بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
دروغگوئی در قرآن و سخنان معصومین سلام الله علیهم
- اِءنَّما يَفتَرِى الَّذينَ لايُؤمِنُونَ بِآياتِ اللّه ِ وَ اُولئِكَ هُمُ الكاذِبُونَ سوره نحل: آيه 105 تنها كسانى دروغ مى گويند كه ايمان به آيات خدا ندارند، ودروغگويان واقعى آنها هستند.
- عَن أَميرِالمُؤمِنينَ عليه السلام قالَ: ألكِذْبُ عَيْبٌ فاضِحٌ حارالانوار ج 66 ص 313 ح 7 اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: دروغگويى عيبى رسوا كننده است.
- عَنْ عَلِىٍّ عليه السلام قالَ: ماكَذَبَ عاقِلٌ وِ لا زَنى مُؤْمِنٌ بحارالانوار ج 66 ص 313 ح 7 على عليه السلام فرمود: هيچ عاقلى دروغ نمى گويد؛ و هيـچ مؤمنى زنـا نمى كند.
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ فى خُطبَتِهِ: وَ مِنْ أعْظَمِ خَطايَا اللِّسانِ الْكِذبُ بحارالانوار ج 21 ص 211 رسول خدا صلي الله عليه و آله در خطبه اش فرمود: از بزرگترين گناهان زبان، دروغگويى است.
- قالَ أميرُالمُؤمِنينَ عليه السلام: لاسُوءَ أَسوَءُ مِنَ الْكِذْبِ بحارالانوار ج 72 ص 259 ح 23 اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: هيچ بدى و زشتى بدتر از دروغگويى نيست.
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: وَيْلٌ لِلَّذى يُحَدِّثُ فَيَكْذِبْ لِيُضحَكَ بِهِ القَوْمَ، وَيْلٌ لَهُ، وَيْلٌ لَهُ كنزالعمّال، ج 3 ص 621 ح 8215
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: واى بر كسى كه دروغ مى گويد تا ديگران را با آن بخنداند، واى بر او، واى بر او!
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : تَحَرُّوا الصِّدقَ وَ إنْ رَأَيتُم أنَّ فيهِ الْهَلَكَةَ فَإنَّ فيهِ النَّجاةَ. وَاجتَنِبُوا الْكِذْبَ وَ إنْ رَأَيتُمْ أَنَّ فيهِ النَّجاةَ فَإنَّ فيهِ الهَلَكَةَ نهج الفصاحة ص 226 ح 1127 پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: درپى راستى باشيد، اگرچه فكر كنيد كه مايه هلاكت است، كه راستگويى موجب نجات است و از دروغگويى پرهيز كنيد اگرچه پنداريد عامل نجات است، زيرا آن مايه هلاكت و نابودى است.
- قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ثَلاثَةٌ لايُريحُونَ رائِحَةَ الجَنَّةِ: رَجُلٌ ادَّعى إلى غَيْرِ أَبيهِ وَ رَجُلٌ كَذِبَ عَلَىَّ، وَ رَجُلٌ كَذِبَ عَلى عَينَيهِ نهج الفصاحة ص 251 ح 1231 پيامبر گرامى اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: سه نفر بوى بهشت را نمى چشند: ۱ ـ فردى كه خود را به غير پدرش نسبت دهد،۲ ـ كسى كه بر من دروغ ببنندد،۳ ـ كسى كه برخلاف آنچه با چشم ديده سخن بگويد.
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: عَلَيْكُم بِالصِّدْقِ فَإنَّهُ بابٌ مِنْ أَبوابِ الجَنَّةِ وَ إيّاكُم وَالْكِذْبَ فَإنَّهُ بابٌ مِنْ أبوابِ النّارِ كنزالعمّال ج 3 ص 346 ح 6862 پيامبر بزرگوار صلي الله عليه و آله فرمود : راستى پيشه كنيد كه آن درى از دربهاى بهشت است و از دروغ بپرهيزيد، كه آن درى از دربهاى جهنم است.
- قالَ إلامامُ العَسكَرىُّ عليه السلام: جُعِلَتِ الخَبائِثُ كُلُّها في بَيْتٍ وَ جُعِلَ مِفتاحُهَا الْكِذْبُ نزهة الناظر وتنبيه الخاطر ص 145 ح 13
امام حسن عسكرى عليه السلامفرمود: تمام پليديها و زشتيها در خانه اى نهاده شده كه كليد آنها دروغگويى است.
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: عَمَلُ الجَنَّةِ الصِّدْقُ وَ إذا صَدَقَ العَبْدُ بَرَّ وَ إذا بَرَّ أَمِنَ وَ إذا أمِنَ دَخَلَ الجَنَّةَ وَ عَمَلُ النّارِ الْكِذْبُ وَ إذا كَذِبَ العَبْدُ فَجَرَ وَ إذا فَجَرَ كَفَرَ وَ إذا كَفَرَ دَخَلَ النّارَ نهج الفصاحه ص 421 ح 1988 پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كار بهشت راستگويى است، چون بنده راست بگويد نيكى كند و چون نيكى كند در امان خواهد بود و وقتى در امان باشد وارد بهشت شود. و كار جهنم دروغ گويى است، چون بنده دروغ بگويد كار بد كرده است وقتى كار بد كرد به كفر گرايد و چون به كفر گرايد به جهنّم برود.
- ألإمامُ عَلِىّ عليه السلام قالَ: يَكتَسِبُ الكاذِبُ بِكِذْبِهِ ثَلاثاً: سَخَطَ اللّه ِ عَلَيهِ وَ استَهانَةَ النّاسِ بِهِ، وَ مَقْتَ المَلائِكَةِ لَهُ ميزان الحكمه ج 3 ص 2678 ج 1746 امام على عليه السلام فرمود: دروغگو با دروغ خودش سه چيز به دست مى آورد: ۱ ـ خشم الهى بر او،۲ ـ اهانت به خودش از طرف مردم،۳ ـ سرزنش و نكوهش فرشتگان نسبت به او.
- عَنْ عُبَيْدِ بنِ زُرارَةَ قالَ سَمِعْتُ أباعَبْدِاللّه ِ عليه السلاميَقُولُ: إنَّ مِمّا أَعانَ اللّه ُ بِهِ [عَلَى الكَذّابينَ النِّسيانَ كافى ج 2 ص 341 ح 15 عبيد بن زراره گويد از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: از چيزهايى كه خدا آن را مايه رسوايى وزيان دروغگويان قرارداده است، فراموشى است .
- قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: إيّاكُمْ وَ الكِذْبُ فَإنَّ الكِذبَ يَهْدى إلَى الفُجُورِ وَ الفُجُورُ يَهدى إلَى النّارِ جامع الاخبار ص 417 ح 1157 رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: از دروغ بپرهيزيد، زيرا دروغ انسان را به فسق و فجور مى كشاند وفسق و فجور هم انسان را روانه آتش جهنم مى كند.
- عَنْ عَلِىٍّ عليه السلام قالَ: كَثْرَةُ الكِذْبِ تُفْسِدُ الدّينَ وَ تَعْظِمُ الْوِزرَ غررالحكم ج 4 ص 597 ح 7123 على عليه السلام فرمود: دروغ زياد، دين انسان را تباه مى سازد و بار گناه او را سنگين مى كند.
- عَنْ عَلِىٍّ عليه السلام قالَ: ألكِذْبُ فِى العاجِلَةِ عارٌ وَ فِى الاجِلَةِ عَذابُ النّارِ غررالحكم ج 2 ص 31 ح 1708 على عليه السلام فرمود: دروغ گويى مايه ننگ و عار در دنيا و موجب عذاب آتش در آخرت است.
- فى مَواعِظِ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله قالَ: يا عَلِىُّ! إيّاكَ وَالكِذْبُ فَإنَّ الكِذبَ يُسَوِّدُ الوَجْهَ ثُمَّ يَكْتُبُ عِنْدَاللّه ِ كَذّاباً، وَ إنَّ الصِّدْقَ يُبَيِّضُ الوَجْهَ وَ يُكْتَبُ عِنْدَاللّه ِ صادِقاً، وَاعلَمْ أنَّ الصِّدْقَ مُبارَكٌ وَ الكِذْبَ مَشؤُومٌ بحارالانوار 77 ص 69 در پندهاى پيامبر صلي الله عليه و آله آمده است كه فرمود: اى على! بپرهيز از دروغ زيرا دروغ چهره را سياه مى كند، و پيش خدا از دروغگويان نوشته مى شود. و راستگويى چهره را سفيد مى كند، و پيش خدا راستگو ناميده مى شود و بدان كه راستى مبارك و دروغ شوم است.
- قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: ألمُؤْمِنُ إذا كَذِبَ مِنْ غَيْرِ عُذْرٍ لَعَنَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ، وَ خَرَجَ مِنْ قَلْبِهِ نَتِنٌ حَتّى يَبْلُغَ العَرْشُ فَيَلعَنُهَ حَمَلَةُ العَرْشِ جامع الاخبار ص 417 ح 1158 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: انسان مؤمن اگر بدون عذر دروغ بگويد، هفتاد هزار فرشته او را لعنت مى كنند و از درون او بوى زشتى خارج مى شود تا به عرش مى رسد و حاملان عرش نيز او را لعنت مى كنند.
- عَنْ أَبى عَبْدِاللّه عليه السلام قالَ: مَن حَلَفَ عَلى يَمينٍ وَ هُوَ يَعْلَمُ أنَّهُ كاذِبٌ فَقَدْ بارَزَ اللّه َ محاسن برقى ص 119 ح 131 امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه با آگاهى قسم دروغ بخورد با خدابه مبارزه و جنگ برخاسته است.
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: ألكِذْبُ يَنْقُصُ الرِّزْقَ كنزالعمال ج 3 ص 623 ح 8220 پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: دروغگويى رزق و روزى انسان را كاهش مى دهد.
- عَنْ أبى عَبْداللّه عليه السلام قالَ: إنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ الكَذِبَةَ فَيَحْرُمُ بِها صَلاةَ اللَّيْلِ، فَإذا حَرِمَ صَلاةَ اللَّيْلِ حَرِمَ بِهَا الرِّزْقَ بحارالانوار ج 72 ص 259 ح 26 امام صادق عليه السلام فرمود: انسان دروغى مى گويد درنتيجه از نمازشب محروم مى شود وقتى از نمازشب محروم شد از رزق و روزى هم محروم مى گردد.
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: لاتَمْزَحْ فَيَذْهَبُ بَهاؤُكَ وَلاتَكْذِبْ فَيَذْهَبُ نُورُكَ نهج الفصاحه ص 521 ح 2486 پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: شوخى نكن كه شكوه تو از بين مى رود و دروغ نگو كه نور تو نابود مى شود.
- مُعاوِيَةُ بنُ وَهَبَ قالَ سَمِعْتُ أباعَبْدِاللّه عليه السلاميَقُولُ: إنَّ آيَةَ الكَذّابِ بِأَنْ يُخْبِرُكَ خَبَرَ السَّماءِ وَ الأرْضِ وَ المَشْرِقِ وَ المَغْرِبِ فَإذا سَأَلْتَهُ عَنْ حَرامِ اللّه ِ وَ حَلالِهِ لَمْ يَكُن عِندَهُ شَئٌ كافى ج 2 ص 340 ح 8 راوى مى گويد از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: نشانه دروغگو اينست كه از آسمان و زمين ومشرق و مغرب خبر مى دهد و سخن مى گويد، امّا وقتى از حرام و حلال خدا مى پرسى چيزى ندارد كه بگويد.
- عَنْ عَلِىٍّ عليه السلام قالَ: ألْكَذّابُ وَ المَيِّتُ سَواءٌ فَإنَّ فَضيلَةَ الْحَىِّ عَلَى المَيِّتِ الثِّقَةُ بِهِ، فِإذا لَمْ يُوثَقْ بِكَلامِهِ بَطَلَتْ حَياتُهُ. غررالحكم ج 2 ص 139 ح 2104 على عليه السلام فرمود: دروغگو و مرده هر دو يكسانند، زيرا برترى زنده بر مرده اين است كه به او اعتماد مى شود، پس وقتى در اثر دروغگويى به سخن او اطمينان نشود، زنده بودن او بى فايده گشته، همانند مرده مى شود.
- عَنْ أَسماءِ بِنْتِ عُمَيْسٍ قُلْتُ: يا رَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ، إنْ قالَتْ أَحَدُنا لِشَئٍ يَشْتَهيهِ: لانَشْتَهيهِ أَيَعُدُّ ذلِكَ كِذْباً؟ قالَ صلي الله عليه و آله: إنَّ الْكِذْبَ لَيُكْتَبُ حَتّى يُكْتَبُ الكُذَيْبَةَ كُذَيْبَةً بحارالانوار ج 72 ص 258 اسماء بنت عميس مى گويد: به پيامبر گفتم: اگر يكى از ما در مورد چيزى كه ميل دارد بگويد ميل ندارم، اين دروغ شمرده مى شود يا نه؟ پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: دروغ، نوشته مى شود حتى دروغ كوچك هم نوشته خواهد شد.
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: كَبُرَتْ خِيانَةً أَن تُحَدِّثَ أَخاكَ حَديثاً هُوَلَكَ بِهِ مُصَدِّقٌ وَ أَنتَ لَهُ كاذِبٌ نهج الفصاحه ص 450 ح 2120 پيامبر عظيم الشأن صلي الله عليه و آله فرمود: خيانتى بزرگ است كه به برادرت سخنى بگويى كه تو را راستگو مى شمارد وتصديقت مى كند، ولى تو به اودروغ بگويى.
- عَنْ عَلِىٍّ عليه السلام قالَ: ألكَذّابُ مُتَّهَمٌ فى قَوْلِهِ وَإنْ قَوِيَتْ حُجَّتُهُ وَصَدَقَتْ لَهجَتُهُ غررالحكم ج 2 ص 64 ح 1849 حضرت على عليه السلام فرمود: دروغگو در آنچه بگويد متهم است، اگرچه دليل و برهان قوى داشته باشد و گفتارش هم راست باشد.
- قالَ النَّبِىُّ صلي الله عليه و آله: لايَكْذِبُ الكاذِبُ إلاّ مِن مَهانَةِ نَفْسِهِ، وَأصْلُ السُّخرِيَّةِ ألطُّمَأنينَةُ إلى أهْلِ الْكِذبِ اختصاص مفيد ص 232
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: دروغگو دروغ نمى گويد بجز بخاطر خوارى و كمبودى كه در خودش احساس مى كند، وريشه مسخره كردن، اطمينان به دروغگويان است.
- عَنْ عَلِىٍّ عليه السلام قالَ: ألكاذِبُ مُهانٌ ذَليلٌ غررالحكم ج 1 ص 93 ح 339 على عليه السلام فرمود: انسان دروغگو خوار و ذليل است.
- عَنِ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله قالَ: أَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فيهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ إنْ كانَتْ فيهِ واحِدَةٌ مِنْهُنَّ كانَتْ فيهِ خَصلَةٌ مِنَ النِّفاقِ حَتّى يَدَعَها: مَنْ إذا حَدَّثَ كَذِبَ وَإذا وَعَدَ أَخلَفَ وَ إذا عاهَدَ غَدِرَ، وَ إذا خاصَمَ فَجَرَ بحارالانوار ج 72 ص 261 ح 34 پيامبر گرامى اسلام صلي الله عليه و آلهمى فرمايد: چهار چيز اگر در انسانى باشد او منافق است: اگر يكى از آنها در او باشد يك خصلت از نشانه هاى نفاق در اوست، تا آنكه آن را هم رها كند: ۱ - وقتى سخن مى گويد دروغ بگويد،۲ ـ چون وعده بدهد تخلف كند،۳ ـ وقتى پيمانى ببندد حيله به كار برد،۴ ـ هنگام دشمنى ازعدالت خارج شود وفسق وفجورانجام دهد.
- ألإمامُ عَلِىٍّ عليه السلام قالَ: عِلَّةُ الْكِذْبِ أَقْبَحُ عِلَّةٍ ميزان الحكمه ج 3 ص 2676 ح 17428 امام اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: بيمارى دروغ گويى، زشت ترين بيمارى است.
- قالَ عَلِىٌّ عليه السلام: عَلامَةُ الإيمانِ: أَن تُؤثِرَ الصِّدْقَ حَيْثُ يَضُرُّكَ عَلَى الكِذْبِ حَيْثُ يَنفَعُكَ، وَ أَنْْ لايَكُونَ فى حَديثِكَ فَضْلٌ عَنْ عِلْمِكَ وَ أَنْ تَتَّقِى اللّه َ فى حَديثِ غَيْرِكَ بحارالانوار ج 2 ص 122 ح 43 امام على عليه السلام فرمود: علامت ايمان اينست كه راستگويى را آنجا كه به زيان توست، بر دروغى كه براى تو سود مى رساند انتخاب كنى و گفتارت از آگاهى تو بيشتر نباشد (يعنى آنچه مى دانى بگويى نه بيشتر از آن) و اينكه تقواى الهى را در هنگام سخن گفتن از ديگرى مراعات كنى.
- قالَ عَلِىٌّ عليه السلام: لايَجِدُ عَبْدٌ حَقيقَةَ الإيمانِ حَتّى يَدَعَ الكِذْبَ جِدَّهُ وَ هَزْلَهُ محاسن برقى ص 118 ح 126 امام على عليه السلام فرمود: هيچ بنده اى حقيقت ايمان را نمى يابد، مگراينكه دروغ را چه جدى باشد يا شوخى رها كند.
- عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: ثَلاثٌ مَنْ كُنَّ فيهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَإنْ صامَ وَصَلّى وَحَجَّ وَاعْتَمَرَ وَقالَ إنّى مُسلِمٌ: مَن إذا حَدَّثَ كَذِبَ، وَ إذا وَعَدَ أَخلَفَ، وَ إذَا ائتُمِنَ خانَ نهج الفصاحه ص 268 ح 1280 پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: سه چيز است كه در هركس باشد منافق است اگرچه روزه بگيرد و نماز بخواند و حج و عمره هم انجام بدهد و بگويد من مسلمان هستم: ۱ ـ كسى كه وقتى سخن مى گويد دروغ بگويد،۲ ـ هنگامى كه وعده اى بدهد تخلف ورزد،۳ ـ وقتى امين شمرده شود خيانت كند.
- ألحَسَنُ بْنُ االمَحبُوبِ: قالَ قُلْتُ لاَِبى عَبْدِاللّه ِ عليه السلاميَكُونُ المُؤمِنُ بَخيلاً؟ قالَ: نَعَمْ، قالَ: قُلْتُ فَيَكُونُ جَباناً؟ قالَ: نَعَمْ، قُلْتُ فَيَكُونُ كَذّاباً؟ قالَ: لا وَ لاجافِياً، ثُمَّ قالَ: يَجْبِلُ المُؤمِنُ عَلى كُلِّ طَبيعَةٍ إلاَّ الخِيانَةَ وَالكِذْبَ اختصاص مفيد ص 231 حسن بن محبوب گويد : به امام صادق عليه السلام گفتم:آيا مؤمن بخيل مى شود؟ فرمود: بله.گفتم: مؤمن ترسو مى شود؟ فرمود: آرى.گفتم: دروغگو مى شود؟فرمود: نه دروغگو و نه جفاكار مى شود.سپس فرمود:انسان مؤمن ممكن است هر سرشت و طبيعتى پيدا مى كند بجز خيانت و دروغ.
- عَنِ الحَلَبِي قالَ: سَمِعْتُ أباعَبْدِاللّه َ عليه السلام يَقُولُ: إنَّ المُؤمِنَ لاتَكُونُ سَجِيَّتُهُ الكِذْبَ وَ لاَالبُخْلَ وَ لاَ الفُجُورَ، وَلكِنْ رُبَّما أَلَّمَ بِشَىٍ?مِن هذا لايَدُومُ عَلَيهِ … بحارالانوار ج 6 ص 20 ح 11 حلبى گويد: از امام صادق عليه السلامشنيدم كه مى فرمود: انسان مؤمن خلق و خويش دروغ گويى و بخل ورزى و فسق و فجور نيست، ولى چه بسا گناهانى صغيره را گاهى انجام دهد ولى ادامه نمى دهد.
- قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : إنَّ فِى المَعاريضِ لَمَنْدُوحَةٌ عَنِ الكِذْبِ. بحارالانوار ج 6 ص 20 ح 11 پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: در سربسته سخن گفتن راه و وسيله اى براى رهايى از دروغ است.
- عَن رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: ألكِذْبُ كُلُّهُ إثْمٌ إلاّ ما نَفَعَ بِهِ مُسْلِمٌ أَو دَفَعَ بِهِ عَنْ دينٍ. كنز العمال ج 3 ص 632 ح 8256 رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: همه دروغها گناه است، مگر آنچه براى مسلمانى مفيد واقع شود يا بواسطه آن از دين حمايت شود.
- قالَ االصّادِقُ عليه السلام: ألكِذْبُ مَذْمُومٌ إلاّ فى أمْرَيْنِ: دَفْعُ شَرِّ الظَّلَمَةِ وَ إصْلاحُ ذاتِ البَيْنِ جامع الاخبار ص 418 ح 1159. امام صادق عليه السلام فرمود: دروغگويى ناپسند است مگر در دو جا: ۱ـ براى جلوگيرى از شرّ ستمگران،۲ ـ براى آشتى دادن بين دو نفر.
40- عَن رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: إنَّ اللّه َ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّ الكِذْبَ فِى الصَّلاحِ وَ أَبغَضَ الصِّدْقَ فِى الفَسادِ نهج الفصاحه ص 159 ح 782 پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: خداوند دروغ مصلحت آميز (براى آشتى) را دوست دارد و از راست فسادانگيز بيزار است.
- قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: مالى أراكُمْ تَتَهافَتُونَ فِى الكِذْبِ تَهافُتَ الفِراشِ فِى النّارِ؟ كُلُّ الكِذْبِ مَكْتُوبٌ كِذْباً لامَحالَةَ إلاّ أَنْ يَكْذِبَ الرَّجُلُ فِى الحَرْبِ فَإنَّ الحَرْبَ خُدْعَةٌ أَوْ يَكُونُ بَينَ رَجُلَيْنِ شَحْناءُ فَيُصْلُحُ بَيْنَهُما أَو يُحَدِّثَ إمْْرَأَتَهُ يُرْضيها. بحارالانوار 72 ص 254. رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود : چه شده شما را كه مى بينم خود را در دروغ مى اندازيد همانطور كه پروانه خود را به آتش مى افكند؟ همه نوع دروغ در نامه عمل، دروغ نوشته مى شود، مگر در سه جا:1 ـ در جنگ زيرا كه جنگ فريب و نيرنگ است.2 ـ بين دو نفرى كه كینه و دشمنى باشد براى اصلاح و سازش بين آنان دروغى گفته شود.3 ـ مردى به همسرش چيزى بگويد تا او را خشنود كند.
- امام على عليه السلام : َمن لم يَحْتَمِلْ زَلَلَ الصَّديقِ ماتَ وحيدا ؛ كسى كه لغزشهاى دوست را تحمّل نكند [ به تدريج از آنها مى بُرد و] تنها مى ميرد. غرر الحكم ، ح ۹۰۷۹
برداشت و راهبرد رهنمودهایِ دروغگوئی در قرآن و سخنان معصومین سلام الله علیهم
- تنها كسانى دروغ مى گويند كه ايمان به آيات خدا ندارند، ودروغگويان واقعى آنها هستند.
- کسانی که آگاهی و معرفت لازم را به آیات خداوند کسب نمایند، دروغ نمی گویند.
- لازمه دروغ نگفتن، آگاهی از آیت خداوند است و رشد و تعالی که بر اثر آگاهی از آیات خداوند در انسان صورت می پذیرد، می باشد.
- دروغگويى عيبى رسوا كننده است.
- از تاثیرات مخرب دروغگوئی رسوا کننده بودن آن است، دروغگوئی مخرب شخصیت انسان است و انسان را در جامعه بی آبرو می نماید.
- دروغگوئی از رذائل اخلاقی هست که موجب ایجاد مشکلات برای فرد و جامعه می شود.
- هيچ عاقلى دروغ نمى گويد؛ و هيـچ مؤمنى زنـا نمى كند.
- فردی که عقلش به مرحله کمال می رسد و رفتاری کامل می شود و به اصطلاح عاقل می شود دروغ نمی گوید.
- از بزرگترين گناهان زبان، دروغگويى است.
- دروغ از بزرگترین گناهان زبان محسوب می شود و جزء گناهان کبیره هست.
- بیشترین و بدترین زشتیها دروغ است.
- نباید افراد دیگران را به دروغ بخندانند.
- به دروغ خنداندن از بدترین رفتارها می باشد.
- درپى راستى باشيد، اگرچه فكر كنيد كه مايه هلاكت است، زیرا راستگويى موجب نجات است.
- از دروغگويى پرهيز كنيد اگرچه پنداريد عامل نجات است.
- دروغگويى مايه هلاكت و نابودى است.
- سه نفر بوى بهشت را نمى چشند: ۱ ـ فردى كه خود را به غير پدرش نسبت دهد،۲ ـ كسى كه بر من دروغ ببنندد،۳ ـ كسى كه برخلاف آنچه با چشم ديده سخن بگويد.
- راستى پيشه كنيد كه آن درى از دربهاى بهشت است و از دروغ بپرهيزيد، كه آن درى از دربهاى جهنم است.
- پاداش راستگوئی بهشت است و کیفر و سزای دروغگوئی در قیامت جهنم است.
- تمام پليديها و زشتيها در خانه اى نهاده شده كه كليد آنها دروغگويى است.
- كار بهشت راستگويى است، چون بنده راست بگويد نيكى كند و چون نيكى كند در امان خواهد بود و وقتى در امان باشد وارد بهشت شود. و كار جهنم دروغ گويى است، چون بنده دروغ بگويد كار بد كرده است وقتى كار بد كرد به كفر گرايد و چون به كفر گرايد به جهنّم برود.
- دروغگو با دروغ خودش سه چيز به دست مى آورد: ۱ ـ خشم الهى بر او،۲ ـ اهانت به خودش از طرف مردم،۳ ـ سرزنش و نكوهش فرشتگان نسبت به او.
- از چيزهايى كه خدا آن را مايه رسوايى وزيان دروغگويان قرارداده است، فراموشى است .
- از دروغ بپرهيزيد، زيرا دروغ انسان را به فسق و فجور مى كشاند وفسق و فجور هم انسان را روانه آتش جهنم مى كند.
- دروغ زياد، دين انسان را تباه مى سازد و بار گناه او را سنگين مى كند.
- دروغ گويى مايه ننگ و عار در دنيا و موجب عذاب آتش در آخرت است.
- در پندهاى پيامبر صلي الله عليه و آله آمده است كه فرمود: اى على! بپرهيز از دروغ زيرا دروغ چهره را سياه مى كند، و پيش خدا از دروغگويان نوشته مى شود. و راستگويى چهره را سفيد مى كند، و پيش خدا راستگو ناميده مى شود و بدان كه راستى مبارك و دروغ شوم است.
- انسان مؤمن اگر بدون عذر دروغ بگويد، هفتاد هزار فرشته او را لعنت مى كنند و از درون او بوى زشتى خارج مى شود تا به عرش مى رسد و حاملان عرش نيز او را لعنت مى كنند.
- كسى كه با آگاهى قسم دروغ بخورد با خدابه مبارزه و جنگ برخاسته است.
- دروغگويى رزق و روزى انسان را كاهش مى دهد.
- انسان دروغى مى گويد درنتيجه از نمازشب محروم مى شود وقتى از نمازشب محروم شد از رزق و روزى هم محروم مى گردد.
- شوخى نكن كه شكوه تو از بين مى رود و دروغ نگو كه نور تو نابود مى شود.
- نشانه دروغگو اينست كه از آسمان و زمين ومشرق و مغرب خبر مى دهد و سخن مى گويد، امّا وقتى از حرام و حلال خدا مى پرسى چيزى ندارد كه بگويد.
- دروغگو و مرده هر دو يكسانند، زيرا برترى زنده بر مرده اين است كه به او اعتماد مى شود، پس وقتى در اثر دروغگويى به سخن او اطمينان نشود، زنده بودن او بى فايده گشته، همانند مرده مى شود.
- دروغ كوچك هم نوشته خواهد شد.
- خيانتى بزرگ است كه به برادرت سخنى بگويى كه تو را راستگو مى شمارد وتصديقت مى كند، ولى تو به اودروغ بگويى.
- دروغگو در آنچه بگويد متهم است، اگرچه دليل و برهان قوى داشته باشد و گفتارش هم راست باشد.
- دروغگو دروغ نمى گويد بجز بخاطر خوارى و كمبودى كه در خودش احساس مى كند، وريشه مسخره كردن، اطمينان به دروغگويان است.
- انسان دروغگو خوار و ذليل است.
- چهار چيز اگر در انسانى باشد او منافق است: اگر يكى از آنها در او باشد يك خصلت از نشانه هاى نفاق در اوست، تا آنكه آن را هم رها كند: ۱ - وقتى سخن مى گويد دروغ بگويد،۲ ـ چون وعده بدهد تخلف كند،۳ ـ وقتى پيمانى ببندد حيله به كار برد،۴ ـ هنگام دشمنى ازعدالت خارج شود وفسق وفجورانجام دهد.
- بيمارى دروغ گويى، زشت ترين بيمارى است.
- دروغگوئی بیماریزشت و ناپسندی است که باید انسان با پرهیز از آن و عادت دادن خود به راستگوئی خود را مداوا نماید.
- علامت ايمان اينست كه راستگويى را آنجا كه به زيان توست، بر دروغى كه براى تو سود مى رساند انتخاب كنى و گفتارت از آگاهى تو بيشتر نباشد (يعنى آنچه مى دانى بگويى نه بيشتر از آن) و اينكه تقواى الهى را در هنگام سخن گفتن از ديگرى مراعات كنى.
- آنچه که در موردش علم ندارید نگوئید.
- راستگوئی و تقوا را در سخن گفتن و رفتار پیشه خود سازید.
- هيچ بنده اى حقيقت ايمان را نمى يابد، مگراينكه دروغ را چه جدى باشد يا شوخى رها كند.
- برای دستیابی به حقایق و حقیقت ایمان باید از دروغ گفتن چه به دروغ چه به جدب خودداری نمود.
- سه چيز است كه در هركس باشد منافق است اگرچه روزه بگيرد و نماز بخواند و حج و عمره هم انجام بدهد و بگويد من مسلمان هستم: ۱ ـ كسى كه وقتى سخن مى گويد دروغ بگويد،۲ ـ هنگامى كه وعده اى بدهد تخلف ورزد،۳ ـ وقتى امين شمرده شود خيانت كند.
- انسان مؤمن ممكن است هر سرشت و طبيعتى پيدا مى كند بجز خيانت و دروغ.
- انسان مؤمن خلق و خويش دروغ گويى و بخل ورزى و فسق و فجور نيست، ولى چه بسا گناهانى صغيره را گاهى انجام دهد ولى ادامه نمى دهد.
- در سربسته سخن گفتن راه و وسيله اى براى رهايى از دروغ است.
- سربسته سخن گفتن در مواردی که انسان نمی تواند حقیقتی را بگوید رفتار پسندیده ای هست که درعین حالی که انسان دروغ نگفته است، از اتفاق ناگواری هم پیش گیری نموده است.
- همه دروغها گناه است، مگر آنچه براى مسلمانى مفيد واقع شود يا بواسطه آن از دين حمايت شود.
- دروغگويى ناپسند است مگر در دو جا: ۱ـ براى جلوگيرى از شرّ ستمگران،۲ ـ براى آشتى دادن بين دو نفر.
- خداوند دروغ مصلحت آميز (براى آشتى) را دوست دارد و از راست فسادانگيز بيزار است.
- همه نوع دروغ در نامه عمل، دروغ نوشته مى شود، مگر در سه جا:1 ـ در جنگ زيرا كه جنگ فريب و نيرنگ است.2 ـ بين دو نفرى كه كینه و دشمنى باشد براى اصلاح و سازش بين آنان دروغى گفته شود.3 ـ مردى به همسرش چيزى بگويد تا او را خشنود كند.
- كسى كه لغزشهاى دوست را تحمّل نكند [ به تدريج از آنها مى بُرد و] تنها مى ميرد.
- هر فردی امکان دارد لغزشها و اشتباهات رفتاری داشته باشد، اگر به خاطر رفتارهای قابل گذشت، گذشت ننمائیم و به خاطر اشتباه دوستی خود را ترک نمائیم، امکان دارد دیگر دوستی برایمان نماند و تنها از دنیا برویم.
- معمولا دروغگوئی از کودکی به چند دلیل در انسان به صورت عادت در می آید، یکی به این دلیل، که بچه ها ناپسند بودن دروغگوئی را نمی دانند و یا اصلا نمی دانند دروغ چیست و دیگر اینکه کودکان بین قدرت تخیل و خلاف واقع سخن گفتن نمی توانند تفاوت قائل شوند و دیگر اینکه چیزی را دوست دارند که به خودشان تعلق داشته باشد و خیلی نمی دانند وقتی چیزی مال دیگران نیست اگر دوست داشته باشند باید آن چیز را بزرگترها برایشان بخرند و یا کاری دوست دارند انجام دهند علت اینکه بزرگترها می گویند انجام نده را درک نمی کنند و دیگر اینکه کودکان از ترس دعوای دیگران به دروغ گفتن دچار می شوند و بعضی اوقات این رفتار از روی ترس به عادت تبدیل می شود، به دلیل اینکه رفتار با کودکان باید از دانائی و روشنگریهائی متناسب با سن بچه ها صورت پذیرد لذا لازم است پدر مادر ها و مربیان و معلمان و کسانی که با کودکان سر و کار دارند از دانش لازم و گفتارها و رفتارها و تاثیرگذاریهای مناسب با کودکان برخوردار باشند، در ضمن در نوجوانان و جوانان هم مسائل مشابه به این مسائل دیده می شود ، که ضرورت دارد با آگاهیهای متناسب آنها را در ترغیب به راستگوئی و رفتار درست و اصلاح و تصحیح رفتار یاری دارد. ضرورت دارد پدران و مادران و مربیان و مبلغین و معلمین دانش لازم را در هدایتها و راهنمائیها و رفتار مناسب در مواردی که فرد به دروغ دچار می شود را متناسب با سن فرد را بهرمند شوند و همچنین بزرگترها خود باید الگوی گفتاری و رفتاری مناسبی برای کودکان و نوجوانان و جوانان و افراد جامعه باشند.
- باید از خداوند خواست که انسان را به رشد و تعالی و آگاهی دانش رساند و همچنین خداوند انسان را، آگاه بر رذائل و فضائل اخلاقی بنماید و نفس انسان را زکیه نماید و منزه از عیبها و نقصها نماید و خداوند بگونه ای بر انسان تسلط و سیطره داشته باشد، که انسان همیشه به صراط مستقیم و انجام فضائل اخلاقی هدایت شود و از انحرافات و انجام رذائل در امان عنایات و محافظت خداوند باشد و به علم و حکمت و نور و هدایت خداوند همیشه در صراط مستقیم محافظت شود.
- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی