بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
رفتارهای اخلاقی و حکمتها در سخنان امام علی سلام الله علیه
- حضرت علي ( ع ) : چه بسا عزيزاني كه اخلاق ناپسند، آنها را به ذلّت و خواري انداخته و چه بسا مردم معمولی كه صفات پسنديده، آنان را عزيز و محبوب ساخته است. سفينه، خلق، ص 411
- حضرت علي (ع): پرهيزكاري و نگهداري خويش از زشتيها برترين اخلاق انسانی است، كه همۀ ارزشها به آن مربوط مي شود. خطبه 16-9 نهج البلاغه المعجم المفهرس
- حضرت علي(ع): ميزان و ارزش هر انساني به اندازه همت والايي او بستگي دارد و راستگويي وصداقت هر كس به ميزان جوانمردي و تعهد و شخصيت اوست و شجاعت هر فردي به اندازة زهد و بي اعتنايي او به دنياست. قصارالحكم 47 نهج البلاغه المفهرس
- حضرت علي (ع): سعادت و تدبير در پرتو تدبير و احتياط است، و تدبير و احتياط به تفكر صحيح بستگي دارد. و تفكر صحيح به حفظ ارزشها و اسرار مربوط است. حكمت 48 نهج البلاغه المفهرس
- حضرت علي ( ع ) فرمودند : در ياب جوانيت را قبل از پيري ، و سلامتت را قبل از بيماري . نهج البلاغه ، فيض ، ص 1086
- حضرت علي(ع): آن كس كه قدر و ارزش خود را نشناخت، هلاك گرديد و سقوط كرد. حكمت 149 نهج البلاغه معجم المفهرس
- حضرت علی ( ع ): امور نا چيز و پست را ناديده انگاريد و بدين وسيله قدر و منزلت خود را در جامعه، بزرگ و پر ارزش كنيد. تحف العقول، ص 366
- حضرت علي ( ع ): كسي كه شهوات خويش را محدود نمايد ارزش انساني و شخصيت معنوي خود را محافظت كرده است. تحف العقول، ص 97
- حضرت امام علی ( ع ) : و پند گيريد بدان چه ديديد، از آنان كه پيش از شما بودند، كه چگونه در خاك غنودند، اندامشان از هم گسيخت، ديده ها و گوشهاشان فرو ريخت، شرف و عزتشان رخت بر بست، شادمانی و تن آسايی شان از هم گسست. نهج البلاغه، الخطبه 161
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام : قُوتُ الأجسادِ الطَّعامُ وَ قُوتُ الأرواحِ الإطعامُ ؛ امام علی علیه السلام: غذا خوراک بدن است و خوراک جان ها، اطعام کردن .مشکاة الأنوار، ح 1894 .
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام : السَّفَرُ مِیزانُ الأخلاقِ؛ امام علی علیه السلام : سفر ترازوی اخلاق است .شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 294 .
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام : سَلْ عَنِ الرَّفیقِ قَبلَ الطَّریقِ ؛ امام علی علیه السلام :پیش از سفر از هم سفر جویا شو. نهج البلاغه، نامه 31 .
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام : وَقارُ الشَّیبِ نُورٌ و زِینَةٌ ؛ امام علی علیه السلام: وقار پیری، روشنایی و زیور است .
غرر الحکم و درر الکلم، ح 10076 . - امیرالمؤمنین علی علیه السلام: ( حضرت علي «ع» در نامه اي به محمد بن ابي بكر چنين نوشت : ) پس تو را بايد كه به نفس خويش به پيكار در آيي و دين خود را حمايت نمايي … و خدا را به خاطر خشنودي هيچ يك از آفريدگانش به خشم مياور، كه خشنودي خدا جاي نشين ديگر چيزهاست، و چيزي نيست ( كه توان گفت ) جاي نشين رضاي خداست. نهج البلاغه، الكتاب 27
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام: به كار نيك امر كن تا در شمار نيكو كاران در آيي و به دست و زبان كار ناپسند را زشت شمار، و از آن كه كار ناپسند كند با كوشش، خود را دور بدار، در راه خدا بكوش، چنان كه شايسته است، و از سرزنش ملامتگرانت بيمي نباشد… نهج البلاغه، الكتاب 31
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام: به خدا سوگند شيعيان من، بردباران و عالماني هستند كه در راه خدا و دين او به فرمان و امر خدا عمل مي كنند و در پرتو محبت او ره مي جويند. البحار 68 / 177
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام : شَیئانِ لایَعرِفُ فَضلَهُما إلاّ مَن فَقَدَهُما: الشَّبابُ وَ العافِیَةُ ؛
امام علی علیه السلام: دو نعمت است که ارزش آنها را نمی داند، مگر کسی که آنها را از دست داده باشد: جوانی و تندرستی. غرر الحکم و درر الکلم ، ح 5764 . - رسول الله (ص): ثلاث من لم یکنّ فیه لم یتمّ له عمل: ورع یحجزه عن معاصی الله، وخلق یداری به الناس، و حلم یردّ به جهل الجاهل.(الکافی: 1/116/2) پیامبر خدا (ص): سه چیز است که در هر کس نباشد هیچ عملی از او کامل نگردد: پارسایی که او را از نافرمانی خدا باز دارد و خویی که به وسیله آن با مردم مدارا کند و بردباریای که با آن رفتار جاهلانه نادان را دفع سازد.
- رسول الله (ص): ثلاثةٌ لا ینفع معهنّ عمل: الشرک بالله، وعقوق الوالدین، والفرار من الزّحف.(کنز العمال: 43824) پیامبر خدا (ص): سه چیز است که با وجود آنها هیچ عملی سود نمیبخشد: شریک قرار دادن برای خدا، نافرمانی و آزردن پدر و مادر و گریختن از جهاد.
- الإمامُ علیٌّ (ع): کُلُّ امرئٍ یَلْقی ما عَمِلَ ویُجْزی بِما صَنَعَ.(غررالحکم: 6918) هر انسانی کرده خود را میبیند و سزای کردارش را میگیرد.
برداشت راهبردها و راهکارهای اخلاقی و رفتارهای حکیمانه در سخنان حضرت امام علی سلام الله علیه
- چه بسا عزيزاني كه اخلاق ناپسند، آنها را به ذلّت و خواري انداخته و چه بسا مردم معمولی كه صفات پسنديده، آنان را عزيز و محبوب ساخته است.
- اخلاق و صفات ناپسند و بد ( رذائل) انسان را خوار و ذلیل می کند و اخلاق و صفات پسندیده ( فضائل) انسان را عزیز و محبوب می گرداند.
2-1- زندگی انسان بر اساس ناپسند بودن اخلاق و صفات انسانی و یا پسندیده بودن اخلاق و صفات انسان می تواند گذشته و حال و عاقبت و روزگار و سرنوشت بد و یا خوب داشته باشد.
3-1- این انسان است که با برطرف کردن و پرهیز ار اخلاق و صفات بد و مقید بودن به اخلاق خوب و صفات پسندیده در بندگی خداوند نمودن و شیعه چهارده معصوم سلام الله علیهم بر توفیقات و شایستگیهای خود بیافزاید.
- پرهيزكاري و نگهداري خويش از زشتيها برترين اخلاق انسانی است، كه همۀ ارزشها به آن مربوط مي شود.
- پرهیزکاری و نگهداري خويش از زشتيها ( خویشتنداری از عمل بد) خود فضیلت و تعالی حفظ ارزشهای انسانی می باشد.
2-2- در برخورداری از اخلاق و صفات پسندیده و خوب پرهیزکاری و نگهداري خويش از زشتيها ( خویشتنداری از عمل بد) در الویت فضیلتی اخلاق خوب است و بر اعمال پسندیده و فضائل اخلاقی برتری دارد.
3-2- برای تعلیم و تربیت آموزش پرهیز و نگهداری خویش از انجام رفتار بد و صفات بد از آموزش فضائل اخلاقی در الویت است.
- ميزان و ارزش هر انساني به اندازه همت والايي او بستگي دارد و راستگويي وصداقت هر كس به ميزان جوانمردي و تعهد و شخصيت اوست و شجاعت هر فردي به اندازة زهد و بي اعتنايي او به دنياست.
- میزان ارزش هر انسان به اندازه همت والای او بستگی دارد، پس برخورداری از همت بلند و پشتکار در انجام کار از اخلاقیات عالی در کسب موفقیت می باشد.
2-3- میزان راستگوئی و صداقت انسانها بستگی به میزان جوانمردی و تعهد و میزان سلامت شخصیّت آنها می باشد.
3-3- میزان شجاعت هر انسان، به میزان زهد و تقوا و پرهیزکاری و عدم وابستگی آن فرد از دلبستگیهای دنیا بستگی دارد.
- سعادت و تدبير در پرتو تدبير و احتياط است و تدبير و احتياط به تفكر صحيح بستگي دارد و تفكر صحيح به حفظ ارزشها و اسرار مربوط است.
- سعادت و تدبیر انسان در پرتو تدبیر و احتیاط از به اشتباه گرفتار شدن و انجام مدبرانه کارها ست.
2-4- تدبیر و احتیاط از پرهیز به اشتباه گرفتار شدن و انجام صحیح کار به تفکر نیاز دارد.
3-4- تفکر صحیح به حفظ ارزشها ی دین و اسرار مربوط است.
- جوانيت را قبل از پيري، و سلامتت را قبل از بيماري در ياب.
- باید در مورد جوانیت قبل از اینکه دیر شود آن را دریابید و باید قبل از اینکه دیر شود، برای جوانیت به موقع برنامه داشته باشید.
2-5- باید به سلامتیت قبل از اینکه بیمار شوید به آن اهمیت بدهید و برا اینکه بیمار نشوید برنامه پیشگیری داشته باشید.
3-5- باید برای پیری در جوانی آینده نگری نمائید و برای حفظ سلامتی با پیشگیری از بیماری دوراندیش باشید و برنامه داشته باشید و برای همه اینها به موقع باید آموزشهای لازم داده شود.
4-5-
- آن كس كه قدر و ارزش خود را نشناخت، هلاك گرديد و سقوط كرد.
- انسان برای اینکه هلاک نشود و سقوط نداشته باشد، باید قدر و ارزش خود را بشناسد.
2-6- برای اینکه انسان قدر خود را بشناسد باید خودشناسی را بداند و از مهارت خودشناسی برخوردار باشد.
3-6- برای اینکه انسان خودشناسی بلد باشد و خود را بشناسد و قدر خود را بداند، باید نظام تعلیم و تربیت متناسب دوره های مختلف سنی این توانائی توانمندی را در تعلیم و تربیت خود لحاظ نماید.
4-6- برای شناخت خود و توانمندی دانستن قدر خود باید بسترهای تعلیم و تربیتی مانند آزمونها، بازیها، نقاشیها، انشاء، نمایشها، کاردستی، توانمندیهای هنری، علمی، فرهنگی، پژوهشهای مطالعاتی و اندیشه توانمندیهای مختلف محک زده شود و روال رشد و تعالی و مهارتهای دریافت استعدادها عملکردی، درکی و شناختی و ارزشی و نقش آفرینی متناسب با سن شناسائی و امکان آموزش، پرورش و رشد آنها فراهم آید.
5-6- از جمله مواردی که انسان باید در مورد آن شناخت داشته باشد عبارت است از: تا بتواند قدر خود را بداند، هویت آفرینشی انسان، خودشناسی، خداشناسی، نبوت، امامت، قرآن، استعدادهای انسان، توانمندیهای بالقوه و بالفعل انسان، خوبیها و بدیها نفس، مهارتهای بهره مندی از استعدادهای خود، چگونگی تسلط بر نفس، مسائل مربوط به انسان، تاثیر انسان در تعالی زندگی، چگونگی و دلائل و توانمندیهای توجهات خداوند می باشد.
- امور نا چيز و پست را ناديده انگاريد و بدين وسيله قدر و منزلت خود را در جامعه، بزرگ و پر ارزش كنيد.
- برای اینکه انسان بتواند به تعالی تاثیرگذار باشد باید خودش را گرفتار امور ناچیز و پست ننماید.
2-7- با کوچک انگاشتن امور ناچیز و پست یا کوچک قدر و منزلت انسان و رشد و تعالی انسان در جامعه پر ارزش و بزرگ می شود.
3-7- باید توجه داشت که از نظر دین به جز کارهای حرام و مکروه چه اموری ناچیز و پست شمرده می شود.
- كسي كه شهوات خويش را محدود نمايد ارزش انساني و شخصيت معنوي خود را محافظت كرده است .
- شهوات که از نفس انسان ناشی می شود و گرایشهای مختلف دارد بطور مثال حرف بیهوده زدن، پرخوری، رفتارهای ناپسند، انحرافات و رذائل اخلاقی از جمله خشم، حرص، دروغ، پرداختن ناپسند و بیش از حد مسائل غرائزی که احکام حرام و مکروه دارد پرهیز نماید، زیرا موارد فوق، به دلیل عدم آشنائی به چگونگی تسلط برآن معمولا مسائل ناشی از آن، دامنگیر افت و انحرافات شخصیت می گردد و باید در مورد توانمندی عواملی که موجب می شود بتواند پاکی و تعالی اندیشه و رفتاری در رابطه با مسائل تاثیرگذاری شهوات را برخود داشته باشد را متناسب به سن فرا گیرد و به تعالی پرورش یابد، تا بتواند از شخصیت قوی و متعالی و کامل برخوردار باشد و خداوند رحمت خود را ائم از روزی و حکمت و فضائل و سعادتمندی را نصیبش نماید.
- و پند گيريد بدان چه ديديد، از آنان كه پيش از شما بودند، كه چگونه در خاك غنودند، اندامشان از هم گسيخت، ديده ها و گوشهاشان فرو ريخت، شرف و عزتشان رخت بر بست، شادمانی و تن آسايی شان از هم گسست.
- یکی از عواملی که در سنینی که انسان از درک و رشد متناسبی برخوردار شده و می تواند انسان را متکبر و مغرور نسازد و خود بزرگ بین ننماید، عبرت گرفتن از انسانهائی هست که در این دنیا زندگی می کردند و از دنیا رفته اند و مرگ آنها را در بر گرفته است و همه هستی مادیشان از آنها گرفته شده است و دیگر دارای افتخارات دنیائی نیستند از جمله شادی و تن آسائی و بهره مندی از لذات آفریده های دنیا نیستند.
2-9- معاد و مرگ می تواند در به خود آوردن انسانها و تصحیح رفتار و اصلاح رذائل اخلاقی و انحرافت از راه دین خداوند و همچنین تعالی زندگی و هدفمند کردن زندگی برای برخورداری زندگی مؤثر باشد.
3-9- باید محتوای درسی و غیر درسی معاد متناسب با سن برای سنین نوجوانی، جوانی ، میان سالی و پیری در کتابها و برنامه های رسانه ای مطرح شود و یا برنامه رفتن به مزار درگذشتگان و یا شهدا برای بزرگسالان بخصوص افرادی که دنیا بیشتر آنها را مشغول خود نموده است، مورد توجه جدی قرار گیرد.
- خوراک بدن است و خوراک جان ها، اطعام کردن است.
- برای اینکه بدن ویتامینهای لازم و انرژی لازم داشته باشد باید خوراک خورد و برای اینکه روح و جان انسان تقویت شود باید به دیگران را مهمان خوراک نمود و به دیگران احسان و محبت داشت.
2-10- همینطور که بدن به تقویت و خوراک نیاز دارد باید آنچه که موجب می شود روح انسان تقویت شد را انجام داد و یکی از این راهها اطعام دادن به دیگران است و باید تقویت روح و جان خود را جدی گرفت و به سلامتی و تقویت روح و جان خود اهمیّت داد و انسان با اطعام خود به توانمندی و سلامتی روح و جان خود کمک می نماید.
3-10- بدن انسان به تقویت و ویتامین و انرژی نیاز دارد و خداوند مهربان برای تقویت بدن انسان خوراکیها را آفریده است، که انسانها باید با اهمیت دادن به سلامت بدن خود از آن به اندازه بهره مند شوند تا همیشه سالم باشند تا انسان بتواند عبادت خدا را و خوایته های خالق خود را به رضایتمندی خداوند به سرزندگی و توانمندی لازم انجام دهد.
- سفر ترازوی اخلاق است.
- سفر دارای مسائلی هست که باید انسان از حلم و بردباری و تعالی فضیلتی و اخلاقی برخوردار باشد.
-
- در سفر در ارتباط با مسائل مرتبط با آن از جمله گرما و سرما، سختیهای سفر، ارتباطات مناسب با دیگران، تلاش لازم برای سفری که می خواهید داشته باشید، دوراندیشی و برنامه ریزی مناسب، تصمیم گیریهای سنجیده ، به جا و به موقع، فراموش ننمودن خداوند، مدیریت خود و مسائلی که در رابطه با انسان بطورخداپسندانه هست،
انسان به میزانی که به تعالی عمل نماید می تواند شناختی در مورد خوبیها و اشکالات خود را کسب نماید.
3-11- یکی از ترازوهای شناخت خود سفر هست، که نگرشها و رفتارهایش می تواند شناختی از خود او برای انسان ایجاد نماید تا انسان با بهره مندی از آن و محاسبه خود بدیهای خود را برطرف نماید و خوبیهای خود را متناسی حفظ نماید.
- پیش از سفر از هم سفر جویا شو.
- لازم است انسان قبل از سفر، در مورد اینکه با چه کسانی مسافرت می نماید اطلاع داشته باشد.
-
- همسفر می تواند در چگونگی آسایش و آرامش در سفر مؤثر باشد.
3-12- در عین حالی که لازم است که در سفر موجب اذیت و آزار دیگران نشویم اما اگر مسائلی بود که موجب اذیت و آزار می شد با حلم و خردورزی و خویشتنداری باید با آن مواجه شد.
- وقار پیری، روشنایی و زیور است.
- در پیری وقار لازم است.
-
- وقار ( عمل قبیح و سبک انجام ندادن و وزین و با اخلاق خوب رفتار نمودن ) در پیری نشانه پاک بودن و نگرش صحیح فرد و زیور و زینت فرد پیر محسوب می شود.
3-13- انسانی که نگرشش روشن است و اندیشه روشن دارد، در پیری، از وقار برخوردار است.
- پس تو را بايد كه به نفس خويش به پيكار در آيي و دين خود را حمايت نمايي … و خدا را به خاطر خشنودي هيچ يك از آفريدگانش به خشم مياور، كه خشنودي خدا جاي نشين ديگر چيزهاست، و چيزي نيست ( كه توان گفت ) جاي نشين رضاي خداست.
- باید انسان بر اساس دین خود ( رهنمودهای کتاب آسمانی قران و چهارده معصوم سلام الله علیهم ) عمل نماید.
-
- با عمل به دین خود با بدیهای نفس خود مبارزه نمائید.
3-14- باید انسان اصل مبنائی نیّات و اندیشه و گفتار و رفتارش برای رضایتمندی خداوند باشد و نباید برای خشنود نمودن آفریده های خداوند، خدا را به خشم آورد.
4-13- خشنودی خداوند جا نشین همه چیز است و الویت بر همه چیز است و چیزی برتر از آن نیست.
5-13- چیزی جانشین رضایت خداوند نیست.
- به كار نيك امر كن تا در شمار نيكو كاران در آيي و به دست و زبان كار ناپسند را زشت شمار، و از آن كه كار ناپسند كند با كوشش، خود را دور بدار، در راه خدا بكوش، چنان كه شايسته است، و از سرزنش ملامتگرانت بيمي نباشد…
- به کار نیک امر کن، تا در شمار نیکوکاران در آیی. ( البته لازم است کارهای نیکو شناخته شود، به همین سبب باید کارهای نیکو از نظر خداوند و ائمه معصومین سلام الله علیهم متناسب باسن معرفی شود )
-
- نباید به دست و زبان کار ناپسند کار ناپسند انجام داد، و باید از انجام کار ناپسند و زشت پرهیز نماید. ( البته باید متناسب با سن نسبت به کار ناپسند " کار حرام و مکروه" شناخت داشت.)
3-15- باید در راه رضایتمندی خداوند کوشش نمود و نباید از سرزنش ملامتگر بیمی داشت.
- به خدا سوگند شيعيان من، بردباران و عالماني هستند كه در راه خدا و دين او به فرمان و امر خدا عمل مي كنند و در پرتو محبت او ره مي جويند.
- شیعیان امام علی سلام الله علیه بردباران و عالمان هستند.
-
- شیعیان امام علی سلام الله علیه در راه خداوند و دین خداوند به امر و فرمان خداوند عمل می نمایند.
3-16- شیعیان امام علی سلام الله علیه در پرتو محبت به خداوند مورد رحمت خداوند قرار می گیرند و به محبت خداوند، به راه درست رضایتمندی خداوند می روند. ( راه درست خداوند منظور رهنمودهای قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم می باشد. )
- دو نعمت است که ارزش آنها را نمی داند، مگر کسی که آنها را از دست داده باشد: جوانی و تندرستی.
- معمولا انسانها غرق در نعمت هستند و از ارزش آنها غافل هستند، ولی رضایتمندی خداوند در این است که، نباید از نعمتهای خداوند بخصوص جوانی و سلامتی غافل شد.
-
- وقتی انسان نعمت جوانی و سلامتی را از دست می دهد، در وضعیتی قرار می گیرد که متوجّه قدر و ارزش جوانی و سلامتی می گردد.
3-17- انسانها باید وقت جوانی و سلامتی قدر ارزش آن را بدانند و به درستی از موقعیت جوانی و سلامتی به رضایتمندی خداوند بهره مند گردند، تا با از دست دادن آن دچار افسوس و حسرت نشوند و با استفاده درست از نعمت بزرگ جوانی و سلامتی و سپاسگزاری از خداوند، شاکر نعمتهای خداوند بزرگ باشند.
- سه چیز است که در هر کس نباشد هیچ عملی از او کامل نگردد: پارسایی که او را از نافرمانی خدا باز دارد و خویی که به وسیله آن با مردم مدارا کند و بردباریای که با آن رفتار جاهلانه نادان را دفع سازد.
- بعضی صفات و خصلتها اگر در انسان نباشد، موجب می شود که اعمال انسان ( به قدر رضایتمندی خداوند) کامل نباشد.
-
- انسان باید دارای صفات پارسائی باشد تا از نافرمانی خود پرهیز نماید، زیرا پاکی و تعالی انسان در این است که از رهنمودهای خداوند اطاعت نماید.
3-18- انسان باید دارای اخلاق خوبی باشد تا بتواند با مردم مدارا داشته باشد.
4-18- انسان باید دارای طاقت و بردباری و حلم و صبوری باشد تا بتواند بدان سبب رفتار جاهلان نادان را دفع نماید.
5-18- اکثر افرادی که دارای ناپسندیهای اخلاقی و رفتاری هستند ، به دلیل آن هست که از تعلیم و تربیت مناسبی برخوردار نبوده اند وگرنه با بهره مندی از تعالیم متعالی اسلام انسانها می توانند از زندگی خداپسندانه ای برخوردار شوند و با مسائل زندگی خود و در ارتباط با دیگران عالمانه تر و خردمندانه و موفق تر مواجه شوند .
- سه چیز است که با وجود آنها هیچ عملی سود نمیبخشد: شریک قرار دادن برای خدا، نافرمانی و آزردن پدر و مادر و گریختن از جهاد.
- بعضی صفات و نگرشها و رفتارها موجب می شود که انسانها عملشان سودبخش نباشد.
-
- از جمله اعمالی که موجب می شود تا اعمال انسان سودبخش نباشد عبارت است از: 1- شریک قرار دادن برای خدا، 2- نافرمانی و آزردن پدر و مادر 3- گریختن از جهاد.
3-19- در بندگی خداوند و سودبخش بودن عمل در مرتبه اول نباید انسان برای خداوند شریکی قائل شود و کسی را برتر از خدا یا هم سطح خدا بداند، و در مرتبه دوم باید از نافرمانی پدر و مادر ( طبق احکام دین ) پرهیز نماید و نباید پدر و مادر را اذیت و آزار دهد. و در مرتبه سوم این است که از جهاد نگریزد. ( شامل جهاد برای مبارزه با نفس و انجام عمل به رضایتمندی خداوند و همچنین عمل به احکام دین می باشد. )
- هر انسانی کرده خود را میبیند و سزای کردارش را میگیرد.
- هر انسانی خوب و بد عمل خود را می بیند.
-
- هر انسانی سزای عمل خوب و بد خود را می بیند.
3-20- به عبارت دیگر می توان اینطور برداشت نمود که خداوند امر خود را القاء ( از طریق وحی، از طریق عقل ) می نماید و فرد سزای عمل خود یا صنع خود را می بیند.
- راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:
1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد می شود را، باید در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت و در اختیار انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ها برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، بگذارند.
2- عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، ادبیّات، بستر تبلیغات و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف لازم و دانش لازم زندگی)، به رشد رساند، متناسب با سن و به اندازه لازم پرداخته شود و آنرا به جامعۀ هدف عرضه نمایند.
گل افشان گل محمدی