اصول دین امامت
غدیر کوثرِ هدایت شعری در رابطه با عید غدیر حضرت امیرالمؤمنین سلام الله علیه
غدیر کوثرِ هدایت
به کمال اسلام تفسیر می شود با قدقامَةَ الغدیر
مسند ولایت امامت تصویب می شود با قدقامة الغدیر
کوثرِ هدایتِ خداوند تعبیر می شود با قدقامة الغدیر
به اذن خدا امامت محبوب می شود با قدقامة الغدیر
نعمت غدیر بزرگترین قدر خداوند بر شما باشد امیرالمؤمنین
کوثر غدیر از والاترین اعیاد خداوند بر شما باشد امیرالمؤمنین
شیرین باشد به کامتان مُحبت ایزد منان به ولایت امیرالمؤمنین
در اوج بلندای رسالت دست محمد باشد در دست امیرالمؤمنین
زمینه ساز ظهور حضرت قائمِ آل محمد باشد آبشارِ غدیر
تعبیرِ اَکمَلِ دین خداوند در تسلسل راه انبیاء باشد آفتاب غدیر
گل افشان گل محمدی
بهترین راه اثبات امامت امام علی(ع) برای اهل سنت، تمسک به قرآن و روایاتی که در توضیح آنها در کتب خودشان نقل شده است، می باشد و البته بدیهی است که انسان باید حقیقت جو باشد تا به توجیهات ناصواب و غیر عقلانی متوسل نشود و چشم را به روی حقیقت نبندد.
در قرآن مجید آیات فراوانی است که با استفاده از احادیثی که از پیامبر اکرم (ص) در شأن نزول آنها وارد شده است، امامت امام علی (ع) را اثبات می نمایند.
به آیاتی چند توجه فرمایید:
1- آیه تبلیغ: «یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک. . . [1]» که طبق روایات معتبر از اهل سنت در جریان غدیر خم نازل شده است و در این روز تاریخی پیامبر(ص) با اعلام ولایت و جانشینی حضرت علی(ع) رسالت خود را تکمیل فرمود.
2- آیه ولایت: «انما ولیکم الله و رسوله و الذین امنوا الذین یقیمون الصلاة. . . [2]» که ولایت حضرت علی (ع)[3] در کنار ولایت خدا و رسول(ص) قرار داده شده است.
3- آیه اولی الامر: یا ایها الذین امنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم. . . [4]» که اطاعت از اولی الامر را به نحو مطلق واجب کرده است، و از این الزام مطلق بدست می آید که امام باید معصوم باشد لذا غیر از حضرت علی(ع) که از عصمت برخوردار نیست، نمی تواند امام باشد. علاوه روایاتی که از کتب اهل سنت در ذیل این آیه به معرفی حضرت علی(ع) به عنوان امام و جانشین پیامبر (ع) پرداخته است، بیش ار اندازه است.
4- آیه صادقین: یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین. . . [5]» که می فرماید: ای اهل ایمان، تقوا داشته و با صادقین باشید و در روایات بیان شده است که: منظور از صادقین حضرت علی(ع) و اهل بیت پیامبر(ص) می باشند.
[1]. مائده، 67-
[2]. مائده، 55-
[3] چون طبق روایات معتبر آنکه در رکوع انگشترش را به سائل داد حضرت علی (ع) بوده است.
موضوع ذکر نام امامان در قرآن و روایات یکی از سوالاتی است که گاهی پرسیده میشود به عنوان مثال ممکن است سوال شود:
• آیا در قرآن درباره دوازده امام معصوم (ع) سخن به میان آمده است؟
• آیا پیامبر اکرم (ص) موضوع جانشینی بعد از خودشان را رها کردند؟
• آیا پیامبر (ص) فقط در مورد امیر المومنین (ع) سخن گفتهاند یا دیگر امامان معصوم (ع) هم نام برده شدهاند؟
صرف نظر از دلایل بسیاری که در مورد ولایت ائمه معصومین (ع) وارد شده است در این مقاله قصد داریم آیه و روایاتی را مطرح کنیم که در آنها از دوازده امام معصوم یاد شده است. ابتدا چکیده مطالب را مشاهده میکنید.
چکیده
پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات خود از امامت دوازده امام سخن گفتند که هم در مستندات شیعیان و هم در مستندات اهل سنت وجود دارد.
مراد از «اثْنا عَشَرَ شَهْراً» در قرآن کریم در آیهٔ 36 سورهٔ توبه (إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فی كِتابِ اللَّه)، امامان دوازدهگانهٔ اهل بیت (ع) هستند.
در روایات زیادی از دوازده امام بعد از پیامبر (ص) نام برده شده است.
نصّ بر امامان در قرآن و روایات:
بعد از پیامبر اکرم (ص) امیرالمؤمنین (ع) به امامت منصوب شدند که آیات و روایاتی در این زمینه مطرح است. حال سخن برای بعد از امیرالمؤمنین (ع) است. پیامبر اکرم (ص) برای بعد از امیرالمؤمنین (ع) خط مشیی را تعیین کردند. اولاً در یک سری از آیات و روایات، بحث از اهلبیت رسول خدا (ص) است که امیرالمؤمنین (ع) فرد شاخص اهل بیت بعد از رسول الله (ص) بودند. طبیعی است باید بعد از امیرالمؤمنین (ع) امامت در اهل بیت پیامبر اکرم (ص) باشد چراکه آنها مطهرون هستند که قرآن دامن آنها را از هر رجسی مبرا میکند و آنها صاحبان علم پیامبر (ص) و عالمان بر قرآن هستند. برای تحقیق درباره مصادیق مطهرون به مقاله «آیه تطهیر و جریان همیشه زنده امامت» مراجعه کنید.
پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات خود از امامت دوازده امام سخن گفتند که هم در مستندات شیعیان و هم در مستندات و منابع حدیثی اهل سنت وجود دارد. پس خود اینکه دوازده امام باید باشند نکتهٔ بسیار مهمی است. در حدیثی که از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است فرمودند:
﴿لَا يَزَالُ الدِّينُ قَائِماً حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ أَوْ يَكُونَ عَلَيْكُمْ اثْنَا عَشَرَ خَلِيفَةً كُلُّهُمْ مِنْ قُرَيْشٍ﴾ 1
دین خدا همواره پابرجا است تا آنکه رستاخیز فرا رسد یا 12 خلیفه و جانشین من که همگی از قریش هستند، راهبر شما شوند.
در بین این گروه روایات مختصر تعابیر متفاوتی وجود دارد. بعضی از این احادیث گفتند: «اثْنَا عَشَرَ خَلِیفَةً» دوازده جانشین. در بعضی از روایات گفتند: «اثْنَا عَشَرَ رَجُلاً» دوازده رجل و مرد الهی. در احادیث دیگری «اثْنَا عَشَرَ أمیراً» 2 دوازده امیر و در حدیثی آمده است که این دوازده نفر از بنی هاشم 3 هستند، البته بنی هاشم هم از قریش بودند. این حدیث را شیخ سلیمان قندوزی در کتاب خود به نام ینابیع المودة، نقل کرده است.
باید پرسید مقصود از این دوازده نفر چه کسانی هستند؟ پس در روایات ما سخن از دوازده امیر، دوازده خلیفه و دوازده جانشین بعد از پیامبر اکرم (ص) مطرح است.
اما بحث امامان در قرآن چگونه است؟
1. امامان در قرآن:
مسأله امامان در قرآن کریم با تعابیر مختلف بیان شده است. در آیاتی از قرآن کریم عنوان دوازده امام مطرح شده است. آنجا که میفرماید:
﴿إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً في كِتابِ اللَّهِ﴾ 4
در حقیقت شمار ماهها در نزد خداوند دوازده ماه است كه در كتاب خدا از روزى كه آسمانها و این زمین را آفریده ثابت و محقق است.
البته این آیه و آیه بعد در مورد کبیسهای نازل شده است که کفار قریش قبل از اسلام ایجاد کرده بودند. اینها به تقلید از یهودیها سال کبیسه درست کردند به طوری که سال قمری و شمسی با هم منطبق باشد و موسم حج در ماه آبان، فصل پاییز ثابت بماند که هم هوا معتدل باشد، مردم رغبت بیشتری بکنند و هم سفرهای تجاری زمستان و تابستان مورد خدشه قرار نگیرد. این کار را انجام داده بودند تا در حجة الوداع پیامبر اکرم (ص) این را منتفی کردند فرمودند ذی الحجه به ذی الحجهٔ واقعی منطبق شده است و دیگر از این به بعد کسی تغییر ندهد.
کاری که آنها میکردند این بود که دو سال را دوازده ماه میگرفتند و سال سوم سیزده ماه که یک ماه سال جا به جا بشود و با سال شمسی منطبق بشود.
در ذیل این آیه، روایات ما نکتهای را مطرح میکنند که منظور خداوند یا یک منظور خداوند از این عبارت که «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فی كِتابِ اللَّهِ» امامان اهل بیت (ع) هستند. یعنی خداوند با این آیه دو معنا را قصد کرده است هم ماههای شرعی را و هم ائمه هدی (ع) را بیان کرده است. بعضی از محدثین و مفسرین این روایات را تأویل آیه دانستند یعنی آیه یک معنی ظاهری دارد که دوازده ماه است. از طرفی خداوند از این عبارت قصد دومی کرده است که آن تأویل 5 این آیه است که دوازده امام هستند. یکی از محققین، میگویند این معنا تأویل آیه نیست بلکه ظاهر آیه است. چرا که شهر دو معنا دارد. یک معنا «ماه» است که مشهور شده است، معنای دیگر «عالِم» است. که با توجه به این معنا، معنای آیه این است که عالمان امت اسلامی در نزد خدا دوازده عالم هستند که فرمودند:
﴿فَنَحْنُ الْعُلَمَاءُ وَ شِيعَتُنَا الْمُتَعَلِّمُونَ﴾ 6
ما آن علماء هستیم و شیعیان ما متعلم از ما هستند.
1- قالَ الإمامُ أبُو مُحَمَّد الْحَسَنِ الْعَسْكَرى (عليه السلام) : إنَّ اللهَ تَبارَكَ وَ تَعالى بَيَّنَ حُجَّتَهُ مِنْ سائِرِ خَلْقِهِ بِكُلِّ شَىْء، وَ يُعْطِيهِ اللُّغاتِ، وَمَعْرِفَةَ الاْنْسابِ وَالاْجالِ وَالْحَوادِثِ، وَلَوْلا ذلِكَ لَمْ يَكُنْ بَيْنَ الْحُجَّةِ وَالْمَحْجُوحِ فَرْقٌ.([1])
حضرت امام حسن عسكري( عليه السلام) فرمود: همانا خداوند متعال، حجّت و خليفه خود را براى بندگانش الگو و دليلى روشن قرار داد، همچنين خداوند حجّت خود را ممتاز گرداند و به تمام لغت ها و اصطلاحات قبائل و اقوام آشنا ساخت و أنساب همه را مى شناسد و از نهايت عمر انسان ها و موجودات و نيز جريات و حادثه ها آگاهى كامل دارد و چنانچه اين امتياز وجود نمى داشت، بين حجّت خدا و بين ديگران فرقى نبود.
2- قالَ (عليه السلام) : عَلامَةُ الاْيمانِ خَمْسٌ: التَّخَتُّمُ بِالْيَمينِ، وَ صَلاةُ الإحْدى وَ خَمْسينَ، وَالْجَهْرُ بِبِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم، وَ تَعْفيرُ الْجَبين، وَ زِيارَةُ الاْرْبَعينَ.([2])
فرمود: علامت و نشانه ايمان پنج چيز است: انگشتر به دست راست داشتن، خواندن پنجاه و يك ركعت نماز (واجب و مستحبّ)، خواندن «بسم الله الرّحمن الرّحيم» را (در نماز ظهر و عصر) با صداى بلند، پيشانى را ـ در حال سجده ـ روى خاك نهادن، زيارت اربعين امام حسين(عليه السلام) انجام دادن.
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
هر کس به امّت من حدیثی رسانَد که به سبب آن سنّتی برپا شود یا در بدعتی رخنه افتد، بهشت از آنِ او خواهد بود.
مَنْ أدَّی إلی اُمَّتِي حَدیثاً یُقامُ بِهِ سُنَّةٌ أو یُثْلَمُ بِهِ بِدْعَةٌ فَلَهُ الجَنَّةُ.
He who gives my ummah a hadith by which a sunnah is stablished or is made a hole in a heresy, he deserves the Paradise.