بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
شرحی بر انشراح نظریات وحی خداوند در سوره تکاثر کتاب قرآن
سوره ۱۰۲: التكاثر - جزء ۳۰ - ترجمه فولادوند
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ ﴿۱﴾ تفاخر به بيشترداشتن شما را غافل داشت (۱)
حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ ﴿۲﴾ تا كارتان [و پايتان] به گورستان رسيد (۲)
كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۳﴾ نه چنين است زودا كه بدانيد (۳)
ثُمَّ كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۴﴾ باز هم نه چنين است بزودی خواهید دانست (۴)
كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ ﴿۵﴾ هرگز چنين نيست اگر علماليقين داشتيد (۵)
لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ ﴿۶﴾ به يقين دوزخ را مى بينيد (۶)
ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ ﴿۷﴾ سپس آن را قطعا به عيناليقين درمى يابيد (۷)
ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ ﴿۸﴾ سپس در همان روز است كه از نعمت [روى زمين] پرسيده خواهيد شد (۸)
(اطلاعات عمومی پیامها و راهبردها و راهکارهای سوره تكاثر ):
102 ـ تكاثر ـ مكي ـ 8 آيه ـ 28 كلمه ـ 120 حرف
(معني):افزون طلبي در ثروت.
(علت نامگذاري):آيه اول و دوم سوره از تكاثر يعني افزون طلبي و فخر نمودن به مال و قوم بسيار نكوهش نموده است و يك پيام عبرت انگيز و بيدار كننده است. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 132 – جعفر شيخ الاسلامي.
(مأخذ نامگذاري): سوره تكاثر به معني مباهات و فخر نمودن به مال بسيار و قوم بسيار(كفار قريش براي فخر فروشي به كثرت خويش قبرهاي قبيله خود را نيز مي شمردند و به حساب مي آوردند) مأخذ نامگذاري آيه اول سوره است. داستنيهاي قرآن – ص 184 – مصطفي اسرار.
(نامهاي ديگر): ندارد.
(ترتيب نزول و جمع آوري سوره تكاثر):
به ترتيب جمع آوري،صد و دومين سوره است.
به ترتيب نزول،پانزدهمين سوره است كه بعد از سوره«كوثر»و قبل از سوره«ماعون»نازل شده است.
(ترتيب آغاز و پايان سوره تكاثر):
آغاز:«اَلْهيكُمُ التَّكاثُرُ».
پايان:«ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيمِ». آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 132 – جعفر شيخ الاسلامي.
(اطلاعات عمومي سوره تكاثر):
1ـ تكاثر يعني چه؟تكاثر يعني فزون خواهي در مال و فرزندان.
2ـ سوره تكاثر در شأن چه كساني نازل شده است؟درباره دو طايفه از قريش به نام بنو سهم و بنو عبد مناف. (نمونه بينات در شأن نزول آيات ص 877 در اين مورد روايات ديگري هم وجود دارد) ـ پرسش و پاسخ هايي در شناخت تاريخ و علوم قرآني – ص 117 / 213 – دكتر مجيد معارف.
(محتواي سوره تكاثر):
1- سرزنش افرادي كه بر اساس مطالب موهوم بر يكديگر تفاخر مي كنند،(از جمله مال و قوم و قبيله).
2- هشداري نسبت به مسأله معاد و قيامت و آتش دوزخ.
3- هشدار در زمينه مسأله سؤال و باز پرسي از نعمتها. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 132 – جعفر شيخ الاسلامي.
پیامها و راهبردها و راهکارهای شرحی بر انشراح نظریات وحی خداوند در سوره تکاثر کتاب قرآن
- نظریه رهنمودِ (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان) نشانگر این است خداوند همواره رحمتش شامل بندگانش می باشد ولی برای بندگانی که همواره از رهنمودهای خداوند به تعالی و رضایتمندی خداوند بهره مند می شوند، شامل رحمت خاص و ویژه خداوند هم حالشان می شود.
- نظریات رهنمودهایِ (أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ ﴿۱﴾ تفاخر به بيشترداشتن شما را غافل داشت (۱) حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ ﴿۲﴾ تا كارتان [و پايتان] به مقبرهها رسيد (۲)كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۳﴾ نه چنين است بزودی خواهید دانست. (۳)ثُمَّ كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۴﴾ باز هم نه چنين است بزودی است، كه بدانيد. (۴)كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ ﴿۵﴾ هرگز چنين نيست اگر علماليقين داشتيد (۵))، دلالت دارد بر اینکه از جمله ارزشها و شاخصهای دینی عبارت است از:
- تکاثر ثروت طلبی یا انباشته نمودن ثروت است بطوری که در تعالی اقتصادی بکار گرفته نشود و رهنمودهای دینی را برای پاکیزه بودن مال و ثروت را بدرستی اجرا ننماید و موجب تفاخر باشد...
- تفاخر به مال و ثروت و جمعیت و یا هر دارائی دیگر غفلت به همراه دارد. ( بعضی بقدری به مال و جمعیت خود تفاخر نمودند که حتی به تعداد و جمعیّت مقبرههای مردگان خود افتخار می کردند و از ارزشهای رضایتمندی خداوند و بندگی نمودن خداوند غافل شده بودند.) 3- از نظر خداوند شاخص ارزشمندی و والائی انسانها به دارائیها و نفرات جمعیّت جامعۀ انسانی نمی باشد و ارزش ها در نزد خداوند، رعایت تقوای الهی و به رضایتمندی خداوند بندگی خداوند نمودنِ انسانها می باشد. در آیه ۱۳ سوره حجرات خداوند متعال فرموده است: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ؛ اى مردم ما شما را از مرد و زنى آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایى متقابل حاصل کنید در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست بىتردید خداوند داناى آگاه است». 4- انسانها در آینده نزدیک به اشتباهات خود پی خواهند برد. ( در اینجا خداوند ضمن انذار از پرهیز از رذیلت فخر فروشی، خداوند انسانها را از منکر رذیلت فخر فروشی که انسان را از بندگی خداوند باز می دارد، نهی نموده است. 5- انسانها برای اینکه دچار ارزشهای اشتباه فرهنگی و اعتقادی نباشند، باید با اعتقادات دینی و کتابهای آسمانی بخصوص کتاب قرآن که کتاب کاملی هست و همچنین سخنان چهارده معصوم سلام الله علیهم، بیشتر آشنا باشند. 6- انسانها به خاطر اینکه به رشد و علم الیقین برسند باید با حقایق آشنا باشند و شناخت بیشتر داشته باشند، به همین دلیل باید مطالعا تشان را بیشتر نمایند و بررسی نمایند که آیا ارزشها و باورهای و اعتقادات فرهنگی فردی و اجتماعی جامعه شان مورد قبول و رضایتمندی خداوند هست؟ و باید باور و ارزشها و اعتقادات فرهنگی جامعه شان چکونه باشد که مورد رضایت خداوند باشد؟ 7- علم الیقین دانش و علمی هست که در رابطه با حقایق هستی می باشد، که با مطالعه و تحقیق در مورد آیات خداوند که از طریق وحی آمده است و همچنین آشنائی و مطالعه رهنمودهای پیامبران و امامان معصوم سلام الله علیهم بدست می آید و همچنین علم الیقین با تفکر و اندیشه در مورد آفریدهها و امورات خداوند در آفرینش بدست می آید. 8- اگر انسانها علم الیقین داشته باشند به اشتباه نمی افتند، بیشتر اشتباهات به دلیل جهل و رذائل اخلاقی هست.
- نظریات رهنمودهایِ ( لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ ﴿۶﴾ به يقين دوزخ را مى بينيد (۶) ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ ﴿۷﴾ سپس آن را قطعا به عيناليقين درمى يابيد (۷) ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ ﴿۸﴾ سپس در همان روز است كه از نعمت [روى زمين] پرسيده خواهيد شد (۸) ) دلالت دارد بر اینکه: 1- عده ای از انسانها در قیامت وقتی با جهنم که آثارِ عقاید و رفتارهای اشتباهشان می باشد، روبرو می شوند، با حقایقی که خالق یکتا و توانا در کتابهای آسمانی و پیامبران و معصومین سلام الله علیهم در رهنمودهایشان، به مردم تذکّر می دادند و مردم را بدینوسیله هدایت می نمودند، حقایق عالی بوده، که خداوند به تعالی اراده بر این داشته که با رسالت رهنمودهای پیامبران و امامان معصوم سلام الله علیهم و کتابهای آسمانی، مردم جهان و انسانها را از گمراهیها و نادانیها و باورها و عقاید و فرهنگها و ارزشهای نادرست آگاه نماید و آنها را از عقاید و رفتارهای اشتباه باز دارد و آنها را با زندگی سعادتمندانه و قابل قبول خداوند آشنا نماید تا آنها هم دنیای سعادتمندانه ای داشته باشند و هم بعد از مرگ آخرت سعادتمندانه ای داشته باشند. 2- انسانهائی که بر باورها و عقاید و اعتقادات اشتباه خود اصرار می ورزند و از اعمال اشتباه خود توبه نمی نمایند و به اعمال اشتباه خود را آلوده می نمایند، با دیدن جهنم به عین الیقین می رسند. 3- عین الیقین به یقینی گفته می شود که با مشاهده واقعیات حقایق هستی یقین به عینیت می رسد. کسانی که به علم الیقین به حقایق هستی دست نیابند، اگر هماهنگی با شاخصها و معیارها و رهنمودهای مورد قبول خداوند نداشته باشند، برایشان بسیار سنگین تمام می شود و با عین الیقین به حقایق هستی دست می یابند که آنموقع دیگر دیر شده است، بطور مثال نتیجه عقاید و باورهای اشتباهشان را در روز قیامت با قرار گرفتن و دیدن آتش جهنم متوجه می شوند که نتیجه باورها و عقاید اشتباه آنها جهنم است، واقعیتی که در نتیجه افکار و عقاید و رفتار اشتباه برای خود پیش می فرستند و در قیامت با واقعیت حقیقت را در می یابند، عین الیقین نامیده می شود. 4- علم الیقین بر عین الیقین بدین دلیل ارجعیت دارد که انسان حتما تلخی و شکست را تجربه نمی کند، چون با علم و دانش کارش صورت می پذیرد. 5- در قیامت از نعمتهائی که به انسانها عطا شده است و می توانستند با آن نعمتها عقاید درستی داشته باشند و به رضایتمندی خداوند عمل نمایند، از ان نعمتها پرسیده می شود که چرا برای دریافت حقایق از آن نعمتها استفاده ننموده اید؟ ( نعمتهای خداوند بسیار هستند، از آفرینش اعضای بدن انسان تا آفرینش طبیعت و هدایت انسانها، از جمله نعمتها که در مورد چگونگی استفاده آن و چگونگی بدست آوردن آن پرسش می شود، عبارت است از: نعمت عمر، نعمت اموال، نعمت ثروت، نعمت خواندن و نوشتن، نعمت عقل و اندیشه، نعمت کتابهای آسمانی قرآن، نعمت رهنمودهایِ پیامبران و امامان معصوم سلام الله علیهم، نعمت عقل و اندیشه در کتاب خداوند و نعمت تفکر و اندیشه در طبیعت و امور خداوند و نعمت شناخت زندگی سعادتمندانه از نظر خداوند در دنیا و آخرت و نعمت شناخت کارهای نیکو و انجام کارهای نیکو. )، در آیه ۱۰۳ آلعمران نیز خداوند میفرماید: «وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنتُمْ عَلَىَ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَکُم مِّنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ؛ و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان [یکدیگر] بودید پس میان دلهاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شدید و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید اینگونه خداوند نشانههاى خود را براى شما روشن مىکند باشد که شما راه یابید»، به این مسئله اشاره شده است و در روایتی چنین آمده است: رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم :لا تَزولُ قَدَما عَبدٍ يَومَ القيامَةِ حَتّى يُساَلَ عَن اَربَعٍ عَن عُمُرِهِ فيما اَفناهُ وَ عَن شَبابِهِ فيما اَبلاهُ وَ عَن مالِهِ مِن اَينَ َ اكْتَسَبَهُ وَ فِيمَا أَنْفَقَهُ وَ عَنْ حُبِّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ؛انسان، در روز قيامت، قدم از قدم برنمى دارد، مگر آن كه از چهار چيز پرسيده مى شود : از عمرش كه چگونه گذرانده است، از جوانى اش كه چگونه سپرى كرده، از ثروتش كه از كجا به دست آورده و چگونه خرج كرده است و از دوستى ما اهل بيت [پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم]. خصال ص 253، ح 125
6- سوره تکاثر توجه ویژه به نهی تفاخر از زیاد بودن مال و اموال و جمعیت بخصوص جمعیت مردگان دارد و آینده نگری درایت و توجه به آخر و عاقبت اعمال و توجه به توحید و رضایتمندی خداوند و معادشناسی دارد. با این اوصاف درستی ضرب المثل برازندگی به دارندگی هست، حتما نمی تواند ضرب المثل ارزشی محسوب شود، به دلیل اینکه دارندگی در ضرب المثل فوق اگر فخر فروشی به دارائیهای مادی باشد فخر فروشی محسوب می شود ولی اگر برازندگی به تعالی رفتاری و تقوای الهی و بهره مندی از رحمت الهی باشد، کاری حسنه و دارائی نیکو محسوب می شود.
- نظریات معصومین سلام الله علیه در رابطه با فخر فروشی و تکاثر
- امام علی سلام الله علیه: لا حُمقَ أعظَمُ مِن الفَخرِ.حماقتى بزرگتر از فخرفروشى نيست. غرر الحكم، تمیمی آمدی، ح۱۰۶۵۵.
-
- امام علی سلام الله علیه: ما لابنِ آدمَ و الفَخرِ؟! أوَّلُهُ نُطفَةٌ، و آخِرُهُ جِيفَةٌ، و لا يَرزُقُ نفسَهُ، و لا يَدفَعُ حَتفَهُ. آدميزاد را چه به فخرفروشى! آغازش نطفهاى است و فرجامش مردارى. نه مىتواند خود را روزى دهد و نه مىتواند جلو مرگ خويش را بگيرد. نهج البلاغة، الحكمة ۴۵۴.
3-4- امام علی سلام الله علیه: أهلَكَ الناسَ اثنانِ: خَوفُ الفَقرِ، وطَلَبُ الفَخرِ. دو چيز مردم رانابود كرده است: ترس از نادارى، و فخرجويى. الخصال، شیخ صدوق، ص۶۹، ح۱۰۲.
-
- امام جعفر صادق عليه السلام: آفَةُ الدّينِ اَلْحَسَدُ وَ العُجْبُ وَ الْفَخْرُ. حسادت و خود پسندي و فخر فروشي، آفت دين هستند. الكافي، جلد 2، صفحه 307
5-4- امام على علیه السلام : يَنْبَغِي لِلْعَاقِلِ أَنْ يَحْتَرِسَ مِنْ سُكْرِ الْمَالِ وَ سُكْرِ الْقُدْرَةِ وَ سُكْرِ الْعِلْمِ وَ سُكْرِ الْمَدْحِ وَ سُكْرِ الشَّبَابِ فَإِنَّ لِكُلِّ ذَلِكَ رِيَاحاً خَبِيثَةً تَسْلُبُ الْعَقْلَ وَ تَسْتَخِفُّ الْوَقَار. سزاوار است كه عاقل ، از مستى ثروت، قدرت ، دانش ، ستايش و مستى جوانى بپرهيزد، چرا كه هر يك را بادهاى پليدى است كه عقل را نابود مى كند و وقار و هيبت را كم مى نمايد . تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 66 ، ح 875
6-4- امام علی عليه السلام :مَن أتَی غَنیاً فَتَواضَعَ لِغِنائِهِ ذَهَبَ اللهُ بِثُلُثَی دینِهِ. هر که نزد ثروتمندی رود و به خاطر دارائیش در برابر او کرنش کند خداوند دو سوم دینش را می برد. تفسیر العیاشی ج 1 ، ص 120 ، ح 379
7-4- امام صادق عليه السلام : اَوْحَى اللّهُ عَز َّو َجَلَّ اِلى مُوسى (علیه السلام ) يا مُوسى (علیه السلام) لا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمالِ وَ لا تَدَعْ ذِكْرى عَلى كُلِّ حالٍ فَاِنَّ كَثْرَةَ الْمالِ تُنْسِى الذُّنوبَ وَ اِنَّ تَرْكَ ذِكرى يُقْسِى الْقُلوبَ؛
خداى عزّوجلّ به موسى علیه السلام وحى كرد: اى موسى! به زيادى ثروت شاد مشو و در هيچ حالى مرا فراموش مكن، زيرا با زيادى ثروت گناهان فراموش مى شود و از ياد بردن من قساوت قلب مى آورد. کافی(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 497 ، ح 7
- نظریات معصومین سلام الله علیه در رابطه با فضیلت خواندن سوره تکاثر قرآن:
1-5- پيامبر اسلام(ص)فرمودند: كسي كه سوره تكاثر را بخواند خداوند در برابر نعمتهايي كه در دنيا به او داده او را مورد حساب قرار نمي دهد و پاداشي به او مي دهد كه گويي هزار آيه قرآن را تلاوت كرده است.(مجمع البيان جلد 10 ص 532) ـ آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 132 – جفر شيخ الاسلامي.
2- 5- در تفسير مجمع البيان است: حضرت صادق(ع)فرموده: هر كه سوره تكاثر را در نماز واجب بخواند ثواب و پاداش صد شهيد در راه خدا براي او نوشته شود و كسي كه آن را در نماز مستحب بخواند ثواب و پاداش پنجاه شهيد براي او است و چهل صف و دسته از فرشتگان در نماز واجب با او نماز مي خوانند. ثواب الاعمال، ص125
3-5- امام صادق(ع)فرمودند: رسول خدا(ص)مي فرمايد: هر كس سوره تكاثر را هنگام خواب بخواند از فتنه و گرفتاري قبر ايمن باشد. درمان با قرآن – ص 160 و 161 – محمد رضا كريمي.
4- 5- امام جعفر صادق(ع)فرمودند: 22 بار سوره تكاثر را بخوانيد(در خلوت) و بعد از آن 1000 بار صلوات بفرستد و حاجت خود را از درگاه ايزد منان بخواند كه خداوند نيز برآورده كند ان شاء الله. درمان با قرآن – ص 160 و 161 – محمد رضا كريمي.
- 5- رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرموده اند: قرائت این سوره برابر با 1000 آیه قرآن می باشد. کنزالعمال
- 5- رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرموده اند: هر کس سوره تکاثر را قرائت نماید در ملکوت ادا کننده شکر، خوانده می شود. الجامع الصغیر، ج2، ص234
- 5- از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده که هر کس سوره تکاثر را قرائت نماید خداوند درباره نعمت هایی که در دنیا به او داده است از او حسابرسی نکند وهر که هنگام باریدن باران آن را بخواند و وقتی آن را به پایان برد خداوند گناهانش را می آمرزد. تفسیرالبرهان، ج5، ص743
- 5- در روایت آمده هر کس هنگام نماز عصر این سوره را بخواند تا غروب روز بعد در امان خواهد بود. تفسیرالبرهان، ج5، ص743
- 5- هم چنین رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرموده اند: هر کس سوره تکاثر را در هنگام خواب با نیت صادق قرائت نماید 70 هزار حسنه به او داده می شود و 70 هزار گناه از او پاک می شود و 70 هزار درجه به او عطا می شود. قرائت کننده این سوره می تواند از خانواده ، همسایه و دوستانش شفاعت کند و خداوند سختی های برخورد با فرشتگان نکیر و منکر را برای او هموار می سازد. الدرالمنثور، ج6، ص386
10-5- امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: 22 بار سوره تکاثر را بخوانید در خلوت، و بعد از آن 1000 بار صلوات بفرستید و حاجت خود را بخواهید که خداوند نیز برآورده خواهد نمود. درمان با قران، ص161
- دعای متناسب با سوره تکاثر
خداوند! آنگاه که بندگانت بر اثر ناآگاهی رفتاری انجام می دهند که مورد تائید و رضایت تو نباشد، به الطاف بی پایانت کاری کن تا بندگان از جهل و نادانی و رذالتها نجات یابند و آنچنان که شایسته الطاف تو هست رفتارشان به سعادتمندی میزان نمایند.
پروردگارا! به الطاف عمیم و منزهی و علم و حکمتت، رذیلتها را بخصوص رذیلت فخر فروشی جمعیت خویشان و میزان مال و ثروت، را از بندگان پیرایش نما و به ارتقاء بخشیدن به منزهی و تعالی رشد و آگاهی و شناخت صحیح از حقایق الهی، بندگانت را به تعالی آراسته نما.
خداوندا! انسانها را در همین دنیا به علم الیقین حقایقت نائل آور و آنان را به رضایتمندی خواسته هایت در تعالی زندگیشان به کمالات یاری ده تا آنگونه به علم الیقین اندیشه ها و باورها و رفتارها و خلقیاتی به تعالی داشته باشند که تو ای خداوند صاحب اسماء الحسنی از آنان انتظارت می باشد.
پروردگارا! همه انسانها را به رشد و تعالی و دانش و منزهی رسان که همه همواره قدردان نعمتهای عظیمت با شند و و تربیت و مادارن و پدارن و عوامل مؤثر در مراکز تعلیم و فرهنگ سازان و رسانه ها را همواره در تعلیم و تربیت الهی بندگانت موفق دار، تا جامعه انسانها و بندگانت آن باشند که تو ای خداوند بزرگ از آنان انتظارت می باشد.
- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی