احادیث و فلسفه و تاثیرات حج سخنانی گوهربار از معصومین سلام الله علیهم
قال علی علیه السلام:
الله الله فی بیت ربکم لا تخلوه ما بقیتم فانه ان ترک لم تناظروا.
علی(ع) فرمود: خدا را! درباره خانه پروردگارتان در نظر داشته باشید تا هستید، آن را خالی نگذارید. زیرا اگر حج متروک شود نظر رحمت خدا از شما قطع خواهد شد. بحارالانوار ج 96 16
عن ابی جعفر الباقر علیه السلام فی قول الله تبارک و تعالی:
«ففروا الی الله انی لکم منه نذیر مبین »
قال: حجوا الی الله.
امام باقر(ع) درباره آیه شریفه «ففروا الی الله انی لکم منه نذیر مبین » فرموده است: منظور از فرار بسوی خدا آن است که آهنگ حج کنید. معانی الاخبار ص 222
عن ابی عبدالله علیه السلام قال:
الحاج و المعتمر وفدالله ان سالوه اعطاهم و ان دعؤه اجابهم و ان شفعوا شفعهم و ان سکتوا ابتداهم و یعوضون بالدرهم الف الف درهم امام صادق علیه السلام فرمود:
حاجی و عمره گزار مهمان خدایند. اگر چیزی بخواهند به ایشان دهد. اگر او را بخوانند، پاسخ می گوید. اگر شفاعت کنند. شفاعت ایشان را می پذیرد، اگر سکوت کنند، با آنان آغاز سخن می کند و در برابر هر درهمی که خرج کرده اند، یک میلیون درهم به آنان می پردازد. ملاذ الاخبار ج 7 226
عن الباقر علیه السلام من نظر الی الکعبة لم یزل یکتب له حسنة و یمحی عنه سیئة حتی یصرف بصره عنها.
امام باقر -علیه السلام- فرمود:
هر کس به کعبه نگاه کند. تا وقتی به آن می نگرد مدام کار نیک برایش نوشته می شود و گناهش پاک می شود تا وقتی دیده از آن برگرداند. بحار الانوار ج 96 65
عن النبی صلی الله علیه و اله و سلم انه قال:
من طاف بهذا البیت اسبوعا و احسن صلاة رکعتیه غفرله.
پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله- فرمود:
هرکس هفت بار به دور این خانه طواف کند و دو رکعت نماز طواف را بخوبی انجام دهد. گناهش آمرزیده شود.
بحارالانوار ج 96 49
قال ابو جعفر علیه السلام والحجر کالمیثاق و استلامه کالبیعة و کان اذا استلمه قال:
اللهم امانتی ادیتها و میثاقی تعاهدته لیشهدلی عندک بالبلاغ.
امام باقر -علیه السلام- فرمود:
حجرالاسود مثل یک پیمان است و دست کشیدن بر آن چون بیعت [با خدا] است وقتی حضرت دست بر حجرالاسود می کشید می فرمود: خدایا! امانتم را ادا کردم. میثاق خود را تجدید کردم، تو گواه باش که من وظیفه ام را بپایان رساند. بحار الانوار ج 96 48
سئل الصادق علیه السلام لم کره الصیام فی ایام التشریق؟ فقال:
لان القوم زوار الله و هم فی ضیافته و لا ینبغی للضیف ان یصوم عند من زاره و اضافه.
از امام صادق -علیه السلام- سئوال شد:
چرا روزه ایام تشریق «11 - 12 - 13 ذی حجة » نامطلوب است. حضرت فرمود: زیرا مردم، زائران خدا و مهمان وی هستند. و شایسته نیست که مهمان در نزد میزبان و کسی که به دیدارش رفته روزه بگیرد. بحار الانوار ج 96 34
عن ابی جعفر -علیه السلام- قال:
قلت له: لم سمی البیت العتیق؟ قال: لانه حر عتیق من الناس و لم یملکه، احد.
از امام باقر -علیه السلام- سؤال شد، چرا کعبه را بیت العتیق نامیده اند؟
فرمود: زیرا این خانه آزاد است و رها شده و در ملکیت هیچ کس درنیامده است. بحارالانوار ج 96 59
عن ابی عبدالله -علیه السلام- قال: ان الله عزوجل حرمات ثلاث لیس مثلهن شی ء کتابه و هو حکمه و نوره و بیته الذی جعله قبلة للناس لایقبل من احد توجها الی غیره و عترة نبیکم.
امام صادق -علیه السلام- فرمود:
خدای عزوجل سه ناموس محترم و مقدس دارد که هیچ چیز به حرمت آن نرسد.
کتابش که فرمان او و نور اوست و خانه اش که آنرا قبله مردم قرار داده و توجه به جایی غیر آن از هیچ کس پذیرفته نیست و عترت پیامبر شما. بحار الانوار ج 96 60
قال رسول الله صلی الله علیه و آله ان الله اختار من البلدان اربعة فقال عزوجل: و التین والزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین. و التین المدینة و الزیتون بیت المقدس و طور سینین الکوفة و هذا البلد الامین مکة.
رسول خدا -صلی الله علیه و آله- فرمود:
خداوند از شهرهای چهار شهر برگزیده است و فرموده: والتین و الزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین. منظور از تین مدینه و منظور از زیتون بیت المقدس است و مقصود از طور سینین کوفه و مقصود از این شهر امن، مکه معظمه است. بحار الانوار ج 96 77
قال ابو جعفر علیه السلام لایقبل الله عزوجل حجا و لاعمرة من مال حرام
امام باقر -علیه السلام- فرمود: خداوند عزوجل، حج و عمره از مال حرام را قبول نمی کند. بحارالانوار ج 96 120
عن ابی جعفر قال:
ما یعبؤ بمن یؤم هذا البیت اذا لم یکن فیه ثلاث خصال:
ورع یحجزه عن معاصی الله و حلم یملک به غضبه و حسن الصحابة لمن صحبه.
امام باقر -علیه السلام- فرمود:
کسی که قصد این خانه می کند اگر سه خصلت نداشته باشد، مورد اعتنا قرار نخواهد گرفت:
1- ورعی که او را از گناهان بازدارد.
2- بردباری که جلو خشمش را بگیرد.
3- حسن معاشرت با همراهان. خصال ج 1 97 و بحار الانوار ج 96 121
عن ابی جعفر علیه السلام قال:
لیس علی النساء اجهار التلبیة و لاالهرولة بین الصفا و المروة ولااستلام الحجر الاسود و لادخول الکعبة و لاالحلق انما یقصرون من شعورهن...
امام باقر -علیه السلام- فرمود:
برای زنان در حج این امور لازم نیست:
1- بلند گفتن لبیک 2- هروله بین صفا و مروه [که نوعی دویدن است]
3- دست کشیدن بر حجرالاسود 4- ورود به کعبه 5- سرتراشیدن، تنها باید قدری از موی خود را کوتاه کنند.
بحارالانوار ج 96 189
عن ابی عبدالله -علیه السلام- قال:
لله تبارک و تعالی حول الکعبة عشرون و مائة رحمة منها ستون للطائفین و اربعون للمصلین و عشرون للناظرین.
امام صادق -علیه السلام- فرمود:
خداوند تبارک و تعالی در پیرامون کعبه صدو بیست بخش رحمت دارد، شصت قسمت آن برای طواف کنندگان چهل قسمت برای نمازگزاران و بیست قسمت برای ناظران کعبه است. بحارالانوار، ج 96 202
عن الباقر -علیه السلام- قال:
صلاة فی المسجد الحرام افضل من مائة الف صلاة فی غیره من المساجد.
امام باقر -علیه السلام- فرمود:
یک نماز در مسجد الحرام از صد هزار نماز در مساجد دیگر برتر است. بحار الانوار، ج 96 241
عن الرضا -علیه السلام- قال: کان ابو جعفر یقول:
ما من بر و لا فاجر یقف بجبال عرفات فیدعو الله الا استجاب الله له.
اما البر ففی حوائج الدنیا و الاخرة و اما الفاجر ففی امر الدنیا.
امام رضا-علیه السلام- فرمود:
هیچ نیکوکا و بدکاری در کوههای عرفات دعا نمی کند مگر اینکه خدا دعایش را می پذیرد. دعای نیکوکاران را در حوائج دنیا و آخرت و دعای بدکاران را در کار دنیا می پذیرد. بحار الانوار ج 96 251
عن النبی -صلی الله علیه و آله- قال:
اعظم اهل عرفات جرما من انصرف و هو یظن انه لن یغفرله.
پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله- فرمود:
گناه کسی از همه بزرگتر است که از عرفات برگردد و خیال کند آمرزیده نخواهد شد. بحار الانوار ج 96 248
عن ابی عبدلله -علیه السلام- فی رمی الجمار قال:
له بکل حصاة یرمی بها تحط عنه کبیرة موبقة.
امام صادق -علیه السلام- درباره رمی جمرات فرمود:
با هر سنگریزه ای که حاجی می زند یک گناه کبیره هلاکت بار از وی فرو می ریزد. بحار الانوار ج 96 273
عن علی بن جعفر عن اخیه موسی -علیه السلام- قال:
سئلته عن رمی الجمار لم جعل قال:
لان ابلیس اللعین کان یتراءی لابراهیم -علیه السلام- فی موضع الجمار. فرجمه ابراهیم -علیه السلام- فجرت السنة بذلک.
علی بن جعفر می گوید: از امام کاظم -علیه السلام- پرسیدم: چرا رمی جمرات واجب شده است؟
فرمود: چون ابلیس لعین در جایگاه این سنگها برای ابراهیم -علیه السلام- ظاهر شد و آن حضرت او را سنگسار کرد، این کار در حج سنت شد. بحار الانوار ج 96 273
قال علی بن الحسین -علیه السلام- فی حدیث له:
اذا ذبح الحاج کان فداه من النار.
امام سجاد -علیه السلام- در ضمن یک حدیث فرمود:
وقتی حاجی قربانی را ذبح کند در برابر آتش جهنم فدیه او خواهد بود.
بحار الانوار ج 96 288
عن النبی -صلی الله علیه و آله- انه قال:
من رای [زار] قبری حلت له شفاعتی و من زارنی میتا فکانما زارنی حیا.
پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله- فرمود:
هر کس قبر مرا زیارت کند شفاعت من برای او روا گردد. و هر کس پس از مرگ به زیارت من بیاید گویا در زندگی مرا دیدار کرده است. بحار الانوار ج 96 334
عن علی علیه السلام قال:
نزل جبرئیل عی النبی صلی الله علیه و آله و سلم فقال: یا محمد مر اصحابک بالحج و الثلج، فالحج رفع الاصوات بالتلبیة و الثلج نحر البدن.
امام علی علیه السلام فرمود:
جبرئیل بر پیامبر فرود آمد و گفت: ای محمد یارانت را به عج و ثج فرمان ده. عج یعنی فریاد و لبیک برآوردن و ثج یعنی قربانی کردن شتران. معانی الاخبار، ص 224.
عن ابی جعفر -علیه السلام- قال:
انما امر الناس ان یاتوا هذه الاحجار فیطوفو بها ثم یاتونا فیخبرونا بولایتهم و یعرضوا علینا نصرهم.
امام باقر -علیه السلام- فرمود: مردم مامور شده اند بیایند دور این سنگها طواف کنند سپس نزد ما بیایند و اعلام وابستگی و حمایت و یاری نمایند. بحار الانوار، ج 96 374
عن ابی عبدالله علیه السلام من لقی حاجا فصافحه کان کمن استلم الحجر.
امام صادق -علیه السلام- فرمود:
هر کس با حاجی دیدار کند و با او مصافحه نماید گویا بر حجرالاسود دست کشیده است. بحار الانوار، ج 96 384
ولیمه حج
قال رسول الله صلی الله علیه و آله:
لا ولیمة الا فی خمس فی عرس او خرس او عذار او وکار او رکاز فاما العرس فالتزویج، و الخرس النفاس بالولد و العذار الختان و الوکار الرجل یشتری الدار و الرکاز الذی یقدم من مکة.
رسول خدا -صلی الله علیه و آله- فرمود:
ولیمه ای نیست مگر در پنج مورد:
1- در عروسی 2- در تولد کودک 3- در ختنه سوران 4- در خرید منزل 5- در بازگشت از سفر مکه.
بحار الانوار ج 96 384
عن معاویة بن عمار، قال:
سئلت ابا عبدالله علیه السلام عن یوم الحج الاکبر فقال: هو یوم النحر و الاصغر العمرة.
معاویة بن عمار گوید:
از امام صادق علیه السلام پرسیدم روز حج اکبر چه روزی است؟ حضرت فرمود: روز حج اکبر روز عید قربان است و حج اصغر عمره است. معانی الاخبار، ص 295
برداشت و راهبرد و رهنمودِ مسائل و فلسفه و تاثیرات حج سخنانی گوهربار از معصومین سلام الله علیهم
- توصیه به انجام اعمال حج را جدی باید گرفت، زیرا قطع شدن رحمت خداوند بر اثر خالی گذاشتن خانه خداوند و انجام ندادن اعمال حج است و بی توجهی به انجام اعمال حج در واقع بی توجّهی به انجام ندادن امرِ و خواسته خداوند خالقِ انسانها است.
- امام باقر(ع) درباره آیه شریفه «ففروا الی الله انی لکم منه نذیر مبین » فرموده است: منظور از فرار بسوی خدا آن است که آهنگ حج کنید.
- امر به فرار از پستیهای دنیوی و رفتن بسوی خداوند همان به امر بندگی خداوند برای به کمال رسیدن انسان می باشد.
- حاجی و عمره گزار مهمان خدایند.
- اگر حاجی چیزی بخواهند به ایشان دهد.
- اگر حاجی او را ( خداوند را ) بخوانند، پاسخ می گوید.
- اگر حاجی شفاعت کنند. شفاعت ایشان را می پذیرد.
- اگر حاجی سکوت کنند، ( خداوند ) با آنان آغاز سخن می گوید.
- در برابر هر درهمی که حاجی خرج کرده، یک میلیون درهم به آنان می پردازد.
- انسان در انجام اعمال حج مورد توجّهات و عنایات خاص خداوند قرار می گیرد.
- هر کس به کعبه نگاه کند. تا وقتی به آن می نگرد مدام کار نیک برایش نوشته می شود و گناهش پاک می شود تا وقتی دیده از آن برگرداند.
- اعمال حج با توجّهات لازم و مستمر به خالق یکتای بی همتا و پروردگار و هدایت کننده انسانها، عزم و اقدام مؤثر و مفیدی هست، که موجب افزایش اعمال نیک و آمرزش و پاک شدن گناهان انسان می شود و در ارتقاء تعالی انسانها و جامعه انسانی به حول و قوه الهی مؤثر است.
- هرکس هفت بار به دور این خانه طواف کند و دو رکعت نماز طواف را بخوبی انجام دهد. گناهش آمرزیده شود.
- چون حجرالاسود از آیات الهی است، محلی هست ( در صورت امکان دست بر حجرالاسود می کشید ) برای اظهار ادای دین و تجدید میثاق خداوند و گواه گرفتن خداوند به اینکه وظیفه بندگیِ خداوند را انجام داده اید.
- روزه یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ذی حجه به این دلیل نامطلوب است که مردم، زائران خدا و مهمان وی هستند. و شایسته نیست که مهمان در نزد میزبان و کسی که به دیدارش رفته روزه بگیرد.
- کعبه را بیت به این دلیل العتیق نامیده اند، زیرا این خانه آزاد است و رها شده و در ملکیت هیچ کس درنیامده است.
- در نزد خداوند عزوجل سه مورد دارای حرمت بسیار بالا هست، اول کتاب آیاتِ خداوند که فرمان خداوند است و نور اوست و دوم خانه اش ( هم مکه و هم مساجد خانه خداوند است ) که آنرا قبله مردم قرار داده و توجه به جایی غیر آن از هیچ کس پذیرفته نیست و سوم عترت پیامبر خداوند است که دارای حرمت بسیار بالا هست.
- خداوند از شهرها، چهار شهر برگزیده است ( و فرموده: والتین و الزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین. )، منظور از تین مدینه و منظور از زیتون بیت المقدس است و مقصود از طور سینین کوفه و مقصود از این شهر امن، مکه معظمه است.
- خداوند عزوجل، حج و عمره از مال حرام را قبول نمی کند.
- باید مراقب بود همه کارها از جمله انجام اعمال مذهبی را با مال حلال انجام داد، مالی که طهارت و حلال بودن آن بر اساس آیات الهی و احادیث باشد.
- کسی که قصد خانه خداوند دارد اگر سه خصلت نداشته باشد، مورد اعتنا خداوند قرار نخواهد گرفت:
1 - ورعی که او را از گناهان بازدارد.
2- بردباری که جلو خشمش را بگیرد.
3- حسن معاشرت با همراهان.
- برای زنان در حج این امور لازم نیست:
1- بلند گفتن لبیک 2- هروله بین صفا و مروه [که نوعی دویدن است]
3- دست کشیدن بر حجرالاسود 4- ورود به کعبه 5- سرتراشیدن، تنها باید قدری از موی خود را کوتاه کنند.
- خداوند تبارک و تعالی در پیرامون کعبه زمان انجام اعمال حج صدو بیست بخش رحمت دارد، شصت قسمت آن برای طواف کنندگان چهل قسمت برای نمازگزاران و بیست قسمت برای ناظران کعبه است.
- پاداش یک نماز در مسجد الحرام از صد هزار نماز در مساجد دیگر برتر است.
- هیچ نیکوکا و بدکاری در کوههای عرفات دعا نمی کند مگر اینکه خدا دعایش را می پذیرد. دعای نیکوکاران را در حوائج دنیا و آخرت و دعای بدکاران را در کار دنیا می پذیرد.
- نباید در زمان برگشت از عرفات ناامید بود، زیرا گناه کسی از همه بزرگتر است که از عرفات برگردد و خیال کند آمرزیده نخواهد شد.
- فلسفه رمی جمرات عبارت است از: 1- با هر سنگریزه ای که حاجی می زند یک گناه کبیره هلاکت بار از وی فرو می ریزد. 2- چون ابلیس لعین در جایگاه این سنگها برای ابراهیم -علیه السلام- ظاهر شد و آن حضرت او را سنگسار کرد، این کار در حج سنت شد.
- پاداش قربانی عبارت است ار اینکه وقتی حاجی قربانی را ذبح کند در برابر آتش جهنم فدیه او خواهد بود.
- هر کس قبر حضرت محمد سلام الله علیه را زیارت کند شفاعت حضرت برای او روا گردد. و هر کس پس از مرگ به زیارت من بیاید گویا در زندگی مرا دیدار کرده است.
- عج و ثج در حج عبارت است از: عج به معنای با صدای بلند لبیک برآوردن و ثج به معنای قربانی کردن چهارپایان است.
- مردم مامور هستند در اعمال حج طواف نمایند سپس به معصومین سلام الله علیهم مراجعه نمایند و اعلام وابستگی و حمایت و یاری و بیعت با معصومین سلام الله علیهم و امام زمانشان سلام الله علیه از روی معرفت داشته باشند.
- هر کس با حاجی دیدار کند و با او مصافحه نماید گویا بر حجرالاسود دست کشیده است. ( و پیمان و عهد در اطاعت از خداوند بسته است. )
33- ولیمه در پنج مورد هست: 1- در عروسی 2- در تولد کودک 3- در ختنه سوران 4- در خرید منزل 5- در بازگشت از سفر مکه.
- روز عید قربان حج اکبر محسوب می شود و حج عمره، حج اصغر محسوب می شود.
- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.
- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی