بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
شرحی بر انشراح سوره لیل کتاب قرآن
(خداوند مالک و روشنگر و هدایتگر دینِ انسانها می باشد)
سوره ۹۲: الليل - جزء ۳۰ - ترجمه فولادوند
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى ۱ سوگند به شب چون پرده افكند ۱
وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى ۲ سوگند به روز چون جلوه گرى آغازد ۲
وَمَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَالْأُنْثَى ۳ و [سوگند به] آنكه نر و ماده را آفريد ۳
إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّى ۴ كه همانا تلاش شما پراكنده است ۴
فَأَمَّا مَنْ أَعْطَى وَاتَّقَى ۵ اما آنكه [حق خدا را] داد و پروا داشت ۵
وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَى ۶ و [پاداش] نيكوتر را تصديق كرد ۶
فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرَى ۷ بزودى راه آسانى پيش پاى او خواهيم گذاشت ۷
وَأَمَّا مَنْ بَخِلَ وَاسْتَغْنَى ۸ و اما آنكه بخل ورزيد و خود را بى نياز ديد ۸
وَكَذَّبَ بِالْحُسْنَى ۹ و [پاداش] نيكوتر را به دروغ گرفت.۹
فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى ۱۰ بزودى راه دشوارى به او خواهيم نمود ۱۰
وَمَا يُغْنِي عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّى ۱۱ و چون هلاك شد [ديگر] مال او به كارش نمى آيد ۱۱
إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَى ۱۲ همانا هدايت بر ماست۱۲
وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَى ۱۳ و در حقيقت دنيا و آخرت از آن ماست ۱۳
فَأَنْذَرْتُكُمْ نَارًا تَلَظَّى ۱۴ پس شما را به آتشى كه زبانه مى كشد هشدار دادم ۱۴
لَا يَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى ۱۵ جز نگونبخت تر[ين مردم] در آن درنيايد ۱۵
الَّذِي كَذَّبَ وَتَوَلَّى ۱۶ همان كه تكذيب كرد و رخ برتافت ۱۶
وَسَيُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى ۱۷ و پاكرفتارتر[ين مردم] از آن دور داشته خواهد شد17
الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى ۱۸ همان كه مال خود را مى دهد [براى آنكه] پاك شود ۱۸
وَمَا لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزَى ۱۹ و هيچ كس را به قصد پاداش يافتن نعمت نمى بخشد ۱۹
إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى ﴿۲۰﴾ جز خواستن رضاى پروردگارش كه بسى برتر است [منظورى ندارد] ۲۰
وَلَسَوْفَ يَرْضَى ۲۱ و قطعا بزودى خشنود خواهد شد ۲۱
(اطلاعات عمومي سوره ليل):
92 ـ ليل ـ مكي ـ 21 آيه ـ 71 كلمه ـ 302 حرف
(معني): شب.
(علت نامگذاري):اولين آيه سوره كه به شب هنگامي كه جهان و انسانها را فرا مي گيرد سوگند خورده است. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 122 – جعفر شيخ الاسلامي.
(مأخذ نامگذاري):سوره ليل به معني شب،مأخذ نامگذاري آيه اول سوره است. دانستنيهاي قرآن – ص 183 – مصطفي اسرار.
(نامهاي ديگر): ندارد.
(ترتيب نزول و جمع آوري سوره ليل):
به ترتيب جمع آوري،نود و دومين سوره است.
به ترتيب نزول،هشتمين سوره است كه بعد از سوره«اعلي»و قبل از سوره«فجر»نازل شده است.
(ترتيب آغاز و پايان سوره ليل):
آغاز:«وَ الَّيْلِ اِذا يَغْشي».
پايان:«اِلا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الاعْلي وَ لَسَوْفَ يَرْضي». آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 122 – جعفر شيخ الاسلامي.
سوره لیل جزء سوره هايي است كه با سوگند آغاز شده اند. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 21 – جعفر شيخ الاسلامي.
پرسشهای سوره ليل:
1ـ ليل به چه معني است؟ ليل به معناي شب است. پرسش و پاسخ هايي در شناخت تاريخ و علوم قرآني – ص 116 – دكتر مجيد معارف.
2- محتواي سوره ليل در رابطه با چه موضوعاتی می باشد؟
1- تقسيم مردم به دو گروه بعد از سه سوگند: انفاق كنندگان با تقوا كه پايان كارشان خوشبختي و سهولت و آرامش است و بخيلان منكر پاداش قيامت كه پايان كارشان:سختي و تنگي و بد بختي است.
2- هدايت همه در دست خداست.
3- انذار همگان از آتش فروزان دوزخ و بشارت به محفوظ ماندن نیکوکاران از آتش جهنم.
4- توصيه به انفاق مال در راه خدا. آشنايي با سوره هايي قرآن – ص 122 – جعفر شيخ الاسلامي.
5- اين سوره مردم را به دو گروه تقسيم مي كند: انفاق كنندگان با تقوي و بخيلاني كه منكر پاداش الهي هستند و پايان كار گروه اول را خوشبختي و آرامش و پايان كار گروه دوم را سختي و بد بختي مي شمرد. دانستنيهاي قرآن – ص 64 – مصطفي اسرار.
پیامها و راهبردهای شرحی بر انشراح سوره لیل کتاب قرآن
* نظریه و رهنمود شروع قرآن با عبارت "( بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ. به نام خداوند رحمتگر مهربان.)"، دلالت دارد بر اینکه 1- شروع خواندن قرآن و شروع کارها با بیان بسم الله الرحمن الرحیم، نشان از اعلام مقصود خواندن قرآن و انجام کار برای رضایتمندی خداوند بخشنده و مهربان است و آنچه مورد رضایت خداوند است موجب رشد و تعالی و سلامت عبادتها و کارهای انسان می شود. 2- خواندن با اعتقاد عبارت بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، نشان موحد بودن فرد و معتقد بودن به خداوند بخشنده و مهربان است. 3- خداوند به بندگانش متذکر می شود که حتی اگر متوجه شدند، آیه ای از عذاب بر کارهای بدی که انجام می دهند شامل آنها می گردد ولی باید بدانند خداوند بخشنده و مهربان است و از رحمت و مغفرت خداوند نا امید نباشند و همیشه از کاری که گناه هست به خداوند پناه آورند و از کاری که عذاب شاملش می شود پرهیز نمایند و دیگر انجامش ندهند تا بخشش و رحمت و مهربانی خداوند شامل آنها گردد و از عذاب گناهی که انجام داده اند، نجات یابند. 4- انجام کار بدون رضایت خداوند و انجام دادن کار بدون ذکر و خواندن نام خداوند ممکن است انسان را در ورطه نفوذ شیطان بیاندازد و این موضوع انسان را از بندگی خداوند خالق یکتای بی همتا و مهربان باز دارد و امکان دارد انسان دچار غفلت شود و انسان در ورطه اطاعت از شیطان قرار گیرد و موجب شود که به خطا رفتن و به گناه آلوده شدن انسان و همچنین از رحمت الهی دور شدن انسان، ممکن شود. 5- بزرگان دین، بسیار تاکید دارند که انسانها در ابتدای هر کاری بسم الله الرحمن الرحیم را به زبان بیاورند. ( تا انسانها از شر شیطان در امان باشند و تحت عنایات خداوند محفوظ بمانند و خود را در محضر خداوند ببینند و کارشان را به تعالی برای رضایت خداوند انجام دهند. )*
ادامه پیامها و راهبردهای شرحی بر انشراح سوره لیل کتاب قرآن
- نظریه و رهنمود آیات اول تا سوم سوره لیل کتاب قرآن در عبارتهای "( وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى ۱ سوگند به شب چون پرده افكند ۱ وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى ۲ سوگند به روز چون جلوه گرى آغازد ۲ وَمَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَالْأُنْثَى ۳ و [سوگند به] آنكه نر و ماده را آفريد ) ۳"، دلالت دارد بر اینکه 1- در آیه اول و دوم سوره لیل، خداوند برای بیان نمودن حقایق از قسم به رویدادهای طبیعی و مخلوقات خود به بزرگی و ارزشمندی یاد نموده است. 2- در آیه سوره لیل، خداوند به خود که خالق طبیعت می باشد، قسم یاد نموده است. 3- در آیه اول سوره لیل در عبارت "وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى ۱ سوگند به شب چون پرده افكند ۱" دلالت دارد بر اینکه اتفاقاتی که برای شب حادث می شود از جمله به پایان رسیدن شب دارای ارزش متعالی در آفرینش می باشد. 4- در آیه دوم سوره لیل در عبارت "وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى ۲ سوگند به روز چون جلوه گرى آغازد۲ " دلالت دارد بر اینکه اتفاقاتی که برای روز حادث می شود از جمله شروع و تجلی روز دارای ارزشمندی خاصی در آفرینش می باشد. 5- در آیه سوم سوره لیل در عبارت "وَمَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَالْأُنْثَى ۳ و [سوگند به] آنكه نر و ماده را آفريد ) ۳"، دلالت دارد بر اینکه خداوند به توانمندی خالقی خود سوگند یاد نموده است و خداوند به عظمت توانمندی علم و حکمت و قادری و غدیری و احسن الخالقینی خود موجودات را از جنسیت نر و ماده آفریده است و بقای آفرینش طبیعت را در طول و عرض زمان استمرار بخشیده است.6- آیه اول و دوم سوره لیل می تواند استعاره ای باشد و اشاره به این داشته باشد که زمانی می رسد که ظلمتها و تاریکی های وهم و جهل و نادانی و ناآگاهیها و رذالتها و رشد نیافتگیها ( رشد نیافتگیهای علم متعالی و اعتقادات حکیمانه و فضیلتها )، به پایان می رسد و خداوند به تعالی اراده خود انسانها بلکه خلقت را به نور خود به روشنیهای دانش و علم و اعتقادات درست و آگاهیها و فضیلتها راهبری و هدایت می نماید. 7- خداوند در بطن خلقت خود پویائی و رشد و تعالی و به کمال رساندن را لحاظ نموده است، به همین سبب همواره لازم است انسانها حق را از باطل و درست را از نادرست مطابق دیدگاه خداوند و خاتم الانبیاء حضرت محمد سلام الله علیه و حجتهای معصوم خداوند ( سلام الله علیهم)، به درستی بشناسند و به کمالات و آگاهی در تحقق خواستگاه بندگی خداوند، به سبک و روش پسندیدۀ خداوند به تعالی عمل نمایند.
- نظریه و رهنمود آیه چهارم سوره لیل در عبارت " إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّى ۴ كه همانا تلاش شما پراكنده است ۴ " دلالت دارد بر اینکه 1- خداوند با تاکید اشاره دارد که تلاشها و سعیها و کارهای شما متفاوت است. ( تفاوتهای رفتاری منطبق به رضایتمندی خداوند عمل نمودن و خلاف رضایتمندی خداوند عمل نمودن، حق و باطل را تشکیل می دهند ولی شاخص شناخت حق و باطل نظریات و رهنمودهای خداوند و پیامبر خداوند حضرت محمد سلام الله علیه و حجتهای خداوند امامان معصوم سلام الله علیهم می باشد.)
- نظریه و رهنمود آیه پنجم و ششم و هفتم سوه لیل در عبارتهایِ فَأَمَّا مَنْ أَعْطَى وَاتَّقَى ۵ اما آنكه [حق خدا را] داد و پروا داشت" به تقوا عمل نمود" ۵ وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَى ۶ و [پاداش] نيكوتر را تصديق كرد ۶ فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرَى ۷ بزودى راه آسانى پيش پاى او خواهيم گذاشت ۷) "، دلالت دارد بر اینکه 1- ادامه عبارتهای آیات پنجم به بعد سوره لیل در ارتباط با آیات قبلی خود بخصوص در ارتباط مستقیم با مقصود خداوند از عبارت آیه چهارم سوره لیل می باشد. ( از جمله نشانه های متفاوت بودن تلاشها و سعی انسانها عبارت است از اینکه، افرادی با فضیلت کارها را شایسته و نیکو با احسان انجام می دهند و افرادی متاثر از رذائل منتج از اشتباهات و بدیهای نگرش و نفس خود به بُخل رفتار می نمایند. در آیات فوق سوره لیل، خداوند در رابطه با انواع رفتارها و نتیجه چنین رفتارهای امر به معروف و نهی از منکر می نماید.) 2- آیه پنجم و ششم سوره لیل گواه و مؤید نوعی از سعیها و تلاشها و کارها برای آن دسته از افرادی هستند که در زندگی خود به راه خداوند هدیه و بخشش و انفاق و صدقات خود را به شایستگی به رضایتمندی خداوند عطا می نمایند و کار خیر خود را از روی صداقت و اخلاص به نیکوئی انجام می دهند و در عین حال تقوا پیشه می نمایند و و در نگرش و گفتار و عمل موحد هستند و عمل نیکو و رفتاری به تقوا شایسته و قوی و رشد یافته و کمال یافته، را لازم می دانند و تصدیق می نمایند. 3- آیه هفتم سوره لیل گواه و مؤید این نظریه هست که به دلیل اینکه بعضی به نیکوئی در راه خداوند رفتار می نمایند و عطایا و هدایا و صدقات و تلاش و سعیشان با رفتار نیکو و خداپسند و کرامت و صداقت همراه می باشد، خداوند هم مسیر راه زندگیشان را برایشان همواره می سازد و خداوند به پاس رفتار و تلاش و سعی پسندیده و کار نیکویشان بهترین وضعیت را برایشان ایجاد می نماید و در کارشان به نیکوئی گشایش می نماید. 4- سبک و روش زندگی انسانهای مؤمن به خداوند باید بر اساس رفتار و تلاش و سعی نیکو به رضایتمندی خداوند خالصانه و با صداقت ( نه از روی ریا و اکراه و اجبار ) و به مهر محبت با تقوا و پاکی و با وارستگی از پَستیها به تعالی صورت بپذیرد. 5-گشایشها و عنایات و توجهات خاص خداوند در اثر سعی و تلاشهای نیکوی انسانها در محبت و کار نیکوی خداپسندانه به رضایتمندی خداوند می باشد. 6- افرادی که می بخشند و هدیه و صدقات و انفاق و زکات و خمس و....در راه خدا می دهند تجلی صفات ارحم الراحمینی و رزاق بودن و رئفت خداوند هستند، که با مهربانی و بخشندگی رفتار می نمایند. ( البته باید در بخشش متعادل رفتار نمود و از افراط و تفریط پرهیز نمود و در بخشش ضمن اینکه نباید بُخل داشت، نباید خود را هم، دچار درماندگی نمود، باید به تعادل رفتار نمود.) 7- خداوند با بیانی پسندیده در آیات پنجم و ششم و هفتم سوره لیل ضمن امر به معروف فضائل اخلاقی، فضیلت شایسته و نیکو و با کرامت و با تقوای عطا و بخشش برای کسبِ رضایتِ خداوند با بشارت پاداش رفتار حسنه و خوب بندگانش را در آسان نمودن مسیر زندگی و گشایش کارها به نیکوکاران مژده می دهد. 8- برای رسیدن به تعالی تجلی فضائل اخلاقی انسانها نیازمندِ عنایات خداوند و مدد گرفتن از رهنمودهای خداوند در کتاب قرآن و همچنین رهنمودهای حجتهای معصوم خداوند ( چهارده معصوم سلام الله علیهم )، می باشند.
- نظریه و رهنمودهای آیات نهم و دهم و یازدهم سوره لیل کتاب قرآن در عبارتهای "( وَأَمَّا مَنْ بَخِلَ وَاسْتَغْنَى ۸ و اما آنكه بخل ورزيد و خود را بى نياز ديد ۸ وَكَذَّبَ بِالْحُسْنَى ۹ و [پاداش] نيكوتر را به دروغ گرفت.۹ فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى ۱۰ بزودى راه دشوارى به او خواهيم نمود ۱۰ وَمَا يُغْنِي عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّى ۱۱ و چون هلاك شد [ديگر] مال او به كارش نمى آيد ۱۱ )"، دلالت دارد بر اینکه 1- نظریات و رهنمودهای خداوند در آیات هشتم و نهم و دهم و یازدهم سوره لیل در رابطه با آن دسته از انسانهائی می باشد که سعی و تلاش و کارشان از روی بُخل هست و خود را به انجام کارهای نیکو بی نیاز می دانند و رفتار پسندیده و کار نیکو و حسنه را اعتقاد ندارند و انجام کارهای نیکو را، ضروری نمی دانند و به عبارتی ضرورت و لزوم انجام کارهای نیکو را، تکذیب می نمایند و انجام کار نیکو و پسندیده هدیه دادن و عطا نمودن و بخش نمودن از روی اخلاص و رضایت دل ( در حد امکان )، را جزء رفتارهائی که باید در طریق سلامت زندگی، و به رضایتمندی خداوند عمل نمود را، قبول ندارند و تکذیب می نمایند. ( انکار حقایق اعتقادی و فضیلتی و نیازمند بودن انسان به انجام آن، دروغگوئی است )2- در آیه هشتم سوره لیل در عبارت" و اما آنكه بخل ورزيد و خود را بى نياز ديد"، دلالت دارد بر اینکه انسانها نباید از روی خُلق و خوی رذیلت بُخل، خود را از بخشش و انجام کارهای پسندیده بی نیاز بدانند و همه انسانها نیازمند هستند که محبت نمایند و هدایای خود را در راه خداوند نیکو و پسندیده و با کرامت عطا نمایند، زیرا خالق انسانها بی شمار و به تعالی به مخلوقاتش بخشش نموده است و انتظارش از انسانها که عالیترین خلقت خداوند هستند این است که آنها هم از توانمندیها و دارائیها و امکانات خود در یاری دیگران سعیِ شایسته ای داشته باشند. 3- در آیه نهم سوره لیل در عبارت وَكَذَّبَ بِالْحُسْنَى و [پاداش] نيكوتر را به دروغ گرفت." دلالت دارد بر اینکه نباید کار پسندیده و خواست خداوند را به رفتار پسندیده و حسنه را تکذیب نمود و کار غیر لازم دانست و تکذیب انجام کار پسندیده به عنوان رفتار حسنه مورد رضایت خداوند نیست. 4- در آیه دهم سوره لیل در عبارت" فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى بزودى راه دشوارى به او خواهيم نمود" دلالت دارد بر اینکه در اثر اینکه انسان انجام کار نیکو و پسندیده عطا نمودن و هدیه و صدقه دادن را تکذیب می نماید و انجام کار حسنه را لازم نمی دادند و سرسختی می نماید خداوند مسیر راه زندگیش و انجام کارهایش را با دشواری و سختی همراه می نماید. 5- در آیه یازدهم سوره لیل در عبارت" وَمَا يُغْنِي عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّى ۱۱ و چون هلاك شد [ديگر] مال او به كارش نمى آيد ۱۱" دلالت دارد بر اینکه انسانها حتی اگر از مال دنیا غنی شوند و مال زیادی جمع نمایند، زمانی می رسد که دنیا را ترک خواهند نمود و آنگاه مالشان دیگر به کارشان نخواهند آمد ( جز اینکه در راه خداوند کار نیکوئی با مالشان انجام داده باشند. )، پس باید انسانها تا زمانی که در دنیا هستند، بخل نورزند و به تعالی خداپسندانه رفتار نمایند و با صدقات و هدایا و انفاق خود، خداوند را از اعمال خود خشنود نمایند تا سزاوار پاداش خداوند در دنیا و آخرت بشوند. 6- در آیات هشتم و نهم و دهم و یازدهم سوره لیل، خداوند با بیانی نیکو، انسانها را از انجام رذیلت اخلاقی بُخل نهی نموده است و عواقب بروز رذیلت بُخل در زندگی را ناهموار شدن مسیر زندگی ( در دنیا و آخرت )، اعلام نموده است و رذیلتها از جمله رذیلت بُخل ناشی از نگرشها و رفتارهای نادرست و ناحق نفسِ انسان و رشد نیافتگی به تعالی می باشد. در واقع خداوند با عطوفت و مهربانی به نور هدایت و راهنمائیش با بیان چنین نظریات و رهنمودها و روشنگریهائی اراده نموده است تا با نهی از منکر بندگانِ خود را از گرفتار شدن به کجروی و گمراهی و انجام رفتار اشتباه و انحراف از دین و خواست خالق خود، نجات دهد. 7- در رابطه با اینکه چگونه انسانها از رذالتها و نگرشها و تفکرات اشتباه نجات یابند و به تعالی فضائل اخلاقی در سنین مختلف به تعالی میزان شوند و چگونه نظام تعلیم و تربیت و تبلیغات اسلامی و وزارت ارشاد اسلامی و پژوهشکدهها و مراکز تحقیقات و عوامل فرهنگ سازی و رسانه ها، مردم و حاکمیت را به تعالی فضائل اخلاقی ( در برنامه ها و طرحهای مختلف متناسب با رشد سنی)، آراسته نمایند و چگونه مردم از نظر اقتصادی و اعتقادی توانمندیها و مهارتها و دانش لازم را برای اجرا و تحقق برنامه های خداوند به تعالی داشته باشند و ایفای نقش شایسته ای در تحقق متعالی رشد انسانها مطابق خواست خداوند بطور مستمر صورت پذیرد و با تحقیقات و قوانین و فرهنگ سازی و تعلیم و تربیت و اطلاع رسانی و طرحها و برنامه های متناسب مفید و مؤثر و خداپسندانه، صورت پذیرد.
- نظریه و رهنمودهای آیات دوازدهم و سیزدهم سوره لیل در عبارتهای "( إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَى همانا هدايت بر ماست. وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَى و در حقيقت دنيا و آخرت از آن ماست )"، دلالت دارد بر اینکه 1- آیه دوازدهم سوره لیل در عبارت" إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَى همانا هدايت بر ماست "، گواه این است که خداوند هادی بندگان است و خداوند با نزول نظریات و رهنمودهای خود در قرآن و ارسال پیامهای الهی، هدایت بندگانش را مدیریت می نماید و هدایت خلایق بر عهده خداوند است ( خداوند از طرق مختلف با هدایتهای تکوینی و تشریعی و هدایت شریعت دین و از راه هدایتهای عقلها و دلها مخلوقات خود بخصوص انسانها را، هدایت می نماید.) 2- آیه سوم سوره لیل در عبارت" وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَى ۱۳ و در حقيقت دنيا و آخرت از آن ماست ۱۳"، گواه این است که اول و آخر آفرینش و هستی و دنیا و آخرت همه متعلق به خالق هستی بخش، است و اداره آن به دست خداوند بزرگ و حکیم و علیم و بادرایت است.3- به راستی خداوند پرورش دهنده همه مخلوقات و بخصوص پرورش دهنده انسانها می باشد. ( البته لازم است پیامهای خداوند به زبانهای مختلف و به درستی و به تعالی بر بندگان خداوند عرضه و نشر و اطلاع رسانی شود.) 4- خداوند هادی و مدیر و تعیین کننده سبک و روش زندگی انسانها است.
- نظریه و رهنمودهای آیات چهاردهم و و پانزدهم و شانزدهم سوره لیل کتاب قرآن در عبارتهایِ "( فَأَنْذَرْتُكُمْ نَارًا تَلَظَّى ۱۴ پس شما را به آتشى كه زبانه مى كشد هشدار دادم ۱۴ لَا يَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى ۱۵ جز نگونبخت تر[ين مردم] در آن درنيايد ۱۵ الَّذِي كَذَّبَ وَتَوَلَّى ۱۶ همان كه تكذيب كرد و رخ برتافت ۱۶ )"، دلالت دارد بر اینکه 1- در آیه چهاردهم سوره لیل در عبارت" فَأَنْذَرْتُكُمْ نَارًا تَلَظَّى ۱۴ پس شما را به آتشى كه زبانه مى كشد هشدار دادم " گواه و مؤید آن است که دسته ای که به رضایتمندی خداوند بندگی خداوند رفتار ننمایند و بخل بورزند و به جهل و رذیلت رفتار نمایند، برای آنها آتش جهنم زبانه خواهد کشید، پس باید انسانها از بُخل ورزیدن، پرهیز نمائید تا به راه جهنم نروند و رفتارشان را اصلاح نمایند و آیه چهاردهم سوره لیل جزء آیات انذار است و خداوند بخاطر محبتی که به بندگانش دارد و آنها را دوست دارد، اراده نموده که با هشدار دادن به بندگانش آنها را هدایت نماید تا آنها رفتارشان را اصلاح نمایند و از رفتار نادرست و ناپسند پرهیز نمایند و به رفتار متعالی خداپسندانه خود را میزان نمایند. 2- در آیه پانزدهم سوره لیل در عبارت" ۱۴ لَا يَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى ۱۵ جز نگونبخت تر[ين مردم] در آن درنيايد ۱۵"، گواه و مؤید آن است که فقط اشقیاء راه صلاح و اصلاح و سلامت رفتار را نمی روند و به تعالی رفتار نمی نمایند و فقط اشقیاء شامل آتش جهنم می گردند. ( اشقیاء وضعیتی در انسانها هست که بر اثر اصرار ورزیدن در رفتار و تعصبات جاهلانه و رذیلانه در انسانها پدید می آید و موجب دل مردگی و ناامیدی و کجرویها و غفلت و فاصله گرفتن انسانها از زندگی متعالی می گردد) و افراد صالح که به صلاح خود آنطور که خداوند و حجتهای معصوم خداوند هدایت نموده اند، بندگی خداوند می نمایند، وارد آتش سوزان جهنم نمی شوند. 3- باید علل اینکه انسانها جزء اشقیاء می شوند بررسی شود و به گونه ای به تعلیم و تربیت و فرهنگ سازی و به امور انسانها به تعالی پرداخته شود، که انسانها از اشقیاء نباشند. 4- در آیه شانزدهم سوره لیل در عبارت" الَّذِي كَذَّبَ وَتَوَلَّى. همان كه تكذيب كرد و رخ برتافت"، گواه و مؤید آن است که انسان نباید حقایقی که مورد رضایتمندی خداوند است را انکار نماید و از دوستی با حقایق الهی رو برگرداند و از انجام دادن و پیوستن به آنچه رضایتمندی خداوند است روی برگرداند و امتناع ورزد. 5- باید علل اینکه انسانها از حقایق و کارهائی که نزد خداوند پسندیده است روی بر می گردانند و دوری می ورزند و انکار و تکذیب می نمایند شناسائی شود و باید انسانها با آگاه شدن و تعلیم و تربیت و رشد و منزهی متناسب و لازم و بموقع به مرتبه معنوی و رشد و دانش و تزکیه و شناخت حق از باطل برسند و نسبت به امور پسندیده و ناپسند از نظر خداوند عالم شوند تا دچار تکذیب حقایق و کارهای پسندیده نشوند و از انجام کارهای پسندیده دوری ننمایند و از انجام معارف الهی روی گردان نباشند در انجام کارهای خداپسندانه دچار تردید نشوند.
- نظریه و رهنمودهای آیات هفدهم و هیجدهم و نوزدهم و بیستم و بیست و یکم سوره لیل در عبارتهای ِ "( وَسَيُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى ۱۷ و پاكرفتارتر[ين مردم] از آن دور داشته خواهد شد17 الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى ۱۸ همان كه مال خود را مى دهد [براى آنكه] پاك شود ۱۸ وَمَا لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزَى ۱۹ و هيچ كس را به قصد پاداش يافتن نعمت نمى بخشد ۱۹ إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى ﴿۲۰﴾ جز خواستن رضاى پروردگارش كه بسى برتر است [منظورى ندارد] ۲۰ وَلَسَوْفَ يَرْضَى ۲۱ و قطعا بزودى خشنود خواهد شد ۲۱ )"، دلالت دارد بر اینکه 1- آیات هفدهم و هیجدهم و نوزدهم و بیستم و بیست و یکم سوره لیل در رابطه با رفتارهای نیکو و حسنه انسانهائی هست که موجب خشنودی خداوند می شوند. 2- آیه هفدهم سوره لیل در عبارت " وَسَيُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى. و پاكرفتارتر[ين مردم] از آن دور داشته خواهد شد."، گواه و مؤید آن است که انسانهائی که متقی هستند و رفتاری پسندیده و پاک و حَسِنِه به رضایتمندی خداوند انجام می دهند، آنها سزاوار و شایسته هستند که به آتش جهنم در قیامت گرفتار نشوند و در جایگاه متقیان قرار گیرند. 3- آیه هیجده سوره لیل در عبارت" الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى. همان كه مال خود را مى دهد [براى آنكه] پاك شود. "، گواه و مؤید آن است که کسانی شامل جهنم نمی شوند و شامل رحمت خداوند می شوند و به طرف جهنم و آتش دوزخ برده نمی شوند که از مال خود را در راه خداوند عطا می نمایند تا مالشان پاک باشد. ( قابل ذکر است پرداخت صدقات و انفاق و هدایا و زکات و خمس و انجام کارهای حسنه و نیکو موجب پاک شدن مال انسان و آمرزش و منزهی انسان از معاصی و گناهان می گردد. ) 2- در آیه نوزدهم سوره لیل در عبارت" وَمَا لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزَى ۱۹ و هيچ كس را به قصد پاداش يافتن نعمت نمى بخشد." گواه و مؤید این است که فرد نیکوکاری که صدقه و انفاق و هدیه می دهد باید نیّتش خالص باشد و باید انسانهای نیکوکار و مؤمن کار نیکویشان را با اخلاص و اطاعت از خداوند انجام دهند و نباید کار نیکوی خود را برای پاداش گرفتن انجام دهند. 3- انسانها باید به مرتبه رشد و آگاهی و تعالی و منزهی و نفس زکیه ای برسند که کارهای نیکوی خود را برای رضایت خداوند انجام دهند و این موضوع باید در فرهنگ سازیها و در تعلیم و تربیت انسانها لحاظ شد.ه و بدان پرداخته شود. 4- تلاش انسانها برای کسب حلال و به دست آوردن مال حلال پسندیده لازم است، تا هم خود درمانده نباشند و هم بتوانند دیگران را یاری دهند و در کنار، کسب درآمد حلال قدری از مال را باید در راه خداوند بخشش نمایند.
- در آیه بیستم سوره لیل در عبارتهای " إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى ﴿۲۰﴾ جز خواستن رضاى پروردگارش كه بسى برتر است [منظورى ندارد] ۲۰" آیه بیستم سوره لیل گواه و مؤید این است که انسانهای نیکوکار باید با اخلاص کار خود را برای رضایتمندی خداوند انجام دهند تا اثر کار نیکویشان بقا پیدا نماید و کار نیکویشان وجهی الهی داشته باشد و خداوند مهربان و متعال با عمل به وجه الهی و توجه به رضایتمندی خواست خداوند، کار نیکوی انسان را ارتقاء می بخشد و انسان را به تعالی و کمال می رساند، در واقع کارهای نیکوی انسانها که برای رضایتمندی خداوند می باشد موجب رشد و تعالی انسانها می گردد و کار نیکو دارای آثار و حاصل باقی و ماندگاری می شود که خداوند بر ارزش آن می افزاید. 6- در آیۀ بیست و یکم سوره لیل در عبارت " وَلَسَوْفَ يَرْضَى ۲۱ و قطعا بزودى خشنود خواهد شد ۲۱" گواه و مؤید آن است که خداوند پاسخ نیکوئی به کارهای نیکوی انسانها بقدری خواهد داد که انسانهای نیکوکار را راضی خواهد نمود. 7- نوع خوب و بد بودن کار انسانها را باید با شاخص رضایتمندی کار، در نزد خداوند لحاظ نمود. 8- آیه نوزدهم و بیستم و بیست و یکم سوره لیل در عبارتهایِ " = وَمَا لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزَى ۱۹ و هيچ كس را به قصد پاداش يافتن نعمت نمى بخشد ۱۹" إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى ﴿۲۰﴾ جز خواستن رضاى پروردگارش كه بسى برتر است [منظورى ندارد] ۲۰" وَلَسَوْفَ يَرْضَى ۲۱ و قطعا بزودى خشنود خواهد شد ۲۱" " گواه و مؤید این است – که نتیجه و آثار کار نیکوئی که در ازای رضایت خداوند انجام می شود ( انجام کار نیکو صِرف تحقق وجه پرورش یافته و عمل نیکوی منتج از مرتبه عالی رشد کمالات انسانی و تحقق خواست خداوند انجام می گردد)، پاداش چنین کار نیکوئی بقاء و ماندگاری و تعالی است، و بزودی فرد نیکوکار نتیجه کار نیکوی خود را در دنیا و آخرت مشاهده خواهد نمود و در واقع خداوند با کار نیکوی خداپسندانه مستمر انسانها، آنها را از مرتبه اسفل سافلینی ( پائین ترین مرتبه انسانی )، به مرتبه اعلی علیین ( بالاترین مرتبه متعالی کمال ) در دنیا و آخرت ارتقاء می بخشد. ( البته همواره انسانها با مراقبت از رفتارهای نیکویشان به کسب رضایتمندی خداوند باید در حد توان خود بر امتیازات خود را برای به تعالی رسیدن بیافزایند و با مدد از عنایات خداوند با بهره مندی نظری و عملی از ولایت فقاهتِ رهنمودها و نظریات خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم باید در رسیدن به تعالی اعلی علیین تا همیشه تلاش شایسته و ارزشمندی داشته باشند، هر چند امکان دارد این ممارست و سعی و تلاش در راه کسب رضایتمندی خداوند با سختیهائی همراه باشند ولی باید بدانند خداوند حتما راه مسیر زندگی را با توکل به خداوند و تلاش شایسته آنان هموار می نماید.
دعای متناسب با سوره لیل کتاب قرآن
خداوندا! بر محمد و آل محمد درود فرست و چنان نما تا انسانها به تعالی با نظریات و رهنمودهایت آشنا شوند تا به تعالی بتوانند اندیشه و نیّات و گفتار و رفتارشان را با نظر صاحب و مالک و هدایتگرِ نیکو و منزه شان، خداوند بزرگ و مهربان تطبیق و میزان نمایند.
پروردگارا! سوگند به شب چون به پایان رسد و سوگند به روز چون جلوه گر شود و سوگند به جلال و عظمتِ علم خالق نر و ماده، که همه انسانها به منزهی و نور و دانائی علم و حکمتِ هدایتِ خداوند و به رشد و محافظت و آمرزش و شفاعت و سلامت و عافیت از ناحیه خالق و مدیر و مدبر و صاحب و مالک خود، بسیار نیازمند هستند، پس تو ای خداوند بزرگ و صمد و ای خداوند حکیم و علیم و غدیر و ای مهربانترین مهربانان و ای خالق هستی، چنان نما که انسانها، آنچنان باشند که به تعالی ویژگیهای رشد و کمالات و منزهی احسن التقویم و احسن الخالقینی میزان باشند .
خداوندا! بر محمدوآل محمد درود فرست و چنان نما که تلاش و سعی بندگانت هماهنگ و همطراز و هم راستا به خلوص و صداقت و تعالی و کمالات و رشد و منزهی و تقوا و پاکی که تو ای خالق و مالک ما می خواهی باشد و صدقات و انفاقها و هدایا و احسانهایشان به رفتاری حسنه به رضایتمندی خداوند به نیکوئی باشد و هر آنچه کفر و شرک و پلیدی و بخل و حسادت و حرص و رذیلت و شر و ناتوانی و نادانی که قصوری در تعالی بندگی انسانها پدید می آورد در خلایق بخصوص انسانها ها ذره ای نباشد.
پروردگارا! به الطاف عمیمت چنان نما که همواره بندگانت با توفیق سعی و تلاشی نیکو، مستحق گشایشها و فرج و آسانی در زندگی و عباداتشان و یاری حجت معصومت امام زمان حضرت مهدی سلام الله علیه، با شند و انسانها لحظه ای در نقش آفرینیشان از صراط مستقیم که مطابق خواست و نظریات و رهنمودهای خالق خود و حجتهای معصوم خداوند می باشد، غافل نشوند و همواره تحت عنایات خداوند از ظلمتها و تاریکیها و کجرویها نجات یافته و همیشه در صراط مستقیم دین خداوند به تعالی نور و علم و حکمت و هدایت و توان خالق خود محافظت شوند.
خداوندا! بر محمد و آل محمد رحمت فرست و چنان بندگانت را منزه از بخل و رذائل و کفر و شرک و نفاق و جهالتها و ناآگاهیها بنما و بندگانت را به رشد کمالاتی رسان که به یقین به خلوص نیت و منزهی خشوع و خضوع و شفع دل با آگاهی و کمالات آنچنان رفتار نمایند که همواره شایسته شیعه و پیرو دین خداوند بودن است، باشند و به اندازه ای که هم خداوند هستی بخش از آنان راضی باشد و هم آنان از تعالی بندگی خداوند و بهره مندی شایسته از رحمت ولایت خداوند و ولایت حجتهای معصوم خداوند، خشنود و شاکر و راضی باشند و همه انسانها همواره آنچنان عمل نمایند که زینت بندگی نمودن خداوند باشد.
پروردگارا! بی نهایت سپاس شایسته الطاف عمیمت می باشد که هادی و حافظ و رب و به تعالی رساننده بندگانت، هستی، و همچنان مالک و صاحب اول و آخر آفرینش هستی و اداره دنیا آخرت به عهده تعالی هدایت و توان حکمت و علم و صفات عالی فرماندهی و مدیریت الهی تو می باشد، پروردگارا! به الطاف عمیمت، چنان نما که بندگانت دچار رفتاری نشوند که خود را بی نیاز از انجام کار نیکو بدانند و از اشقیاء باشند و مستحق و سزاوار آتش جهنم شوند و چنان نما که بندگانت همواره با خلوص و تعالی و با شناخت و آگاهی مطابق خواست خالق بزرکِ خود به کمالاتی که شایسته بندگی خداوند می باشد، رفتار نمایند و همیشه انسانها نگرشها و گفتارها و رفتارها و تاثیرگذاری پاک و نیکو و پسندیده در همه احوالات و مکانها و فضاها و زمانها و عوالم داشته باشند و نسبت به حقائق و انجام کارهای نیکو آنقدر جنبه و استحقاق به پاکی و نیکی و آگاهی و هوشیاری، رشد و تعالی داشته باشند که از حقایق خواست خداوند لحظه ای غافل نشوند و همواره به تعالی دوستدار و مشتاق و موفق به انجام رفتاری نیکو و خداپسندانه باشند، تا همواره چنان با نفسی زکیه و پاک و مطمئنه باشند که هم تو ای خداوند بخشنده و مهربان از آنان راضی باشی و هم آنان از تو راضی باشند.
آمین یا رب العالمین به برکت و حرمت محمداٍ و آله طاهرین. اللهم صل علی محمد وآل محمد و عجل فرجهم. اللهم عجل لولیک الفرج صاحب الزمان وجعلنا من خیر انصارهی و اعوانهی و شیعته.
(فضيلت خواندن سوره ليل):
- پيامبر اسلام(ص)فرمود:«هر كس سوره ليل را تلاوت كند خداوند آنقدر به او مي بخشد كه راضي شود و او را از سختيها نجات مي دهد و مسير زندگي را براي او آسان مي سازد». مجمع البيان جلد 10 ص 499
2- در تفسير مجمع البيان است:حضرت صادق(ع)فرموده:هر كه سوره شمس- و اليل- الضحي و انشراح را در روز يا در شب بسيار بخواند آنچه نزد او است و موي پوست وگوشت و رگها و پيها و استخوان هاي او و آن چه روي زمين است روز قيامت و رستاخيز برايش شهادت و گواهي دهد و پروردگار منزه از صفات ناشايسته بالاتر از هر چيزي مي فرمايد:گواهي شما را براي بنده خود قبول نموده و پذيرفته ام او را به بهشتهاي من ببريد تا هر بهشتي را كه دوست دارد اختيار كرده و برگزيند پس او را بي منت نهادن از جانب من بلكه از روي فضل و بخشش و رحمت و مهربانيم بر او به وي بدهيد،آن بهشت براي بنده ام گوارا باشد. قرآن عظيم ترجمه و خلاصه تفسير – فيض الاسلام.
3ـ از جابر بن حمزه نقل است كه رسول خدا(ص)در ظهر و عصر سوره والليل اذا يغشي و مانند آن را( شمس- ضحي- الم نشرح) مي خواند. (در المنشور جلد 6 ص 357)
4- امام صادق(ع) فرمودند: هر کسی (سوره لیل) را در گوش کسی که غش کرده و کسی که بیماری صرع دارد بخواند ، در همان ساعت به هوش می آید. تفسیرالبرهان، سید هاشم بحرانی، جلد5، صفحه675
5- امام صادق(ع) فرمودند: هر کسی (سوره لیل) را در روز یا شب قرائت کند، تمام اعضای بدنش بر اعمال نیک او شهادت می دهند و خداوند شهادت ایشان را پذیرفته و به بهشت رهنمون می شود. ثواب الأعمال، شیخ صدوق، صفحه 123
راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد شود را، در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت ( از جمله انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و مبلغین و رسانه ها)، برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، قرار دهند.
- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، و تولید کنندگان محتوای ادبیّات و بسترهای تبلیغاتی و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها ( رسانه ها، مطبوعات، فضای مجازی تبلیغات و بسترهای تکنولوژیهای مختلف) و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف و دانش و مهارتها و توانمندیهای لازم زندگی)، به رشد رساند، باید متناسب با سن و به اندازه لازم هماهنگ با دیدگاههای قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم، به تهیه مطالب تعلیم و تربیتی اهمیّت لازم را بدهند و به مطالب به اندازه پرداخته شود و محصولات را به جامعۀ هدف به تعالی لازم عرضه نمایند.
- طرحها و برنامه های گفتمان و برنامه ریزی با زبانهای مختلف بین المللی و مردم دنیا بطور جهانی، با محصولات متناسب و بهره مندی از همه بسترها و سازوکارها و ساختارهای تعلیم و تربیتی برای بهره مندی از ولایت خداوند و پیامبران و حجتهای عالم و دانشمند و فاضل و معصوم سلام الله علیهم نهضتی نرم افزاری و عملیاتی برای تعالی نگرشی و نفسانی به تعالی توسط همه افراد توانمندی که در نهادها و سازمانهای دولتی و بخش خصوصی نقش آفرینی می نمایند، برای نشر و ترویج فرهنگ والای الهی نقش آفرینی های مفید و مؤثر و خداپسندانه صورت پذیرد تا رنگ استثمار استعمار شرک و کفر و نفاق و استکبار و جهلها و رزیلتها و احاطه طاغوتهای مختلف از جهانیان زدوده شود و تعالی و رشد و آگاهی و علم و دانش مفید و اعتقادات و نگرشها و تفکّر و گفتار و رفتار و تمایلات و روحیات و اخلاق خداپسندانه در جهان توسعه یابد.
13- الگوی سوره لیل در راهبردها و راهکارهای سیاستگذاریها و قانونگذاریها و قضاوتها و برنامه ریزیها
- خداوند دارای خلقتهای عالمانه و حکیمانه و متعالی می باشد که از ارزشمندی پایدار برخوردار است.
- خداوند برای نقش آفرینی های انسانها و تحقق بندگی خداوند توسط انسانها، بسترهای لازم و عوامل لازم را چون زمین و آسمان و مخلوقات مستعد و نعمتهای فراوان فراهم نموده است.
- خداوند برای استمرار نسلها و متعالی شدن نقش آفرینیهای انسانها ضمن مسخر نمودن آفرینش در خدمت انسانها امکان ادامه نسلهای مخلوقات مورد نظر خود را فراهم نموده است.
- خداوند هادی آفرینش می باشد و صاحب اختیار و مالک و مسئول و مدیر اول و آخر آفرینش ( همه آفرینش) و همچنین صاحب دنیا و آخرت و آنچه در آن است می باشد، پس لازم است انسانها و مخلوقات، نگرش و اندیشه و گفتار و رفتارشان را مطابق رضایتمندی صاحب و مالک خود خداوند ذالاجلال و الاکرام، میزان نمایند و شاخص نظری و عملی نگرش و رفتار و فضائل اخلاق در بندگی خداوند، نظریات و رهنمودهای خداوند و پیامبر خداوند خاتم الانبیاء حضرت محمد سلام الله علیه و حجتهای خداوند امامان معصوم سلام الله علیهم می باشد.
- خداوند برای روشنگری و هدایت و بیان حق و باطل ( و معرفی رفتارهای نیکو و حکیمانه و رفتارهای نادرست و علت و آثار و نتیجه آنها را )، آیات و نشانه های هدایتش را بیان نموده است و با بیان نظریات و رهنمودهایش ابتدا به تعالی از بزرگی و جلال توانمندیها و نعمتها ی خود که در اختیار بندگان خود قرار داده است به نیکوئی یاد نموده و به بزرگی کار بزرگ عالمانه و حکیمانه خود، سوگند ( قسم) یاد نموده است.
- خداوند از روی دوستی و محبت مرتب در قرآن با آیات انذار اراده نموده که بندگانش را از جهنمی شدن باز دارد و آنها را از کارها نادرست آگاه نماید و به آنها عاقبت کارهای نادرست را بیان نماید و با آیات بشارت دهنده بندگانش را با کارهای نیکو و شرایط آن آشنا و ترغیب نماید و آنان را به سرانجام و نتیجه کارهای نیکو آگاه نماید.
- خداوند برای بازدارندگی از کارهای اشتباه ابتدا روشنگری و اطلاع رسانی نموده است و سپس برای نتیجه کارها پاداش و عذابی را برای بندگان نیکوکار یا شقی لحاظ نموده است.
- لازم است در یک کار گروهی با دانشمندان اسلام شناس و فرهنگ ساز و عوامل رسانه ها و مراکز تعلیم و تربیت و برنامه ساز و قوای مختلف که در تعالی زندگی مردم تاثیر گذار هستند در کشور ایران و کشورهای منطقه و جهان با تحقیقات و برنامه ها و آموزشها و تعلیم و تربیت و فرهنگ سازی متناسبی صورت پذیرد تا خواست خداوند در تحقق زیبنده و نیکو بندگی نمودن خداوند و کسب رضایتمندی خداوند و شکل گیری حیات دائمی حاکمیتها و زندگیهای طیبه در جهان فراهم گردد.
- انسانها خود در سرنوشت خود مؤثرند ولی میزان حق و باطل بودن تاثیرگذار پیامها و چگونگی ِ تعلیم و تربیت و فرهنگ سازی و روشنگری و آگاه نمودن بموقع و به اندازهِ انسانها می تواند در تعالی یا عدم تعالی نقش آفرینی و سرنوشت انسانها مؤثر باشد.
10- توجه به اندازه به مسائل سبک و روش اقتصادی معیشت زندگی خداپسندانه موجب می شود که انسانها برای کسب درامد حلال بقدری تلاش لازم و شایسته داشته باشند که هم انسانها، زندگی خداپسندانه و حلالی داشته باشند و هم انسانها، بتوانند برای رضایتمندی خداوند، با عطایا و بخشش و صدقات و هدایا و انفاق ( و کارهای نیکوئی که خداوند معین نموده است)، به اندازه توان خود، موجب رضایتمندی خداوند شود.
گل افشان گل محمدی
بیشتر بدانیم:
*- تعدادی از نظریات و رهنمودهای بزرگان دین در رابطه با عبارت مقدس بسم الله الرحمن الرحیم:
1- پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:هر که در ابتدای وضویش «بسم الله الرحمن الرحیم» بگوید همهی اعضایش از گناهان پاک میشود. (وسائل الشیعه ج. ۱ ص. ۳۹۸)
- امام کاظم (علیه السلام) فرمودند: هر کس دچار کاری شود که غمگینش کند یا ناخوشایندی ناراحتش کند و او سرش را به سوی آسمان بلند کره و سه بار «بسم الله الرحمن الرحیم» بگوید، خداوند گره از کارش بگشاید و غمش را بزداید. (مکارم الاخلاق ص. ۳۴۷)
- پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هر کس «بسم الله الرحمن الرحیم» را قرائت کند خداوند به ازای هر حرف آن، چهار هزار حسنه برایش مینویسد و چهار هزار گناه از او پاک میکند و چهار هزار درجه او را بالا میبرد. (بحار ج. ۸۹ ص. ۲۵۸)
- پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) میفرمانید: هر کار با ارزشی که با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز نشود به پایان نمیرسد و ناقص است. (بحارالانوار ج. ۷۳ ص. ۳۰۵)
- امام باقر عليه السلام : أَوَّلُ كُلِّ كِتَابٍ نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- فَإِذَا قَرَأْتَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- فَلَا تُبَالِي أَلَّا تَسْتَعِيذَ وَ إِذَا قَرَأْتَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- سَتَرَتْكَ فِيمَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ. ابتداى هر كتابى كه از آسمان نازل شده، بسم اللّه الرحمن الرحيم است. هر گاه بسم اللّه الرحمن الرحيم را قرائت كردى اشكالى ندارد كه استعاذه نكنى (نگويى كه پناه مى برم به خدا) و هر گاه بسم اللّه الرحمن الرحيم را تلاوت كردى، تو را از آنچه ميان آسمان و زمين است محفوظ مىدارد. كافى(ط-الاسلامیه) ج 3 ، ص 313 ، ح3
- امام صادق عليه السلام :اِحتَجِز مِنَ النّاسِ كُلِّهِم بـِ «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ» و بـِ «قُلْ هُوَ اللّهُ أحَدٌ» اِقرَأها عَن يَمينِكَ و عَن شِمالِكَ و مِن بَينِ يَدَيكَ و مِن خَلفِكَ و مِن فَوقِكَ و مِن تَحتِكَ؛ خود را از تمامى مردم با بسم اللّه الرحمن الرحيم و قل هو اللّه احد حفظ كن. آن را از سمت راست و چپ و جلو و عقب و بالا و پايين بخوان. كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 624 ، ح 20
- امام صادق علیه السلام :إذا تَوَضَّأَ أحَدُكُم و لَم يُسَمَّ كانَ لِلشَّيطانِ فى وُضوئِهِ شِركٌ و إن أكَلَ أو شَرِبَ أو لَبِسَ و كُلُّ شَىءٍ صَنَعَهُ يَنبَغى أن يُسَمِّى عَلَيهِ فَإن لَم يَفعَل كانَ لِلشَّيطانِ فيهِ شِركٌ؛هر گاه يكى از شما وضو بگيرد و بسم اللّه الرحمن الرحيم نگويد. شيطان در آن شريك است و اگر غذا بخورد و آب بنوشد يا لباس بپوشد و هر كارى كه بايد نام خدا را بر آن جارى سازد، انجام دهد و چنين نكند، شيطان در آن شريك است. محاسن ص 433 ، ح 260
- امام صادق علیه السلام :الْبَاءُ بَهَاءُ اللَّهِ وَ السِّينُ سَنَاءُ اللَّهِ وَ الْمِيمُ مَجْدُ اللَّهِ وَ رَوَى بَعْضُهُمْ الْمِيمُ مُلْكُ اللَّهِ وَ اللَّهُ إِلَهُ كُلِّ شَيْءٍ الرَّحْمَنُ بِجَمِيعِ خَلْقِهِ وَ الرَّحِيمُ بِالْمُؤْمِنِينَ خَاصَّةً. باء (بسم اللّه الرحمن الرحيم) بهاء (روشنى) خدا و سين آن سناء (بزرگى) خدا و ميم آن مجد (عظمت) خدا، و اللّه معبود همه چيز، رحمن مهربان به همه خلق، رحيم مهربان فقط به مؤمنان است.كافى(ط-الاسلامیه) ج 1، ص 114 ، ح 1 - محاسن ص 238 ، ح 213
- امام علی عليه السلام :قولوا عِندَ افتِتاحِ كُلِّ أَمرٍ صَغيرٍ أو عَظيمٍ: بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ؛ أَىْ أَستَعينُ عَلى هذَا الأَمرِ بِاللّهِ الَّذى لا يَحِقُّ العِبادَةُ لِغَيرِهِ، المُغيثِ إذَ ا استُغيثَ، المُجيبِ إذا دُعىَ، الرَّحمنِ الَّذى يَرحَمُ بِبَسطِ الرِّزقِ عَلَينا، الرَّحيمِ بِنا فى أديانِنا و دُنيانا و آخِرَتِنا، خَفَّفَ عَلَينَا الدِّينَ و جَعَلَهُ سَهلاً خَفيفا، و هُوَ يَرحَمُنا بِتَمييزِنا مِن أعدائِهِ؛ هنگام آغاز هر كار كوچك و بزرگى بسم اللّه الرحمن الرحيم بگوييد. يعنى براى اين كار، از خدا مدد مى جويم. خدايى كه جز او كسى سزاوار پرستش نيست. پناهگاه پناهجو و فريادرس فرياد خواه است. خداوند بخشنده اى كه با گسترش روزى بر ما رحم مى كند، مهربان به ما، در آيين و دنيا و آخرتمان. دين را بر ما آسان و سبك و سهل گرفت. و به ما رحم مى كند با جدا كردن از دشمنانش. توحيد(صدوق) ص 232
- امام حسن عسكرى عليه السلام :عَلاماتُ المُؤمِنِ خَمسٌ: ... وَ الجَهرُ بـِ «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ»؛نشانه هاى مؤمن پنج چيز است: ... و بلند گفتن بسم اللّه الرحمن الرحيم.تهذيب الأحكام(تحقیق خرسان) ج 6 ، ص 52 ، ح 37
- امام صادق عليه السلام :اِغْلِقُوا أَبوابَ الْمَعصيَةِ بِالإْسْتِعاذَةِ وَ افْتَحُوا أبوابَ الطّاعَةِ بِالتَّسميَةِ ؛درهاى گناهان را با استعاذه (پناه بردن به خدا) ببنديد و درهاى طاعت را با بسم اللّه گفتن بگشاييد.دعوات(راوندی) ص 52 ، ح 130
- امام رضا عليه السلام : مَعْنَى قَوْلِ الْقَائِلِ بِسْمِ اللَّهِ أَيْ أَسِمُ عَلَى نَفْسِي سِمَةً مِنْ سِمَاتِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هِيَ الْعِبَادَةُ معناى گفته كسى كه بسم اللّه مى گويد، يعنى نشانى از نشانه هاى خداوند را بر خود مى گذارم و آن عبادت است. توحيد(صدوق)، ص 229
- امام رضا عليه السلام :إنَّ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ أقرَبُ إلَى اسْمِ اللّهِ الأْعظَمِ مِن سَوادِ الْعَينِ إلى بَياضِها؛
- بسم اللّه الرحمن الرحيم، به اسم اعظم نزديكتر است از سياهى چشم به سفيدى اش.عيون أخبار الرضا ج 2 ، ص 5 ، ح 11
- امام صادق عليه السلام :اَلْبَسمَلَةُ تيجانُ. بسم اللّه الرحمن الرحيم، تاج است. عوالم العلوم ص 751
- امام صادق عليه السلام :رُبَّمَا تَرَكَ بَعْضُ شِيعَتِنَا فِي افْتِتَاحِ أَمْرِهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- فَيَمْتَحِنُهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِمَكْرُوهٍ لِيُنَبِّهَهُ عَلَى شُكْرِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ الثَّنَاءِ عَلَيْهِ وَ يَمْحَقَ عَنْهُ وَصْمَةَ تَقْصِيرِهِ عِنْدَ تَرْكِهِ قَوْلَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم بسا كه يكى از شيعيان ما در آغاز كارى، بسم اللّه الرحمن الرحيم نمىگويد و به همين خاطر، خداوند، او را گرفتار چيزى ناخوشايند مىسازد تا به شكر و ثناى الهى متوجّه گردد و كوتاهىاش را در گفتن بسم اللّه، جبران كند .بحارالانوار(ط-بیروت) ج 89 ، ص 232 ، ح 14
- امام صادق علیه السلام :الْبَاءُ بَهَاءُ اللَّهِ وَ السِّينُ سَنَاءُ اللَّهِ وَ الْمِيمُ مَجْدُ اللَّهِ وَ رَوَى بَعْضُهُمْ الْمِيمُ مُلْكُ اللَّهِ وَ اللَّهُ إِلَهُ كُلِّ شَيْءٍ الرَّحْمَنُ بِجَمِيعِ خَلْقِهِ وَ الرَّحِيمُ بِالْمُؤْمِنِينَ خَاصَّةً.باء (بسم اللّه الرحمن الرحيم) بهاء (روشنى) خدا و سين آن سناء (بزرگى) خدا و ميم آن مجد (عظمت) خدا، و اللّه معبود همه چيز، رحمن مهربان به همه خلق، رحيم مهربان فقط به مؤمنان است.كافى(ط-الاسلامیه) ج 1، ص 114 ، ح 1 - محاسن ص 238 ، ح 213
- امام صادق علیه السلام :بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ اسْمُ اللّهِ الأْكبَرِ أو قالَ الأْعظَمِ؛ بسم اللّه الرحمن الرحيم، بزرگترين ـ اسم خداوند ـ يا با عظمت ترين نام خداوند است.. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 90، ص 223 ، ح 1
- امام صادق علیه السلام :لا تَدَعْ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ و إن كانَ بَعدَهُ شِعرٌ؛ بسم اللّه الرحمن الرحيم را رها مكن حتى اگر بعدش شعر باشد.كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 672 ، ح 1
- امام صادق عليه السلام :اِحتَجِز مِنَ النّاسِ كُلِّهِم بـِ «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ» و بـِ «قُلْ هُوَ اللّهُ أحَدٌ» اِقرَأها عَن يَمينِكَ و عَن شِمالِكَ و مِن بَينِ يَدَيكَ و مِن خَلفِكَ و مِن فَوقِكَ و مِن تَحتِكَ؛ خود را از تمامى مردم با بسم اللّه الرحمن الرحيم و قل هو اللّه احد حفظ كن. آن را از سمت راست و چپ و جلو و عقب و بالا و پايين بخوان. كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 624 ، ح 20
- امام كاظم عليه السلام :سُئِلَ الكاظِمُ عليه السلام : و أىُّ آيَةٍ أَعظَمُ فى كِتابِ اللّهِ؟ فَقالَ: بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ؛ از امام كاظم عليه السلام پرسيدند: كداميك از آيات كتاب خدا برتر و بزرگتر است؟ فرمودند: بسم اللّه الرحمن الرحيم. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 89 ، ص 238 ، ح38
- امام علی علیه السلام :ألا فَمَن قَرَأها (بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ) مُعتَقِدا لِمُوالاةِ مُحَمَّدٍ و آلِهِ الطَّيِّبِينَ مُنقادا لأَمرِها مُؤمِنا بِظاهِرِهِما و باطِنِهِما أعطاهُ اللّهُ عَزَّ وَ جلَّ بِكُلِّ حَرفٍ مِنها حَسَنَةً كُلُّ واحِدَةٍ مِنها أفضَلُ مِنَ الدُّنْيا و ما فيها مِن أصنافِ أموالِها و خَيراتِها؛ هر كه بسم اللّه الرحمن الرحيم را با اعتقاد و دوستى محمد و آل پاكش و با تسليم در برابر دستوراتشان و با ايمان به ظاهر و باطنش بخواند خداوند عزيز و جليل در مقابل هر حرف آن، چيزى برتر از دنيا و آنچه در آن است، از ثروت و خوبىها را به او مىبخشد. عيون أخبار الرضا علیه السلام ج 1، ص 302
- امام علی علیه السلام :بِسمِ اللّهِ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ و عَونٌ لِكُلِّ دَواءٍ؛ بسم اللّه، شفاى هر دردى و يارى كننده هر دارويى است. نزهة الناظر و تنبيه الخاطر ص 42
- امام علی علیه السلام :مَنِ اسْتَمَعَ إلى قارىءٍ يَقرَؤُها [بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ] كانَ لَهُ بِقَدرِ ما لِلْقارِئ؛ هر كس به صداى قارى اى كه بسم اللّه الرحمن الرحيم را قرائت مى كند گوش دهد، براى او آن خواهد بود، كه براى قارى است. عيون أخبار الرضا علیه السلام ج 1 ، ص 302
- امام علی علیه السلام :إنَّ الْعَبدَ إذا أرادَ أن يَقرَأَ أو يَعمَلَ عَمَلاً و يَقولُ... بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ فَإنَّهُ يُبارَكُ لَهُ فيهِ؛ هر بندهاى بخواهد چيزى بخواند يا كارى انجام دهد و بسم اللّه الرحمن الرحيم بگويد، در كارش بركت داده مى شود. تفسير منتسب به امام حسن عسكرى عليه السلام ص 25
- پيامبر صلی الله علیه و آله :أُمَّتِي يَأْتُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هُمْ يَقُولُونَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- فَتَثْقُلُ حَسَنَاتُهُمْ فِي الْمِيزَانِ فَيُقَالُ أَلَا مَا أراجح [أَرْجَحَ] مَوَازِينَ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله و سلم ) فَتَقُولُ الْأَنْبِيَاءُ (علیهمالسلام) إِنَّ ابْتِدَاءَ كَلَامِهِمْ ثَلَاثَةُ أَسْمَاءٍ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ لَوْ وُضِعَتْ فِي كِفَّةِ الْمِيزَانِ وَ وُضِعَتْ سَيِّئَاتُ الْخَلْقِ فِي كِفَّةٍ أُخْرَى لَرَجَحَتْ حَسَنَاتُهُم. امت من در روز قيامت مى آيند در حالى كه بسم اللّه الرحمن الرحيم مى گويند. آنگاه اعمال نيك آنها در ترازوى اعمال، سنگين مى شود. گفته مى شود: چه چيزى باعث شده كه ترازوى اعمال امّت محمد سنگين شود. پيامبران جواب مى دهند: چون سخن ايشان به سه نام از نام هاى پروردگار شروع مى شود كه اگر در يك كفه ترازو قرار گيرد و گناهان مردم در كفه ديگر گزارده شود، حسنات آنها برترى مى يابد. مجموعه ورام ج1، ص 32
- پيامبر صلی الله علیه و آله :بسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ مِفتاحُ كُلِّ كِتابٍ؛ بسم اللّه الرحمن الرحيم، كليد هر نوشته اى است. مکاتیب الرسول ج 1 ، ص 56
- پيامبر صلی الله علیه و آله :لَو قَرَأتَ بِسمِ اللّهِ تَحفَظُكَ الْمَلائِكَةُ إلَى الْجَنَّةِ و هُوَ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ؛ اگر بسم اللّه را قرائت كنى، فرشتگان، تا بهشت تو را حفظ مى كنند و آن شفاى هر دردى است. مستدرک الوسایل ج 4 ، ص 389 ، ح 4995
- پيامبر صلی الله علیه و آله :إذا مَرَّ الْمُؤمِنُ عَلَى الصِّراطِ فَيَقولُ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ طَفِئَتْ لَهبُ النِّيرانِ وَ نَقولُ: جُز يا مُؤمِنُ فَإنَّ نورَكَ قَد أطفَأ لَهِبى؛ هنگامى كه مؤمن بر صراط مىگذرد، و مىگويد: بسم اللّه الرحمن الرحيم. ناگاه زبانههاى آتش خاموش مىشود و مىگويد: اى مؤمن عبور كن زيرا نور تو آتش مرا خاموش كرد.جامع الاخبار(شعیری) ص 42
- پيامبر صلی الله علیه و آله :مَن أرادَ أَنْ يُنجِيَهُ اللّهُ مِنَ الزَّبانيَةِ التِّسعَةِ عَشَرَ فَلْيَقرَأْ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ فَإنَّها تِسعَةَ عَشَرَ حَرفا لِيَجعَلَ اللّهُ كُلَّ حَرفٍ مِنها جُنَّةً مِن واحدٍ مِنهُم؛ هر كس مىخواهد خداوند او را از زبانيه (فرشتگان عذاب) نوزدهگانه برهاند، بسم اللّه الرحمن الرحيم را قرائت كند زيرا آن نوزده حرف است. تا خداوند هر حرف آن را سپرى در مقابل يكى از آن فرشتگان قرار دهد. مستدرک الوسایل ج 4 ، ص 387 ، ح 4989
- پيامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ حَزَنَهُ أَمْرٌ تَعَاطَاهُ فَقَالَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ-وَ هُوَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ يُقْبِلُ بِقَلْبِهِ إِلَيْهِ لَمْ يَنْفَكَّ مِنْ إِحْدَى اثْنَتَيْنِ إِمَّا بُلُوغِ حَاجَتِهِ فِي الدُّنْيَا وَ إِمَّا يُعَدُّ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ يُدَّخَرُ لَدَيْهِ- وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَ أَبْقى لِلْمُؤْمِنِين. هر كس كارى او را اندوهگين و به خود مشغول كند و او با اخلاص براى خدا بسم اللّه الرحمن الرحيم بگويد و با قلبش به سوى او رو كند، يكى از اين دو براى او خواهد بود: يا در دنيا به حاجتش مىرسد و يا حاجتش نزد پروردگار بوده و براى او ذخيره مىشود و آن براى مؤمنان ماندگارتر است. التوحيد(صدوق)، ص 232
- پيامبر صلی الله علیه و آله :عَنِ اللّهِ جَلّ وَ عزَّ أنَّهُ قالَ: كُلُّ أمرٍ ذى بالٍ لَم يُذكَر فيهِ بِسمِ اللّهِ فَهُوَ أَبْتَرُ؛ از خداوند عزيز و جليل نقل كرده است كه فرمود: هر كار ارزشمندى كه در آن بسم اللّه ذكر نشود ناقص است. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 73، ص 305
- پيامبر صلی الله علیه و آله :مَن كَـتَبَ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ فَجَوَّدَهُ تَعظيما لِلّهِ غَفَرَ اللّهُ لَهُ؛ هر كس بسم اللّه الرحمن الرحيم را براى بزرگداشت خداوند زيبا بنويسد، خداوند او را مى بخشد. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 89، ص 35
- پيامبر صلی الله علیه و آله :أنَّهُ إذا قالَ الْمُعَلِّمُ لِلصَّبىِّ قُل بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ فَقالَ الصَّبىُّ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ كَـتَبَ اللّهُ بَراءَةً لِلصَّبِىِّ و بَراءَةً لأِبـَوَيهِ و بَراءَةً لِلمُعَلِّمِ؛ وقتى معلم به كودك بگويد: بگو بسم اللّه الرحمن الرحيم و كودك آن را تكرار كند خداوند براى كودك و پدر و مادرش و معلم، برائت از آتش در نظر خواهد گرفت. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 89 ، ص 257
- پيامبر صلی الله علیه و آله :مَنْ قَرَأ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ كَـتَبَ اللّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرفٍ أربَعَةَ آلافٍ حَسَنَةً و مَحا عَنهُ أربَعَةَ آلافِ سَيِّـئَةٍ و رَفَعَ لَهُ أربَعَةَ آلافِ دَرَجَةٍ؛ هر كس بسم اللّه الرحمن الرحيم را قرائت كند خداوند به ازاى هر حرفِ آن چهار هزار حسنه برايش مىنويسد و چهار هزار گناه از او پاك مىكند و چهار هزار درجه او را بالا مىبرد.جامع الاخبار(شعیری) ص 42 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 89 ، ص 258
36- پيامبر صلی الله علیه و آله :زَيـِّنوا مَوائِدَكُم بِالْبَقْلِ؛ فإِنَّها مَطرَدَةٌ لِلشَّياطينِ مَعَ التَّسميَةِ؛ سفره هايتان را با سبزى، زينت دهيد ؛ زيرا سبزى با بسم اللّه الرحمن الرحيم، شيطان را طرد مى كند. طب النبی، ص 30
- پيامبر صلی الله علیه و آله :اَلْعَبد... إِنْ قالَ فى أوَّلِّ وُضوئِهِ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ طَهُرَت أعضاؤُهُ كُلُّها مِنَ الذُّنوبِ؛ اگـر بنـدهاى... در ابتداى وضويش، بسم اللّه الرحمن الرحيم بگويد همه اعضايش از گناهان پاك مىشود. تفسير منتسب به امام حسن عسكرى عليه السلام ص 521 ، ح 319
- پيامبر صلی الله علیه و آله :إِذَا قَالَ الْعَبْدُ عِنْدَ مَنَامِهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- يَقُولُ اللَّهُ مَلَائِكَتِي اكْتُبُوا نَفَسَهُ إِلَى الصَّبَاحِ. هر گاه بندهاى هنگام خوابش، بسم اللّه الرحمن الرحيم بگويد، خداوند به فرشتگان مى گويد: به تعداد نفسهايش تا صبح برايش حسنه بنويسيد. بحار الانوار(ط-بیروت) ج 89 ، ص 258
39- پيامبر صلی الله علیه و آله :مَن رَفَعَ قِرطاسا مِنَ الأْرضِ مَكتوبا عَلَيهِ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ إجلالاً لِلّهِ و لاِسْمِهِ عَنْ أن يُداسَّ كانَ عِندَ اللّهِ مِنَ الصِّدِّيقينَ و خُفِّفَ عَن والِدَيهِ و إن كانا مُشرِكَينِ؛ هر كس كاغذى را كه روى آن بسم اللّه الرحمن الرحيم نوشته شده است از روى زمين بردارد و اين كار براى بزرگداشت خداوند و جلوگيرى از اهانت به نام او باشد، نزد خداوند از صديقين بهشمار مىرود و از بار گناه پدر و مادرش برداشته خواهد شد، حتى اگر مشرك باشند. مجموعه ورام ج 1 ، ص 32
- پيامبر صلی الله علیه و آله :لا يُرَدُّ دُعاءٌ أَوَّلُهُ بِسْمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ؛ دعايى كه با بسم اللّه الرحمن الرحيم شروع شود، رد نمى شود. الدعوات(راوندی) ص 52 ، ح 131
- پيامبر صلی الله علیه و آله :اَلتَّسْميَةُ مِفْتاحُ الْوُضوءِ و مِفْتاحُ كُلِّ شَيءٍ؛ بسم اللّه الرحمن الرحيم، كليد وضو و كليد هر چيزى است. مستدرك الوسائل ج1، ص 323
- پيامبر صلی الله علیه و آله: إِذَا وُضِعَتِ الْمَائِدَةُ حَفَّتْهَا أَرْبَعَةُ آلَافِ مَلَكٍ فَإِذَا قَالَ الْعَبْدُ بِسْمِ اللَّهِ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ بَارَكَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فِي طَعَامِكُمْ ثُمَّ يَقُولُونَ لِلشَّيْطَانِ اخْرُجْ يَا فَاسِقُ لَا سُلْطَانَ لَكَ عَلَيْهِم. هرگاه سفره پهن مى شود، چهار هزار فرشته در اطراف آن گرد مى آيند. چون بنده بگويد: «بسم اللّه» فرشتگان مى گويند: «خداوند، به غذايتان بركت دهد!» سپس به شيطان مى گويند: «اى فاسق! بيرون شو. تو بر آنان، راه تسلّط ندارى».كافى(ط-الاسلامیه) ج 6، ص 292، ح 1
- پيامبر صلی الله علیه و آله :قالَ اللّهُ عَزَّ و َجَلَّ... اِذا قالَ العَبدُ: «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ» قالَ اللّهُ ـ جَلَّ جَلالُهُ ـ : بَدَاَ عَبدى بِاسمى، وَ حَقٌّ عَلَىَّ اَن اُتـَمِّمَ لَهُ اُمورَهُ و اُبارِكَ لَهُ فى اَحوالِهِ؛ خداوند می فرماید: «... هرگاه بنده بگويد: بسم اللّه الرحمن الرحيم، خداى متعال مىگويد: بنده من با نام من آغاز كرد. بر من است كه كارهايش را به انجام رسانم و او را در همه حال، بركت دهم». امالی(صدوق) ص 1774 - عيون اخبار الرضا ج 1 ، ص 300 ، ح 59