب تپنده شیخ محمود شلتوت در ۲۲ آذر ۱۳۴۲ (۱۳۸۳ قمری) از حرکت باز ایستاد.
شیخ محمود شلتوت رفت، اما میراث او همچنان زنده است.
او به جهان اسلام آموخت که میتوان سنی بود و به شیعه عشق ورزید؛ میتوان رئیس الازهر بود و فقه جعفری را تدریس کرد؛ میتوان در قاهره زیست و نگران قم بود.
مهر | دین و اندیشه | یکشنبه، 23 آذر 1404 - 16:06
دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: شیعهسازی پروژه نظام جمهوری اسلامی نیست و سنیسازی هم نباید پروژه هیچ کشوری باشد، چون بنا نیست که همه مذهب واحدی شویم.
خلاصه خبر
به گزارش خبرگزاری مهر، حجتالاسلام والمسلمین حمید شهریاری در همایش علمی «جایگاه شناسی تقریب مذاهب در شرایط کنونی» که در پژوهشگاه مطالعاتی مجمع تقریب مذاهب اسلامی برگزار شد اظهار کرد: در حوزه تقریب تفاسیر و توصیفات متنوع و متکثری داریم، ما معتقد هستیم که تقریب مذاهب اسلامی به معنای تقریب صاحبان مذاهب اسلامی است، بدین معنا که مقصود اصلی از تقریب وحدت به معنای فلسفی آن نیست که در عقیده، فقه و تاریخ یکی بشویم، بلکه مذاهب مختلف، فقهها و تاریخهای مختلف دارند و تفسیرهای مختلفی از قرآن ارائه میدهند و تحلیلهای مختلفی از رویدادهای اسلامی دارند.
دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: در واقع بنا نیست که مذاهب یکی بشوند، یعنی اکنون به عنوان مثال هفت تا هشت مذهب داریم که همه یک مذهب شوند، بنابراین تقریب به معنای «وحدت فلسفی» مردود است، اینکه بخواهیم همه یک مذهب داشته باشند، چنانچه قبلاً توضیح دادیم شیعه سازی پروژه نظام جمهوری اسلامی نیست و به نظر ما سنی سازی هم نباید پروژه هیچ کشوری باشد، چون بنا نیست که همه مذهب واحدی شویم.
وی ادامه داد: وحدت شامل وحدت اجتماعی، وحدت عرفی و وحدت فلسفی میشود که شاید کلمه اتحاد کلمه بهتری باشد برای تفسیر این نوع تقریب؛ اتحاد یعنی با هم متحد، همبسته و در کنار هم باشیم و در صفوف واحدی قرار بگیریم، در مقابله با پروژههای دشمن متحد شویم، مانند «بنیان مرصوص» خلل و فرج بین خودمان را بپوشانیم که کسی هوس نکند با نفاق خود بخواهد ما را از همدیگر جدا کند و صف ما را بشکند که طبیعتاً تسلط به جهان اسلام برایشان راحت تر خواهد بود؛ آن کاری که بعد از جنگ جهانی دوم با عثمانی کردند.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان اینکه سال آینده چهلمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی برگزار میشود، اظهار کرد: این تقریب چهل ساله موفق بوده است، حال اینکه میگوئیم تقریب موفق بوده است یعنی چه؟
حجت الاسلام شهریاری، اذعان داشت: رهبر معظم انقلاب فرمودند اینکه ما بر وحدت اصرار و تکرار میکنیم دلیلش این است که دشمن اصرار و تکرار میکند؛ بنابراین تکرار اشکال ندارد، ممکن است کسی بگوید در کنفرانسها تکرار مکررات دارید و مکرراً آیه شریفه " واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولا تفرقوا …" را تکرار میکنید؛ این که پیرامون مذهب انسان گریبانگیری کنند و کارهایی ناشایست انجام بدهند، عمل زشتی است، لذا باید اشتراکاتمان را تکرار کنیم تا همه متوجه شوند که ما با هم مشترکات زیادی داریم.
همایش علمی جایگاه شناسی تقریب مذاهب در شرایط کنونی برگزار میشود
مهر | دین و اندیشه | چهارشنبه، 19 آذر 1404 - 12:40
همایش علمی جایگاه شناسی تقریب مذاهب در شرایط کنونی به مناسبت هفته پژوهش و همت پژوهشگاه مطالعات تقریبی، برگزار می شود.
به گزارش خبرگزاری مهر، همایش علمی جایگاه شناسی تقریب مذاهب در شرایط کنونی به مناسبت هفته پژوهش و همت پژوهشگاه مطالعات تقریبی، برگزار میشود.
این همایش با سخنرانی آیت الله محسن اراکی عضو شورای عالی حوزههای علمیه، حجت الاسلام و المسلمین حمید شهریاری دبیرکل مجمع، آیت الله شیخ سعید واعظی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و همچنین حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری برگزار خواهد شد.
زمان برگزاری ساعت ۸:۳۰ شنبه ۲۲ آذرماه در سالن آمفی تئاتر پژوهشگاه مطالعات تقریبی است.